TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu… Utku Çakırözer: Keşke Hakimler Bazı Kararları Alırken Yapay Zekaya Bir Sorsalar
TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu'nda yapay zeka ve hukuk ilişkisi tartışıldı. Adalet Bakanlığı'nın sunumunun ardından söz alan CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, "Türkiye'deki en önemli sorun yapay zekanın kullanılması değil, kullanılmaması. Keşke hakimler bazı kararları alırken yapay zekaya bir sorsalar. Yapay zekaya 'İstanbul'da bin 803 bilirkişi arasında 24 dosyanın hep aynı kişiye denk gelme olasılığı nedir' diye sorulduğunda 'bir insanın kuantum fiziği ile duvarın içinden geçmesi ile 24 dosyanın aynı kişiye denk gelme olasılığı aynıdır' diyor" ifadelerini kullandı.
(TBMM) - TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu'nda yapay zeka ve hukuk ilişkisi tartışıldı. Adalet Bakanlığı'nın sunumunun ardından söz alan CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer, " Türkiye'deki en önemli sorun yapay zekanın kullanılması değil, kullanılmaması. Keşke hakimler bazı kararları alırken yapay zekaya bir sorsalar. Yapay zekaya 'İstanbul'da bin 803 bilirkişi arasında 24 dosyanın hep aynı kişiye denk gelme olasılığı nedir' diye sorulduğunda 'bir insanın kuantum fiziği ile duvarın içinden geçmesi ile 24 dosyanın aynı kişiye denk gelme olasılığı aynıdır' diyor" ifadelerini kullandı.
TBMM Yapay Zeka Araştırma Komisyonu, AK Parti Eskişehir Milletvekili Fatih Dönmez başkanlığında toplandı. Komisyonda; Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Genel Müdürü Servet Gül, Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Gazi Güçlütürk ve Avukat Dr. Ali Göksu sunum yaptı.
Komisyon toplantısının açılışında konuşan Komisyon Başkanı Dönmez, komisyonun 3 aylık süresinin 12 Nisan'da dolacağını belirterek bir aylık uzatma talep edilmesi kararlaştırıldı.
"Yapay zekanın adalet sisteminde kullanılması hız ve verimlilik açısından oldukça önemlidir"
Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Genel Müdürü Servet Gül, "Yapay zekanın adalet sisteminde kullanılması hız ve verimlilik açısından oldukça önemlidir. Tutarlılık ve öngörüde benzer davadaki emsal davaları analiz ederek vatandaşımızın hukuki öngörülebilirliğini geliştirmektedir. Öte yandan yapay zekanın bize sunduğu büyük veri de önemli bir sonuçtur. Bu çerçevede 2020 yılı itibarıyla Büyük Veri ve Yapay Zeka Uygulamaları Şubesi kurulmuştur. Şubemiz tüm projelerini kendi öz kaynakları ile geliştirmektedir. Ayda 3 milyon belge bu sistemler üzerinden işlenmektedir" dedi.
Gül, Adalet Bakanlığı'nda yapay zeka kullanım alanlarının; karar destek sistemi, adli süreçlerin otomasyonu ve dijitalleşmesi, metin analizi ve içtihat araştırması, yapay zeka tabanlı vatandaş hizmetleri, adli bilişim ve suç analizi olduğunu ifade etti. Gül, "Hakim ve savcılarımızın işini azaltmak için özellikle binlerce sayfalık dosyaların önemli kısımlarının belirlenmesi ve önceki davalardaki karar eğilimlerinin gösterilmesi yargılama sürecini kolaylaştırmaktadır. Yapay zeka ile mahkeme kararlarının daha şeffaf ve anlaşılır olması da sağlanmaktadır. Geliştirdiğimiz bütün sistemler hakimin yerini almak değil işini kolaylaştırmak üzerinedir. Karar verme yetkisi yine hakimde olacaktır. Bir makinanın karar vermesi düşünülemez. Bölgesel suç analizi yapan bir sistem geliştirmeyi hedefliyoruz bu şekilde suçların önceden önlenmesi de mümkün olabilecektir" ifadelerine yer verdi.
Yargıda yapay zeka kullanımına ilişkin projeleri tanıtan Gül, "CBS Örgüt Tahmin Projesine göre; yapay zeka modelimiz örgüt bilgilerini sistemdeki kayıtlı terör örgütü bilgileriyle otomatik olarak eşleştirerek insan kaynaklı hataları ve eksik veri girişini engellemektedir. Proje, adli istatistik verilerinin ve denetçi kuruluşların talep ettiği raporların doğruluğunu önemli ölçüde arttırarak yargı sistemimizin veri yönetim kalitesini yükseltmektedir" dedi.
"Sorun yapay zekanın kullanılması değil, kullanılmaması"
CHP Eskişehir Milletvekili Utku Çakırözer şunları söyledi:
" Türkiye'deki en önemli sorun yapay zekanın kullanılması değil, kullanılmaması. Keşke hakimler bazı kararları alırken yapay zekaya bir sorsalar. Örneğin, 'toplantı ve gösteri yürüyüşleri kanununa mukavemetten 301 genç tutuklanır mı' diye yapay zekaya sorduğumuzda verdiği yanıt; "teknik olarak mümkündür ama tutuklama doğrudan bir ceza değil koruma tedbiridir. Tutuklanabilmesi için şu şartların aranması lazım; kaçma şüphesi veya delil karartma ihtimali, tutuklama yerine adli kontrolün yetersiz kalması. AIHM içtihatları barışçıl gösterilere orantısız müdahale, kanunun ihlali sayılabilir" diyor. "Eğer öğrenciler barışçıl bir şekilde protesto ediyorsa, orantısız güç kullanımı yoksa tutuklama orantısız olabilir" diyor. Özellikle genç yaştaki kişiler için tutuklama değil adli kontrol uygulanması daha uygun olurdu" deniliyor. Keşke bize anlattıklarınızı bir de karar alan hakimlere, savcılara anlatsanız.
