TBMM Genel Kurulu, "Akbelen" Gündemiyle Olağanüstü Toplandı.

İyi Parti Muğla Milletvekili Metin Ergun, CHP'nin çağrısı üzerine Akbelen'deki ağaç kıyımı ile ilgili olağanüstü toplanan TBMM Genel Kurulu'nda; " Türkiye'nin enerji politikalarını köklü bir şekilde değiştirmesi, kaynakların etkin kullanımı ve sürdürülebilir yöntemlerle enerji üretimini sağlaması elzemdir. Daha fazla zaman kaybetmeden bazı adımların atılması gerekmektedir. Küresel Ayak İzi Ağı 2023 yılında dünyanın doğal kaynaklarını tüketme hızımızın 2 Ağustos itibarıyla sınırı aştığını duyurdu. Bu durum bir yıl boyunca kullanılabilecek doğal kaynakları tamamen tükettiğimiz anlamına gelmektedir. Küresel Ayak İzi Ağı'nın raporuna göre; Türkiye ise yıllık doğal kaynaklarını 22 Haziran itibarıyla yani yılın ilk 6 ayında tüketmiştir" dedi.

TBMM Genel Kurulu bugün, CHP'nin talebi üzerine Akbelen'deki ağaçların kesilmesi gündemiyle olağanüstü toplandı. AKP ve MHP milletvekilleri, daha önce vergi artışları ve zamları görüşmek üzere yapılan olağanüstü toplantıda olduğu gibi, yine TBMM Genel Kurulu Salonu'na, toplantı yeter sayısına ulaşıldığının belirlenmesinin ardından girdi.

İyi Parti Muğla Milletvekili Metin Ergun, şu değerlendirmeleri yaptı:

"BİZİM ARAYIŞIMIZ VE İTİRAZIMIZ KAYNAKLARIMIZIN BİRBİRİNE ZARAR VERMEDEN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GELECEK NESİLLERE KORUNARAK AKTARILMASIDIR"

"Akbelen sahasındaki çalışmalar 4 yıldır devam eden bir süreçtir. Bölgede daha önce yine çam ağaçları kesilmiş, zeytin yasası yönetmelik değişikliğiyle delinmiş ve zeytin ağaçları kesilmiştir. Bizde Anayasa ve kanuna aykırı bu yönetmelik değişikliğinin iptali ve yürütmesinin durdurulması istemiyle Mart 2022'de dava açtık. Talebimiz doğrultusunda yönetmelik değişikliğinin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiş ve bu karar Danıştay tarafından onaylanmıştır. Dava süreci devam etmektedir. Son olarak da 24 Temmuz günü Akbelen Ormanı'ndaki çam ağaçlarının kesim işlemi hızlandırılmıştır. Kamuoyunun yoğun tepkisi ve itirazları ise görmezden gelinmiştir. İYİ Parti olarak yer üstü kaynaklarımızı da yer altındaki kaynaklarımızı da ülkemizin zenginliği olarak gören ve bunları korumamız gerektiğine inanan bir bakış açısına sahibiz. Bizim arayışımız ve itirazımız kaynaklarımızın birbirine zarar vermeden değerlendirilmesi ve gelecek nesillere korunarak aktarılmasıdır.

24 Temmuz Pazartesi günü sabah 5 itibarıyla kömür sahasını genişletmek üzere Akbelen Ormanı'nda ağaç kesimi başlatılmış ve binlerce ağaç kesilmiştir. Maalesef bu genişletme sürecinde ekolojik dengenin bozulması göz ardı edilerek binlerce ağaç kesilmiştir. 2021 yılındaki büyük orman yangınlarında kaybettiğimiz on binlerce ağacın ardından bu şekilde bir ağaç katliamı yapmanın hiçbir makul gerekçesi yoktur. Vahşi maden çıkarma yöntemlerinden ve fosil kaynaklara dayalı enerji üretiminden vazgeçilerek çevreye zarar vermeyen daha modern yöntemlerle hammadde elde etmek mümkünken; bugün Akbelen'de yaşananlar tercihlerden kaynaklanan kronik bir sorunun devamıdır. Bu soru korunması gereken alanlar başta olmak üzere doğayı ve doğal kaynaklarımızı feda etmek uğruna belirli kesimlerin menfaat elde etmesi noktasında tükenmeyen ısrarın yansımasıdır. Aynı zamanda vahşi madencilik faaliyetleriyle kömüre dayalı enerji üretiminden vazgeçilmemesinin sonucudur.

