Türkiye Ata Mirasına Sahip Çıkıyor

Türk adının geçtiği ilk Türkçe kaynak olan Moğolistan'daki Göktürk Kitabeleri'ne Türkiye sahip çıkıyor. Türk tarihinde önemli bir yere sahip olan Göktürk Kitabeleri, Orhun Yazıtları olarak da biliniyor. Göktürk kağanlarından Kül Tigin, Bilge Kağan ve devlet adamı Tonyukuk adına dikilen anıtlarda Türk halkına hesap veriliyor ve bazı uyarılarda bulunuluyor. Günümüzde Moğolistan topraklarında bulunan bu anıtlar, yıllardır Türkiye tarafından korunuyor. Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TİKA) çevre düzenlemesini yaptığı anıtlar, özellikle bölgedeki Türkler tarafından ilgi görüyor. Kül Tigin ve Bilge Kağan kitabeleri başkent Ulan Batur'un 400 kilometre batısında yer alırken, Tonyukuk abidesi başkentin 70 kilometre güneydoğusunda yer alıyor. Tonyukuk anıtı için özel yol yapan TİKA, anıtın korunması için de farklı çalışmalar yapıyor. Moğolistan'ı ziyaret eden Türklerin en önemli durağı olan Göktürk Kitabeleri, 13 yüzyıldır Türk tarihine ayna tutuyor.

ORHUN YAZITLARI NEDİR? Orhun Yazıtları, Göktürk Yazıtları ya da Köktürk Yazıtları, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile Göktürkler tarafından yazılmış yapıtlardır. Bu yazıtlar Türkçe'nin tarihsel süreçteki gramer yapısı ve bu yapının değişimiyle ilgili bilgiler verdiği gibi Türklerin devlet anlayışı ile yönetimi, kültürel öğeleri, komşuları ile soydaşlarıyla olan ilişkileri ve sosyal yaşantısıyla ilgili önemli bilgiler içermektedir. Bilge Kağan ve Kül Tigin yazıtlarını Yollıg Tigin yazmıştır. Yollıg Tigin, aynı zamanda Bilge Kağan'ın yeğenidir. Yazıtlarda bu abidelerin sonsuzluğa kadar kalması temennisi ile "Bengü Taşlar" denmiştir. Yazıtlar, 1889 yılında Moğolistan'da Orhun Vadisi'nde bulunmuşlardır. II. Göktürk Kağanlığı dönemine yazıtların yazılış tarihleri MS. 8. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. Yazıtlardan Kül Tigin Yazıtı 732 yılında, Bilge Kağan Yazıtı 735 yılında yazılmışlardır. 1893 yılında Danimarkalı dil bilimci Vilhelm Thomsen tarafından Rus Türkolog Vasili Radlof'un da yardımıyla çözülmüş olan yazıtlar, aynı yılın 15 Aralık günü Danimarka Kraliyet Bilimler Akademisi'nde bilim dünyasına açıklanmıştır.

(Erhan İdiz /İHA)