TÜRK PROFESÖRDEN, DÜNYANIN EN KAPSAMLI FOTOKAPAN LİTERATÜRÜ

DOĞU Anadolu ve ABD'nin Utah eyaletinin yaban hayatını yıllardır araştıran Utah ve Koç üniversitelerinde öğretim üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ile öğrencileri, 3 bin 326 bilimsel makaleyi sentezleyerek, fotokapan literatürüne ilişkin dünyanın en kapsamlı çalışmasını yayımladı. Otomatik kameraların yaban hayatı araştırmalarını pandemide de sürdürdüğünü anlatan Şekercioğlu, "Saha çalışması yapan bilim insanları için her gün değerlidir. Covid-19 salgınında, bilim dünyasında panik havası oluştu; fakat kurduğumuz otomatik hareket sensörlü fotokapan ağlarının memeli ve kuşların izini pandemide de süreceğini bildiğimizden pek kaygılı değildik" dedi.

Dünyaca ünlü bilim insanları arasındaki doğa koruma bilimci Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, doktora öğrencileri Austin Green ve David Blount ile Utah Eyalet Üniversitesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Mark Chynoweth'in fotokapanların yaban hayatını koruma ve yönetimindeki önemini anlatan 2 makalesi, 'Biological Conservation' ve 'Frontiers in Ecology and Evolution' bilimsel dergilerinde yayımlandı. 3 bin 326 bilimsel makaleyi özetleyen çalışma, şimdiye kadar yapılmış en kapsamlı fotokapan literatürü derleme makaleleri oldu. Bu makalelerde fotokapanların, hayvan türlerinin varlığı, göreceli bolluğu, popülasyon yoğunluğu, yaşam alanları, aktiviteleri ve sayılarındaki değişiklikler gibi temel araştırma konuları için uygun olduğu belirtildi. Fotokapanların, yeni türün varlığını ya da yayılımını keşfetmede çok yardımcı olduğu kaydedildi.

İNSANIN YABAN HAYATINA ETKİSİ

En önemli sonuçlardan biri olarak, fotokapanların; insanların yaban hayatı üzerindeki etkileri, biyoçeşitlilik alanındaki gelişmeler, üreme ekolojisi, davranış, türler arası etkileşimler hatta hangi avcı türlerin kuş yuvalarına saldırı yaptığının cevabını vermekte de rol oynayabildiği belirtildi. Araştırma ekipmanı olarak fotokapanlar, iyi araştırma tasarımının önemli tamamlayıcısı olarak gösterildi.

PANDEMİDE ETKİLENMEDİ

Otomatik kameraların yaban hayatı araştırmalarını pandemide de sürdürdüğünü anlatan Prof. Dr. Şekercioğlu, 'Saha çalışması yapan bilim insanları için her gün değerlidir. Bilimsel yöntemi en iyi biçimde uygulayabilmeyi hedefleyen araştırmacılar, gereken verileri toplayabilmek için ekipmanlarını, prosedürlerini ve zaman çizelgelerini titizlikle hazırlar. Bu sebeple Covid-19 salgınında, bilim dünyasında panik havası oluştu. Fakat biz kurduğumuz otomatik hareket sensörlü fotokapan ağlarının memeli ve kuşların izini pandemide de süreceğini bildiğimizden pek kaygılı değildik" dedi.

KAPAN DEĞİL KAMERA

Fotokapanların, hayvan yaşamını kısıtlayıcı birer tuzak olmadığını belirten Prof. Dr. Şekercioğlu, 'Bunlar yalnızca araştırmacıların uzak bölgelerde bir ağaca ya da direğe, genellikle diz hizasında monte ettikleri hareket sensörlü kameralardır. Bu kameralar, yakınlarından geçen hareket halindeki varlıkların fotoğrafını çeker. Fotoğraflar aracılığıyla birçok hayvanın kimliği de saptanabildiğinden, araştırmacılar fotokapanları hayvanlara bireysel olarak müdahale etmeden, onları geniş alanlarda gözlemlemek için de kullanabilir" diye konuştu.