"MUĞLA'DAKİ SANTRALLER SİSTEMLERİ MEVZUATA UYGUN OLMAMASINA KARŞIN GEÇİCİ FAALİYET BELGESİYLE ÇALIŞTIRILMAKTADIR"

Türkiye'nin enerji üretiminde kömüre olan bağımlılığı devam etmektedir. Nitekim; Enerji Bakanlığı'nın verilerine göre 2022 yılında elektrik üretiminin yaklaşık yüzde 35'i kömürden sağlanmıştır. 2023 yılı Haziran ayı sonu itibarıyla ise kurulu enerji gücümüzün yaklaşık yüzde 21'i kömüre dayalı tesislerden oluşmaktadır. Son yıllarda etkisi giderek şiddetlenen kuraklıklar ve artan doğalgaz fiyatları dolayısıyla iktidarın kömürden enerji üretme eğilimi de aynı oranda artmaktadır. Hal böyle olunca Türkiye'nin sera gazı emisyonu 1990-2020 yılları arasındaki 30 yılda yaklaşık 2 buçuk kat artmıştır. Kömürlü elektrik santrallerine bağlılıktan dolayı büyük şehirlerde ve sanayileşmiş bölgelerde hava kalitesi Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirlenen kriterlerin çok altında kalmıştır.

Akbelen Ormanı'ndaki ağaçların kesilmesine neden olan Yeniköy Termik Santrali 1986 yılında devreye sokulmuştur. Kemerköy Termik Santrali ise 1994 yılında devreye alınmıştır. 2017 yılında yapılan bir araştırmaya göre 1992-2017 yılları arasında geçen sürede Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerinin yaklaşık 360 milyon ton karbondioksiti atmosfere saldığı hesaplanmaktadır. Bu santraller 2043 yılına kadar çalıştırıldığı takdirde yaklaşık 300 milyon ton karbondioksiti atmosfere salacakları tahmin edilmektedir. Bilindiği gibi; termik santrallerin doğal ömrü 30-35 yıldır. Bu iki santral de doğal ömrünü doldurmak üzeredir. Kamuoyunca malum olunduğu üzere Muğla'daki santraller sistemleri mevzuata uygun olmamasına ve kirletilicilikleri sınır değerlerin üzerinde olmasına karşın geçici faaliyet belgesiyle çalıştırılmaktadır.

"KÖMÜR MADENCİLİĞİ NE YAZIK Kİ TABİATI GEREĞİ EKOLOJİK BİR YIKIMA SEBEP OLMAKTADIR"

Türkiye fosil yakıtlara dayalı enerji üretim anlayışından çevreye ve doğaya zararlı enerji arzından doğaya ve insana kalıcı tahribatları önlemek için çok geç olmadan vazgeçmeyi gündemine almalıdır. İktidar fosil yakıtlara dayalı enerji elde ısrarına devam etmektedir. Bu tamamen iktidarın bir tercihidir. Ancak bu tercih doğaya, insanımıza, çevreye zarar veren ve gelecek nesillere daha kötü bir miras bırakmamıza neden olacak kötü bir tercihtir. Halbuki Türkiye doğaya zarar vermeyen çok çeşitli kaynaklardan ihtiyacı olan enerjiyi elde edebilir. Yapılacak şey; enterkonnekte sistemin bu doğrultu da revize edilmesidir. Kömürden enerji üreten termik santraller ve kömüre bağımlılık günümüzde tüm dünyanın en çok tartıştığı konuların başında gelmektedir. Sebebi ise; kömüre dayalı enerji üretiminin elde ediliş şekli bakımından modern yöntemlerin gerisinde kalması ve çevreye verdiği zararlardır. Kömür madenciliği ne yazık ki tabiatı gereği ekolojik bir yıkıma sebep olmaktadır.

