Toprak Kaplar Kadınların Elinde Şekilleniyor

MUHAMMET ÇELİK - Gümüşhane'nin merkeze bağlı Dölek köyünde kadınlar tarafından asırlardır sürdürülen topraktan kap yapma sanatı, teknolojiye direniyor.

Geçmişte 200'e yakın hanenin bulunduğu Dölek köyünün geçim kaynağı olan, adına "gudu" denilen topraktan kap yapma sanatı günümüzde 10-15 aile tarafından zorluklara rağmen sürdürülmeye çalışılıyor.

Köyde üç ayrı dağdan eşek sırtında getirilen topraklar, kadınlar tarafından karıştırılıp çamur haline getirildikten sonra güveç, sütlaç kabı, testi, vazo ve sürahi gibi ürünlere dönüştürülüyor.

Dölek köyü muhtarı İlhan Çolak, AA muhabirine yaptığı açıklamada, topraktan yapılan kapların köy sınırları içerisinden ve dışından alınan topraklar karıştırılarak yapıldığını anlattı.

Kadınların toprağı çamur haline getirip, yeterli kıvamı alıncaya kadar ayaklarıyla yoğurduğunu aktaran Çolak, "Kadınlar çamurun içinde çakıl kalıp kalmadığını elleriyle kontrol ediyor. Daha sonra, 'gurufa' dediğimiz tahta üzerine yerleştirilen çamuru 'granzı' adlı ağaç parçası ile ağız kısmından başlayarak şekillendiriyor" dedi.

Çolak, kabın daha sonra hafif ıslatılarak üzerindeki pürüzlerin 'gogoç' denilen taş parçası ile düzeltildiğini belirterek, "Kapak ve kulplarını yaptıktan sonra 2-3 gün güneşte kurumaya bırakılan kaplar, daha sonra fırınlanır. Bu aşamada kaplar satışa hazır hale geliyor" diye konuştu.

Kapların ham maddesi olan toprağı alabilmek için yol sıkıntıları olduğunu ifade eden Çolak, dağdan alınan toprağın hayvan sırtında taşındığını belirterek, şöyle dedi:

"Topraktan kap yapan kadınlarımız yaşlandı. Gençler ise bu işi yapmak istemiyor. Teşvik olmadığı için de gençlerimiz yapmak istemiyor. Her aile iki ay boyunca 100-200 tane güveç yapıyor. Yapılan güveçler en çok ramazanda rağbet görüyor. Daha önceki yıllarda güveçlerin satışını Hakkari'ye Van'a Erzurum'a Erzincan'a, Trabzon'a yapıyorduk. Şimdi ise sadece Gümüşhane'de yapılıyor."

Köyde yıllardır topraktan "gudu" yapan Kıymet Korçil, kapları üretmenin çok zahmetli bir iş olduğunu belirtti.

Huri Ayvaz da kapların yöreye özgü farklı türlerdeki killi topraklardan oluşturulduğunu belirterek, "Yaptığım guduları eşim Gümüşhane'de, Trabzon'da, Erzincan'da satıyor. Çok zahmetli bir iş. Genç kızlar, zor ve bir o kadarda zahmetli olduğundan bu sanatı öğrenmek istemiyor" sözlerine yer verdi.