Başka bir örnek; meşhur bir bilirkişi tartışması var. Yapay zekaya sormuşlar; 'İstanbul'da bin 803 bilirkişi arasında 24 dosyanın hep aynı kişiye denk gelme olasılığı nedir' diye. Yanıt şöyle; 24 dosyanın tamamının bin 803 bilirkişiye denk gelme olasılığı neredeyse imkansız denilebilecek küçük bir olasılık. Bu olasıkla ilgili birkaç örnek de veriyor. Bir insanın kuantum fiziği ile duvarın içinden geçmesi ile 24 dosyanın aynı kişiye denk gelme olasılığı aynıdır' diyor. 'Evrendeki tüm atomların rastgele bir noktada toplanma olasılığı ile 24 dosyanın aynı kişiye denk gelme olasılığı aynı'. Yani şunu demek istiyorum, çalışmalarınız çok kıymetli ama bu çalışmaların aynı zamanda bizlerin hayatına etkisi noktasında bunları kullananların vicdan, hukuk adına değerlendirmesi lazım."
"Yapay zeka hangi hukuku baz alacak?"
İYİ Parti Adana Milletvekili Ayyüce Türkeş Taş ise, " Türkiye'deki yargı sistemi ile ilgili herkesin objektif ve bağımsız olması yönünde ciddi endişeleri var. Son yıllarda alınan kararlara baktığımızda kimi çıkıyor 'AYM kapatılsın' diyor, kimisi anayasayı kimisi Yargıtay kararını kabul etmiyor. Türkiye'de terörist olarak ilan edilmiş, idama mahkum edilmiş terörist başını Meclis'e çağıranlar var. Yapay zeka eğitilecek bir şey, beş yıl gibi bir hedeften söz ediyorsunuz. Bu süreçte hangi kanunu bu yapay zeka baz alacak, hangi anayasayı, hangi siyasi figürün söylemlerini baz alacak" ifadelerini kullandı.
"Bu tüzüğü direkt alıp getirmek bizim sorunlarımızı çözmüyor"
Sunum yapan Galatasaray Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Osman Gazi Güçlütürk yapay zekanın hukukta kullanımı için yasal düzenlemeye ilişkin, "Hiçbir yeni teknoloji hukuk sisteminden bağımsız yürümez. Yapay zekanın mevcut hukuk sitemindeki düzenlemelerden ari olmadığını bilmemiz gerekiyor. Teknolojik regülasyonda yasal düzenleme için ortada çözüm gerektiren bir durum olup olmadığına bakmamız lazım. AB düzenleme yaptı diye yapmak doğru değil. Sorunlar kalıcı olmayabilir bunun da tespit edilmesi lazım. Bir düzenleme yapılacaksa burada Türkiye'nin geri kaldığı alanların da belirlenmesi gerekiyor. AB yapay zeka tüzüğünde telif haklarına ilişkin bir düzenleme yok bu bir piyasa düzenlemesi. Genel çerçevede bir yapay zeka düzenlemesi değil. Bu tüzüğü direkt alıp getirmek bizim sorunlarımızı çözmüyor" dedi.
Yapay zekaya ilişkin bir bakanlığın şu anki aşamada kurulmaması gerektiğini belirten Güçlütürk, yapay zeka bakanlık kurup diğer kurumlarla entegre edebileceğiniz bir şey değil. Burada süzenleyici bir otorite kurulmalı. Bakanlık bir güç dengesi ile gelebilir bu da sorun çözmekten ziyade sorun yaratabilir" dedi.
"Vergi ve rekabet hukukunda yapay zeka yüzde yüz başarılı olur"
Hukuk teknolojisi şirketinden Avukat Dr. Ali Göksu ise, "Yapay zeka en büyük heyecanı hukukta yarattı çünkü insanlık hakikati bulma peşinde yapay zeka ile buna yaklaştığını düşünmekte. İnsanların yerine geçecek, yaptığımız çalışmalar bunu gösteriyor. Yeni bir Dünya var bununla yüzleşmemiz gerekiyor. İşçilik alacaklarını çok rahatlıkla yapay zeka yapabilir durumda. Çok fena bir işsizlik üretecek buna yönelik hazırlıklar yapılması gerekiyor. Özellikle vergi ve rekabet hukukunda yapay zekayla yüzde yüze yakın bir başarı elde edebilir. Dünyadaki avukatlık şirketlerinin en büyükleri küçülmeye gidiyor. Özellikle mali danışmanlık ve avukatlık önümüzdeki 10 yılda yüzde 90 azalacak. Biz 357 alanada yapay zekayı kullanıyoruz" dedi.
'Deepfake'in farklı ülkelerde kullanımına dikkat çeken Göksu'ya ek olarak CHP'li Çakırözer, "Uzaklara gitmenize gerek yok. Bu ülkede Cumhurbaşkanlığı kampanyası sırasında bile kullanıldı ve hiçbir Adalet Bakanı soruşturma açmadı" dedi.