Kömür tüketen termik santrallerde hem doğaya hem de insan sağlığına telafisi mümkün olmayan benzer zararlar vermektedir. Bu olumsuzlukların başında ise hava kirliliği gelmektedir. Uzmanlar termik santrallerin çevresindeki 90 kilometrelik bölgenin üstüne yılda hektar başına 50 kilogram kükürtdioksite eş değer asit çökmekte olduğunu belirtmektedirler. Bu asit kirliliği de bölgedeki ormanları tahrip etmekte, zeytin ve benzeri ağaçların çiçeklerini yakarak verimini düşürmektedir. Yatağan ve Milas ilçelerimizde bu asit çökmesinden ve hava kirliliğinden oldukça fazla etkilenmiştir. Dünya Sağlık Örgütü'nün belirlediği sınır değerin kat ve kat üzerindeki hava kirliliği bölge insanın sağlığına ve canlı yaşamına çok büyük bir tehdit oluşturmaktadır.

"TERMİK SANTRALLER BÖLGENİN SOSYO-EKONOMİK YAPISINI DA DERİNDEN ETKİLEMEKTEDİR"

Kömüre dayalı elektrik üretiminin sonucunda Türkiye'nin yıllık olarak atmosfere saldığı karbondioksitin yaklaşık yüzde 15'i sadece Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerinden kaynaklanmaktadır. Muğla'nın karbon ayak izinin yani toplam sera gazı emisyonlarının sadece yüzde 65'i Yatağan, Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerinden meydana gelmektedir. Türkiye'deki sağlık harcamalarının yüzde 27'si termik santrallerinin neden olduğu hava kirliliğine bağlı olarak gelişen sağlık problemlerine harcanmaktadır. Termik santrallerin bulunduğu her bölgede olduğu gibi Yeniköy, Kemerköy ve Yatağan termik santrallerinin yarattığı hava kirliliği sebebiyle de bölgede binlerce vatandaşımızın olumsuz etkilendiği gözlemlenmektedir.

Termik santraller bölgenin sosyo-ekonomik yapısını da derinden etkilemektedir. Çok sayıda köyün yeri değiştirilmek zorunda kalmıştır. Santrallerin kapasite artırımı, ömürlerinin uzatılması ve maden ruhsat alanlarının tamamın işletmeye alınması planları gerçekleşirse bölgedeki binlerce vatandaşımız doğrudan veya dolaylı olarak yerinden edilecektir. Fosil kaynaklara dayalı enerji üretiminin yarattığı bir diğer olumsuzluk ise tarımsal üretime verilen zarardır. Santrallerden çıkan küller meyve ve sebzelerin üzerini kaplamakta, bitkileri zehirlemekte ve kurutmaktadır. Termik santrallerin yarattığı hava kirliliği asit yağmurlarına neden olmaktadır. Asit yağmurları da toprağın dengesini bozmakta ve tarımsal verimi azaltmaktadır. Santral bacalarından çıkan zehirli tozlar ve asitler bitki örtüsüne zarar vermekte tarımsal besinler gıda yoluyla da insan sağlığına zarar vermektedir.

"YATAĞAN'DAKİ SANTRAL BİR YILDA 45 BİN NÜFUSLU YATAĞAN İLÇEMİZİN 7 BUÇUK KATINDAN FAZLA SU TÜKETMEKTEDİR"

Termik santrallerden kaynaklanan bir diğer olumsuzluk ise bu santrallerin çok ciddi boyutlara ulaşan su tüketimidir. Yatağan'daki santral bir yılda 45 bin nüfuslu Yatağan ilçemizin 7 buçuk katından fazla su tüketmektedir. Yine aynı şekilde Yeniköy'deki santralin su tüketimi Milas ilçemizin yıllık kentsel su tüketiminin 2 buçuk katına yakındır. TEMA Vakfı'nın bir raporuna göre; Muğla'nın toplam yüz ölçümünün yüzde 59'u madenler için ruhsatlandırılmıştır. Orman alanlarının ise yüzde 65'i madenler için ruhsatlandırılmıştır. Uluslararası koruma kriterlerine göre belirlenen ve nadir flora ve fauna barından dünya ölçeğindeki önemli ekosistemler bu alanların içindedir. Muğla'da tarım alanlarının yüzde 48'i madenler için ruhsatlandırılmıştır. Bu tarım alanlarının ciddi bir bölümü özel kanunla koruma altında olan zeytinlik alanlardan oluşmaktadır.

