TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu

TBMM eski Başkanı Ferruh Bozbeyli, "Cumhuriyetin tehlikeye düştüğü" şeklinde görüşlerin dile getirildiğini belirterek,

"Cumhuriyet niye tehlikeye düşsün- Cumhuriyetten başka bir padişahlık mı isteyen var-" dedi.

TBMM Darbe ve Muhtıraları Araştırma Komisyonu 27 Mayıs ve 12 Mart Alt Komisyonu, Bozbeyli'yi dinledi.

Kendisini siyasete girmesine neden olan şeyin 27 Mayıs 1960 sonrasında Yassıada Mahkemesi'nde görülen yargılamalar olduğunu dile getiren Bozbeyli, bundan önce siyasetle pek fazla ilgilenmediğini ancak bu yargılamalar sonrasında sorumluluk duygusuyla siyasete girdiğini söyledi.

Bu yargılamalar sırasında sanık avukatı olarak görev aldığını anımsatan Bozbeyli, yargılamalarda savunma tarafına çeşitli zorluklar çıkartıldığını kaydetti.

"O zaman Türkiye'nin hakiminin Cumhuriyet Halk Partisi olduğunu" savunan Bozbeyli, "Yani askerler de Halk Partisi ağzıyla konuşuyor. Bütün her yerde Halk Partisi vardı" diye konuştu.

27 Mayıs 1960 darbesini gerçekleştirenlerin "Cumhuriyeti korumak ve kollamak için bunu yaptıklarını dile getirdiklerini" aktaran Bozbeyli,

"Anayasa'ya göre Cumhuriyet bir rejimin adı değildir. Hukuk literatüründe de Cumhuriyet, bir rejimin adı değildir. Cumhuriyet, bir devlet şeklinin adıdır" ifadesini kullandı.

-"Cumhuriyetin nesi tehlikede-"-

Bozbeyli, sözlerine şöyle devam etti:

"29 Ekim 1923'ten bir gün evvel ne vardı da bir gün sonra 29 Ekim'de ne değişti- Hiçbir şey değişmedi. Yalnız, Atatürk Cumhurbaşkanı oldu. Onun dışında hiçbir şey değişmedi. Öyleyse bir yerde devletin başkanı seçimle işbaşına gelmiyorsa o yerde Cumhuriyet yoktur. Mesela İngiltere'de, İspanya'da, Belçika'da, Hollanda'da, İsveç'te, Kanada'da ve Japonya'da Cumhuriyet yoktur.

Peki Cumhuriyeti o zaman kollamak isteyenler nesini kollayacaklardı- Yani Cumhurbaşkanı seçilmiş, Cumhurbaşkanı da vardı. Cumhuriyetler, seçilmiş Cumhurbaşkanının varlığı demektir. Seçilmiş Cumhurbaşkanının olmadığı yerde Cumhuriyet de yoktur.

Bugün için de aynı şey, 'Cumhuriyet tehlikede' diyenler... Cumhuriyetin nesi tehlikede-"

Atatürk'ün, "Cumhuriyet fazilettir" dediğini anımsatan Bozbeyli, şunları söyledi:

"Hakikaten Cumhuriyet bir fazilettir. Neden Cumhuriyet bir fazilettir- Cumhurbaşkanı iyi ki kral değil. Mesela benim sevmediğim bir Cumhurbaşkanı. Hiç olmazsa içimde bir umut var. Süresi biterse onu seçeceğim, yenisini seçeceğim. Bu umut beni memleketime bağlıyor. Bu umut beni memleketimin değerlerine bağlıyor. Beni ümitsizliğe düşürmüyor. Ama ya kral olsaydı-

Bugünkü Cumhurbaşkanını beğenmeyen adamlar da var. Bugünkü Cumhurbaşkanına tahammül edemeyen adamlar da var. Onlar da fazla üzülmesinler. Umutlu olarak yaşasınlar. Günün birinde onların da yeniden seçilme şansı vardır. Onun için Cumhuriyet hakikaten değerli bir devlet şeklidir. O bir fazilettir. Ona bakmamız lazım.

Ama ikide bir de böyle tehlikeye düştü falan... Yani kim ister ki Cumhuriyeti istemiyorum da krallık olsun diyecek."

Cumhuriyet Halk Partisi'nin, şu anda "Türkiye'de Cumhuriyet tehlikeye düştü" görüşünü dile getirdiğini belirten Bozbeyli, "Cumhuriyet niye tehlikeye düşsün- Cumhuriyetten başka bir padişahlık mı isteyen var-" dedi.

Anayasa'da "Hakimiyet Milletindir" yazınca ertesi gün hemen hakimiyetin milletin olmadığını dile getiren Bozbeyli, "Bakımının yapılması lazım. Geliştirilmesi lazım ve biraz da sabredilmesi lazım diye düşünüyorum" ifadesini kullandı.

Muhabir: Hüseyin Gazi Kaykı

Yayıncı: Sefa Salantur - TBMM