SAHADAKİ GÖZ

Fotokapanların önemli doğa koruma işlevini de yerine getirdiğini belirten Şekercioğlu, 'Halk, doğa korumacıları ve orman bekçileri sokağa çıkma yasaklarından dolayı evde kalırken, vahşi alanlara izinsiz girenler, kaçak avcılar ve kaçak ağaç kesenler aktivitelerine devam etti. Sokağa çıkma yasakları boyunca ve bugüne kadar pek çok noktada yalnızca fotokapanlar sahadaki gözümüz olabildi. Artık GSM şebekesiyle çektiği fotoğrafı anında e-mail gönderen fotokapanlar var. Bu sayede, bir kaçak avcı fotokapanı görüp kırsa bile onun fotoğrafları çoktan yetkililere yollanmış oluyor" dedi.

200 KİŞİLİK GÖNÜLLÜ EKİP

Fotokapanların mükemmel birer araç olduğunu belirten Prof. Dr. Şekercioğlu, 'KuzeyDoğa Derneği ekibimle birlikte 15 yıldır Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki ayı, kurt, vaşak, porsuk, karaca, tilki ve diğer yaban hayatını fotokapanlarla araştırıyoruz. Ayrıca Utah'taki doktora öğrencim Austin Green'in yonettiği Utah bölge halkından oluşan ve 200 gönüllüyü aşan ekiple Salt Lake şehri çevresindeki yedi kanyondaki 300 fotokapanı, Wasatch Front kanyonlarında yaşayan yaban hayatını incelemek için de kullanıyoruz" diye konuştu.

PUMA, KARA AYI, KURT

Kameraların bugüne kadar puma (dağ aslanı), kara ayı, kır kurdu, sığın (mus) geyiği, wapiti (Amerikan kızıl geyiği) ve Amerikan vaşağı gibi pek çok hayvanın on binlerce görüntüsünü yakaladığını anlatan Şekercioğlu, şunları söyledi:

'Covid-19 önlemleri başladığında Austin eğitim materyallerini internete taşıdı ve arazi ekibindeki insanların, ekipmanlara birbiriyle temas etmeden ulaşmalarını sağladı. Böylece salgın koşullarına hızla adapte olundu ve kitle kaynaklı veri girişi ise her zamanki gibi devam etti. Bölge halkından oluşan gönüllülerin çabaları ilham vericiydi."

ABD'NİN ÜLKE ÇAPINDAKİ İLK MEMELİ SAYIMI; SNAPSHOT USA

Utah'taki fotokapan verileriyle ABD'nin ülke çapındaki ilk memeli sayımı SNAPSHOT USA 2019'a da katıldıklarını açıklayan Prof. Dr. Şekercioğlu, 'Alaska ve Hawai de dahil 50 eyalette 1509 fotokapan, 14 haftada 166 bin 36 fotoğraf çekerek 83 memeli türünü kaydetti. Bundan sonra her sene gerçekleştirerek ABD'deki memeli popülasyonunun değişikliklerini ölçeceğiz. Bu çalışma, koordineli olarak çalışan bilim insanlarının, fotokapanlarla tüm bir kıtanın memelilerinin durumunu aynı anda ölçebileceğini de gösterdi. Ümidimiz, Türkiye'nin tüm bölgelerini hatta illerini de aynı anda kapsayan benzer bir fotokapan çalışmasının gerçekleşmesi" diye konuştu.

Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu, doğayı ve yaban hayatını yok etmeye çalışanlar olsa da ekolog, doğa korumacı ve orman muhafaza memuru gibi bazı kişilerin aynı yaban hayatını korumak için özveriyle çalıştığına işaret etti.

TÜM SEZON VERİ TOPLANDI

Fotokapanların yılın başında kurulup, saha sezonu bitene kadar arazide bırakılabileceğini anlatan Austin Green ise küresel boyutta pek çok fotokapan projesinin pandemi kısıtlamaları süresince saha çalışmalarında veri toplamaya olanak sağladığını kaydetti. Green, 'Yeni modellerin hepsi olağanüstü pil ömrü ve bellek kapasitesine sahip. Bu yüzden kısıtlamalardan önce kurulumunu yaptığımız kameraları bütün saha sezonu boyunca kullanabildik ve bu sayede tüm sezon boyunca veri toplayabildik" diye konuştu.

Gönüllülerin ise bütün zor görevlerin üstesinden gelmeyi başardığını belirten Green, 'Bu tecrübeden öğrendiğim bir şey varsa en zorlu zamanlarda bile işi tamamlamak için her şeyi göze alabilecek insanların varlığıdır. Bundan sonraki araştırmalarımı da hep bunun bilinciyle yapacağım" dedi.