Türkiye'nin en yaşlı karaçam ormanı ve eşsiz yaban hayatıyla mutlak koruma statüsüne sahip Kartal Gölü Tabiatı Koruma alanının tamamı madenler için ruhsatlandırılmıştır. Yine arkeolojik sit alanı gibi kültür varlıklarının da yüzde 66'sı madenler için ruhsatlandırılmıştır. Bilindiği üzere; madencilik faaliyetleri arazinin topografyasını, jeolojik yapısını, su rejimini, yerel iklimini, flora ve faunası ile peyzajını tamamen değiştirmektedir. Açık ocak kömür madeni işletmeciliği ise arazi bozulmasını ve ekosistemlere müdahalenin en görünür olduğu madencilik yöntemidir. Açık ocak kömür madenciliğinde yer yüzünden 5 ila 100 metre derinlikteki kömür damarına ulaşabilmek için rezervlerin üzerindeki ağaçlar kesilmektedir. Tarım ve ormancılık faaliyetleri için çok önemli olan ve milyonlarca yılda oluşan verimli üst toprak sıyrılmaktadır.

"KESİLEN AĞAÇLAR VE SIYRILAN VERİMLİ ÜST TOPRAKLA ORMAN EKOSİSTEMİNİN TÜM CANLI BİLEŞENLERİ BÜYÜK ORANDA YA DA TAMAMEN YOK EDİLMEKTEDİR"

Kesilen ağaçlar ve sıyrılan verimli üst toprakla ile birlikte orman ekosisteminin tüm canlı bileşenleri büyük oranda ya da tamamen yok edilmektedir. Dolayısıyla bu alanda biyolojik çeşitlilik azalmaktadır. Sus tutma işlevi olan bitki örtüsü ve üst toprağın yok edildiği alanlar ise erozyona uğramaktadır. Akbelen'le ilgili iktidar tarafından yapılan açıklamalarda kamuoyunda ormanların yok edildiği itirazına karşı 6-7 milyar civarında fidanın toprakla buluşturulduğu ifade edilmektedir. Ancak dünyanın hiçbir yerinde toprakla buluşan fidan sayısı ormanlaştırma ve ağaçlandırma kapsamında sayılmamaktadır. Verilen sayıların içinde okul, hastane ve benzeri kamu kurumlarının bahçelerine dikilen fidanlar, belediyelerin süs amacıyla diktiği bitkiler ve toprağa atılan her türlü tohum dahil edilmektedir. Yüzyıllar içinde oluşan ve büyük bir ekolojik sistemi barındıran ormanların yok edilmesine karşılık bir çözüm olarak sunulması en yalın haliyle bilimsellikten uzaktır.

Türkiye'nin enerji politikalarını köklü bir şekilde değiştirmesi kaynakların etkin kullanımı ve sürdürülebilir yöntemlerle enerji üretimini sağlaması elzemdir. Daha fazla zaman kaybetmeden bazı adımların atılması gerekmektedir. Küresel Ayak İzi Ağı 2023 yılında dünyanın doğal kaynaklarını tüketme hızımızın 2 Ağustos itibarıyla sınırı aştığını duyurdu. Bu durum bir yıl boyunca kullanılabilecek doğal kaynakları tamamen tükettiğimiz anlamına gelmektedir. Küresel Ayak İzi Ağı'nın raporuna göre; Türkiye ise yıllık doğal kaynaklarını 22 Haziran itibarıyla yani yılın ilk 6 ayında tüketmiştir. Bu hızlı tüketim oranı kaynakların sürdürülebilir bir şekilde kullanılmasının herkes için ne kadar önemli olduğunu göstermektedir.

"ENERJİ POLİTİKALARINDAKİ DÖNÜŞÜM ÖZELLİKLE MUĞLA, AYDIN VE BÖLGELERDE ACİL BİR ŞEKİLDE GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR"

İklim değişikliğine bağlı sorunların tüm dünyada artması neticesinde genel ekonomi ve ticaret politikaları, iklim sorununu göz önünde bulunduran ve küresel ısınmayı kontrol altına alan bir yaklaşımla sürdürülebilir ve kapsayıcı ekonomik büyüme sağlanmasına yönelik şekilde oluşturulmaktadır. Avrupa Birliği'nin 2019'da duyurduğu Avrupa Yeşil Mutabakatı'na uyum sağlanması amacıyla; Ticaret Bakanlığı Yeşil Mutabakat Eylem Planı oluşturulmuştur. 16 Temmuz 2021 tarihli Cumhurbaşkanlığı Genelgesi'nde de Yeşil Mutabakat Eylem Planı'nın tüm kamu kurum ve kuruluşları tarafından desteklenmesi ve görevlerin titizlikle yerine getirilmesi belirtilmiştir. Yeşil Mutabakat Eylem Planı'nda temiz, ekonomik ve güvenli enerji arzı konusunda adımlar atılması gerektiği, enerji kaynaklarıyla tabii kaynakların verimli ve çevreye duyarlı şekilde değerlendirileceği belirtilmiştir.

