Tunus'un Bace Kenti: Osmanlı İzleri ve Kültürel Miras

Tunuslu akademisyen Zuheyr bin Yusuf, Tunus'taki Bace kentinin hala Osmanlı Devleti'nin izlerini taşıdığını ifade etti.

AA muhabirine konuşan medeniyetler konusunda uzman Bin Yusuf, Osmanlı'nın Bace'deki varlığının 16. yüzyılın sonlarına dayandığını belirterek Koca Sinan Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunun 1574 yılında Tunus'u İspanyol işgalinden kurtardığını hatırlattı.

Bin Yusuf, o dönem Osmanlı askeri birliklerinin ülkenin stratejik noktalarında konuşlandığını, kuzeybatıda ise özellikle Bace ve El-Kef bölgelerini önemli askeri merkezler haline getirdiklerini aktardı.

Bace'deki kale başta olmak üzere askeri yapıların Osmanlı varlığının en önemli kanıtlarından olduğunu kaydeden Bin Yusuf, söz konusu kalenin 533 yılında inşa edilmiş bir Bizans kalesi olduğunu, Osmanlı askerlerinin buraya kentin savunmasını güçlendirerek bugün Arapça ve Türkçe adlarıyla bilinen kuleler eklediklerini kaydetti.

Kaleye " Büyük Tophane", "Küçük Tophane" olarak isimlendirilen iki topçu kulesi eklendiğini söyleyen Bin Yusuf, "Ancak, kalenin yapısı sadece bu iki yarı daireden oluşmaz. Bir diğer kule de Huseyni Hanedanlığı dönemine ait olan Ali Paşa Kulesi'dir." ifadelerini kullandı.

Bin Yusuf, "Aslında birden fazla kaleden oluşan bir yapı. Bu yapıya Bizans kalesi diyoruz çünkü ilk hali Bizans dönemine ait. Ayrıca Osmanlı kalesi olarak adlandırıyoruz çünkü çoğu yapı ve mimari birimi Osmanlı döneminde yapıldı." diye konuştu.

Tunuslu tarihçi, "Kente mimari dokusu, dini yapıları, mezarlıkları, su ve şehircilik tesisleri ile askeri ve sivil yapılar açısından bakıldığında, tam anlamıyla Osmanlı kimliği taşıyan bir şehir. "dedi.

Türk asıllı aileler

Bin Yusuf, Bace'de ikamet eden Türk asıllı ailelerin bu kentin ve Tunus tarihinin hafızası olduğunu kaydetti.

17. yüzyılın sonlarında Türk garnizonundan en az 600 yeniçeri subayının aileleriyle birlikte Bace'de yaşadığını, daha sonra buradan ayrıldıklarını söyleyen Bin Yusuf, "Bugün Bace'de Osmanlı soyundan gelen yaklaşık 16 aile sayabiliyoruz." dedi.

Bin Yusuf, bunlar arasında Burnaz, Bulkebaş, Mebzaıyye, Bin Yusuf, Miladi, Bin Debuşiye, Derviş, Bin Zelaviye, Zelavi, Teraki, Kapçı, Kederder, Şakrun, Bin Yalevne, Çelebi aileleri olduğunu aktardı.

İlim merkezi

O dönem eğitim ve dini müesseselerin elit tabakanın oluşumundaki etkisine işaret eden Bin Yusuf, bölgedeki Murad Bey Camisi'nin, Türkler için sadece manevi bir mekan değil, aynı zamanda Muradiye Medresesi'ne bağlılığı nedeniyle bir ilim merkezi olduğunu ifade etti.

Bin Yusuf, Muradiye Medresesi'nden mezun olan Yusuf Burtakız'ın (Youssef Bortaqız-1735) Tunuslular tarafından yazılmış Hanefi mezhebinin en kapsamlı fıkıh kitabı "Kitab el-Minan"ı telif ettiğini kaydetti.

Tunuslu akademisyen, Hüseyni Hanedanı'nın ilk hükümdarı Ali bin Hüseyin'in (1705-1740) aralarında Burtakız'ın da bulunduğu kentteki üst düzey devlet adamlarını din işleri ve çocuklarının yetiştirilmesi konusunda kişisel danışmanı olarak atadığını aktardı.

Bin Yusuf, "Osmanlı, tamamen askeri bir varlık değildi daha ziyade sivil ve kültürel bir varlıktı. Osmanlı, bugüne kadar sadece kentin değil tüm Tunus'un tarihine kaynak olan ilmi birikim sundu." dedi.

Yoldan geçenler için tesisler

Bin Yusuf, Bace'de pek çok çeşme bulunduğunu, bunların en önemlisinin Yusuf Sahib et-Tabı'ya ait olduğunu aktardı.

Bu çeşmenin Hamuda Paşa'nın (1782-1814) veziri Yusuf Sahib et-Tabı (1815) tarafından yaptırıldığını ifade eden Bin Yusuf, çeşmenin Cebel Menar'daki Sidi Busaid çeşmesine benzediğini ayrıca Türk döneminin başlarına kadar uzanan en eski çeşmelere sahip Bizerte kentindekilere benzediğini dile getirdi.

Romalıların bu kaynağın önemini fark ettiğini aktaran Bin Yusuf, bu kaynağın üzerine havuz ve kanallar inşa edildiğini, bunlarla da içme suyu temin edildiğini ya da kentin dışındaki meyve bahçelerinin sulandığını belirtti.