Tüp bebek tedavisinde yumurta sayısı neden önemli?

Tüp bebek tedavi başarısını etkileyen en önemli faktörlerden biri de yumurta sayısı ve kalitesidir. Özellikle 35 yaşından sonra tüp bebeğin başarı şansı düşer, çünkü kadınlarda 35 yaşından itibaren yumurtalık rezervi azalır.

Tüp Bebek Tedavisinde İdeal Yumurta Sayısı Kaç Olmalıdır?

Tüp bebek tedavisinde en zor hasta gruplarından birinin de düşük yumurtalık rezervine sahip kadınlar olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Deniz Ulaş, kadınlarda yumurta sayı ve kalitesinin 32 yaşında düşmeye başladığını, 35 yaşında tekrar bir düşüş yaşandığını ve 38 yaşında dramatik bir düşüş gözlendiğini belirtti.

Kadınların iş hayatına girmesiyle beraber son yıllarda kadınlar daha geç çocuk sahibi olmak isterler. Tüp bebek tedavisine başvuran kadınlara bakıldığında çoğunluğu 35 yaş üstündedir. Yani yumurtalık rezervi azaldıktan sonra çocuk sahibi olmaya karar verirler ve tüp bebek tedavisine başvururlar.

Tüp bebek tedavisinde yumurta sayısı ve kalitesi ne kadar fazlaysa gebelik şansı o kadar yüksektir. Tüp bebek tedavisinde toplanan yumurta sayısının 8-15 arasında olması gebelik şansını artırmaktadır. Eğer toplanan yumurta sayısı 8'in altındaysa düşük yumurtalık rezervi anlamına gelir. Toplanan yumurta sayısı 15 den fazla ise aşırı yanıt olarak değerlendirilir.

Bazı çalışmalarda tüp bebek tedavisinde yumurta sayısının 5-15 arasında olması da ideal sayı olarak kabul edilmektedir. Yumurta sayısı kadar yumurta kalitesi de tüp bebek tedavisinin başarısında önemlidir. Tüp bebekte toplanan yumurtaların metafaz 2 (M2) aşamasında olmasında gerekir. Çünkü sadece M2 oositler sperm tarafından döllenebilir. M2 yumurta sayısı ne kadar çoksa kadının hamile kalma şansı o kadar yüksektir.

Tüp Bebek Tedavisinde Yumurta Sayısı Neden Önemlidir?

Doğal siklusta her ay kadından 1 yumurta gelişir, çatlar ve sperm ile karşılaşırsa gebelik meydana gelir. Aşılama tedavisinde de amaç 1 veya 2 yumurta geliştirmektir. Ama tüp bebek tedavisinde ne kadar çok yumurta varsa hamilelik şansı o kadar artar. Bu nedenle tüp bebek tedavisinde verilen yumurta geliştirici ilaç dozları daha yüksektir.

Tüp bebek tedavisinde elde edilen embriyo sayısı ne kadar çoksa, bu embriyolar arasından en iyi kalitede olanı seçme şansı olacaktır. Bu da gebelik şansını artıracaktır.

Ayrıca yapılan çalışmalar göstermiştir ki; 3. Gün transferine göre, 5. Gün embriyo (Blastokist) transferinde hamilelik şansı daha yüksektir. Çünkü sağlıklı ve kaliteli embriyolar 5. Güne kadar yaşayabilir. 5. Gün embriyo transferi yapabilmek için belli sayıda embriyo olması gerekir ki aralarından en iyisi doğal seleksiyonla seçilebilsin.

Bazı durumlarda embriyolara genetik tarama yapmak gerekir. Ailesel genetik geçişli hastalık olması, daha önce anomalili çocuk doğurma öyküsünün olması, ileri anne yaşı preimplantasyon genetik tarama (PGD) için endikasyonlardır. Embriyolara genetik araştırma yapılabilmesi için 5'in üzerinde embriyo olması gerekir ki sağlıklı embriyo seçilebilsin.

Eğer çok sayıda embriyo varsa, transfer yapıldıktan sonra geriye kalan sağlıklı embriyolar dondurulabilir. Böylece gebelik olmasa bile diğer aylarda donmuş embriyolar çözülerek tekrar transfer yapılabilir. Her bir transfer de hamilelik şansını artıracaktır.

Tüp bebek tedavisinde çok sayıda yumurta gelişmesi de istenmeyen bir durumdur. İlaçlara aşırı yanıt en sık polikistik over sendromlu (PKOS)kadınlarda görülür. Bu nedenle PKOS da ilaç dozu çok dikkatli ayarlanmalıdır.

Eğer hasta yumurta geliştirici ilaçlara aşırı yanıt verirse, tıbbi olarak bu duruma ovaryan hiperstimulasyon sendromu (OHSS) adı verilir. OHSS tüp bebek tedavisinden istenmeyen bir durumdur. Bakıldığında toplanan yumurta sayısı ne kadar çoksa başarı şansı o kadar çok gibi görünse de OHSS gelişmesi durumunda hormonal mikroçevre embriyonun rahime tutunma şansını düşürür. Ayrıca OHSS kadının hayatını riske atan, hatta ölüme bile yol açabilecek bir komplikasyondur.

OHSS gelişen bir hasta bir de gebe kalırsa tablo daha da ağırlaşır. Çünkü gebelikte üretilen BHCG hormonu OHSS'i şiddetlendirir. Bu nedenle OHSS gelişen veya gelişeceği öngörülen bir hastada tüm yumurtalar toplanmalı, mikroenjeksiyon yapılmalı ama embriyoların hepsi dondurulmalıdır. 1-2 ay sonra daha fizyolojik hormonal çevrede embriyo transferi yapılmalıdır. Bu şekilde hem gebelik şansı artırılmış olur, hem de kadının hayatı riske atılmamış olur.

Bir kadının tüp bebek tedavisine nasıl yanıt vereceği, kaç yumurta gelişeceğinin önceden tahmin edilebileceğini söyleyen Prof. Dr. Deniz Ulaş, tedavi öncesi ultrason ile yumurta sayımı yapılarak ve kanda AMH değerine bakılarak yumurtalık rezervinin iyi ya da kötü olduğunun anlaşılabileceğini belirtti. "Bu testlere bakarak hastaya özel tedavi protokolünü belirlemek ideal sayıda yumurta toplanmasını sağlar ve hasta olası olumsuz sonuçlarla ilgili önceden bilgilendirilebilir" şeklinde açıklamalarda bulundu.