Cumhurbaşkanlığı'nca hazırlanan 2019-23 yıllarına ilişkin 11'inci kalkınma planında da ülkemizin coğrafi konumu itibariyle iklim değişikliğinden en çok etkilenecek ülkeler arasında yer aldığı belirtilmektedir. Ayrıca ormansızlaşma, çölleşme ve arazi bozulumuyla mücadele konularında da hem yeşil mutabakatta hem de 11'inci kalkınma planında gerekli adımların atılacağı yer almaktadır. Mevzuatta bütün bu düzenlemeler yapılmasına rağmen uygulama yoktur. Mevzuatın uygulamaya dönüşmemesi sorunu burada da ne yazık ki devam etmektedir. Yeşil dönüşüm sürecinde bölgesel ve ulusal planların hızlı bir şekilde uygulanması gerekmektedir. Enerji politikalarındaki dönüşüm özellikle Muğla, Aydın ve Denizli gibi kömür madenciliğinin yoğun olduğu bölgelerde acil bir şekilde gerçekleştirilmelidir.

"TÜRKİYE'NİN YEŞİL DÖNÜŞÜMÜ GERÇEKLEŞTİRMESİ VE AVRUPA BİRLİĞİ YEŞİL MUTABAKATI'NA UYUM SAĞLAMASI ÖNCELİKLİ POLİTİKA HEDEFİ OLARAK BELİRLENMELİDİR"

Sosyal ve ekonomik yönden kömür madenciliği ile geçimlerini sağlayan vatandaşlarımızın, işçilerimizin mağdur edilmemesi çok önemlidir. Bu bölgedeki binlerce işçinin aileleriyle birlikte mağdur olmamaları için iş olanaklarının yaratılması bunun için gerekli planlamaların somut olarak uygulamaya konulması şarttır. Bölgede son 20 yılda biriken kümülatif kirliliğin şeffaf bir şekilde kamuoyuyla paylaşılması gerekmektedir. Kömür üretim sahaları ve santrallerinden etkilenen ekosistemlerin rehabilitasyonu için kapsamlı bilimsel planlar hazırlanmalı ve vakit kaybetmeden uygulanmalıdır. Kömür tüketiminin sebep olduğu kirlilikten etkilenen vatandaşlarımız için halk sağlığı izleme ve değerlendirme çalışmaları yapılmalıdır.

Bölgedeki termik santraller ve madenler başta olmak üzere tüm kömürlü termik santrallerin ÇED süreçlerine, santrale kömür taşıyan ve sonrasında atık bertarafını sağlayacak tesislerde dahil edilerek bütüncül bir yaklaşım izlenmesi gerekmektedir. Kömür madenciliğinden etkilenen bölgeler ve termik santrallere kamu bütçesinden ayrılan teşvik ve destekler yeşil politikalara, iklim değişikliğiyle mücadele konusunda yenilenebilir üretim projelerine ve işçilerin mağdur olmamaları için atılması gereken adımlara harcanmalıdır. Özellikle Muğla için bir an önce gerçekçi bir iklim değişikliği eylem planı hazırlanmalı ve düşük karbonlu bir sürece adil geçiş için gerekli çalışmalar yapılmalıdır. Türkiye'nin yeşil dönüşümü gerçekleştirmesi ve Avrupa Birliği Yeşil Mutabakatı'na uyum sağlaması öncelikli politika hedefi olarak belirlenmelidir.

Mevcut verilere göre karbon emisyonu konusunda ülkemiz 2053 yılı net 0 emisyon hedefine ulaşamayacak görünmektedir. Buna yönelik adımların atılması gerekmektedir. Yer üstündeki ve altındaki kaynaklarımızı korumak, iklim değişikliğiyle mücadele için fosil yakıtlara bağlı enerji üretiminden vazgeçmek ve daha yeşil bir Türkiye yaratmak bizim gelecek nesillere karşı bir sorumluluğumuzdur."