(TEKRAR) Yurt dışına kaçırılan iki kültür varlığı Türkiye'ye getirildi

Kültür ve Turizm Bakanlığı, önceki yıllarda yurt dışına kaçırılan iki kültür varlığını Türkiye'ye getirdi.

Eserleri taşıyan ve İngiltere'nin başkenti Londra'dan öğle saatlerinde havalanan uçak, 18.30 sularında İstanbul Havalimanı'na iniş yaptı.

Isparta kökenli Sidamara tipi lahit ile MÖ 3000-2000'e tarihlenen Anadolu kökenli iki boğalı kağnı heykeli, uçaktan özel muhafazalar içinde taşındı.

Taşıma işini ücretsiz gerçekleştiren Türk Hava Yolları (THY) tarafından Türkiye'ye getirilen eserler, bakanlık yetkililerince teslim alındı.

Geri getirilen kültür varlıkları, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy'un katılacağı etkinlikle tanıtılacak ve Ankara'daki Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmeye başlanacak.

Kağnı heykeli

İngiltere'deki Bonham's Müzayede Evi'nde iki boğa tarafından çekilen kağnı heykelinin satışa çıkarıldığı tespit edildi. Söz konusu eserin benzerlerinin Şanlıurfa Müzesi koleksiyonunda olduğunun tespit edilmesi üzerine, bu alanda yayınları bulunan Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu ile irtibata geçilerek eserin kökenine ilişkin bir rapor hazırlanması talep edildi. Hazırlanan rapor, Kültür ve Turizm Bakanlığı Londra Kültür ve Tanıtma Müşavirliğine iletilerek müzayede evinden eserin satışının durdurulması istendi. Müzayede evi ilk girişimi reddedince Müşavirlik, İngiliz polisinden eserin satışının durdurulması konusunda destek istedi.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Londra Kültür ve Tanıtma Müşavirliğinin girişimleri sonucunda satıştan çekilen eserin sahibiyle müzayede evi kanalıyla temasa geçildi. Kişi, eser üzerindeki mülkiyet hakkından vazgeçti ve eserin Türkiye'ye iadesi kabul edildi.

Sidamara lahdi

Isparta Göksöğüt Belediyesi tarafından 1980'li 5 parçaya bölünmüş olarak tespit edilen ve belediyeye getirilen Sidamara tipi lahit, Isparta Müzesi Müdürlüğüne taşındığında 3 ana parça ve ufak birkaç parça olarak kayıtlara geçti.

Prof. Dr. Mehmet Özsait tarafından 1987'de fotoğraflanan eserlerin eksik parçalarını, Prof. Dr. Volker Michael Strocka, 2015'te yaptığı bir araştırma sırasında fark etti. Esere ait iki parça, Londra'daki Sotheby's Müzayede Evi'nin 1988'de bastığı müzayede kataloğunda yer alıyordu. Eserlerin parçalarının, ilk fotoğraflandığı 1987 ile müzeye taşındığı 1988 arasında çalındığı tespit edildi.

Prof. Dr. Musa Kadıoğlu aracılığıyla konunun Kültür ve Turizm Bakanlığına bildirilmesi üzerine hem Bakanlık hem İçişleri Bakanlığı Interpol-Europol Dairesi Başkanlığınca, Sotheby's Müzayede Evi ile irtibata geçildi. Katalogda yer alan parçaların 1988'de kimlere satıldığı sorulan Müzayede Evi, eserlerin bir şahıs tarafından satışa sunulduğunu, 1989'da iki ayrı alıcıya satıldığını, gizlilik kanunları sebebiyle alıcıların isimlerini açıklayamayacaklarını bildirdi.

Yeri tespit edilemeyen ancak Türkiye'deyken çekilmiş fotoğrafları bulunan eserler, Interpol'ün çalıntı sanat eserleri veri tabanına kaydettirilerek uluslararası alanda araştırılmaya başlandı. Bakanlık uzmanlarınca Christie's Müzayede Evi'ne ait bir katalog taranırken bu parçalardan birinin 4 Aralık 2019'da satışa çıkarılacağı tespit edildi. Interpol-Europol Dairesi ve İngiltere polisiyle kurulan temasla eserin satışı ileri seviyede tetkikler yapılması için geçici olarak durduruldu.

Türkiye tarafından sağlanan veriler sayesinde eserin yasa dışı olarak Türkiye'den çıkarılmış olduğu hususunda ikna olan İngiliz polisi, eseri elinde bulunduran kişiyle görüşerek eserin iadesine aracılık etti.