Tarihe Yolculuk Başlıyor

668 yıl öncesinden bugüne ulaşan Ruzname, İTÜ'nün ilk Başhocaları Hüseyin Rıfkı Tamani ve İshak Efendi'nin, ünlü Türk bilgini Ali Kuşçu'nun el yazması eserleri sergide yer alacak parçalar arasında…

İTÜ Rektörlük Sanat Galerisi (İTÜ RSG), yılın 5. sergisinde ziyaretçileri yüzyıllar öncesine götürecek. Zamana meydan okuyan kitap sayfalarının, dergilerin ve çizimlerin yer alacağı "İTÜ Nadir Eserler Koleksiyonu Sergisi"nde, tarihi 1346'ya kadar uzanan eserler görülebilecek.

İTÜ Mustafa İnan Kütüphanesinde bulunan Nadir Eserler Koleksiyonundan seçkiler 26 Haziran Perşembe günü, İTÜ RSG'de ziyarete açılıyor. İTÜ'nün 7 bin parçadan oluşan nadir eserler koleksiyonundan uzman bir heyet tarafından seçilen 68'i kitap olmak üzere yaklaşık 100 eser tarih meraklılarıyla buluşacak. Özel bir iklimlendirme ile saklanan eserlerin zarar görmemesi için sergi süresi 2 hafta ile sınırlandırıldı. Ziyaretçiler, 8 Temmuz Salı gününe kadar sergiyi görebilecek.

8 farklı dilden eserler

Osmanlıca, Arapça, Farsça, İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca ve Latince olmak üzere 8 ayrı dilde yazılan eserler yer alacağı sergideki parçalar belirlenirken, eser içeriklerinin yanı sıra ciltleme metotları, yan kağıtları gibi kriterler de gözönüne alındı. 1346 yılına ait ceylan derisine yazılmış Ruzname, ünlü Türk bilginlerinden Ali Kuşçu'ya ait el yazması eserler, 1897-1920 arasında İTÜ öğrencileri ile hocaları tarafından çıkarılan ve o zamanın fikri ve kültürel zenginliğini yansıtması bakımından önem taşıyan el yazması Şaka Dergisi gibi birbirinden önemli nadir eserler tarih meraklılarıyla buluşacak.

İTÜ'nün Başhocaları

Mühendishâne'nin iki Başhocası, Hüseyin Rıfkı Tamânî ve İshak Efendi'ye ait eserler de sergilenecek. Kendisine Başhocalık ünvanı verilen ilk insan olan Hüseyin Rıfkı Tamânî, 26 Temmuz 1806 tarihinde getirildiği bu görevi 1817 yılında vefatına kadar sürdürdü. Osmanlı'nın en önemli matematikçilerinden biri olan Tamani'nin sergide yer alacak eserleri şöyle:

"El-Ferîdetü'l-Münîre fî 'İlmü'l-Küre (El yazması), İmtihânü'l-Mühendisîn (1802), Usûl-i Hendese (1806), Mecmuatü'l-Mühendisîn (1830 ve 1844), Usûl-i İnşa-ı Tarîk (1871)."

1830 yılı sonunda Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyûn Başhocalığına getirilen, 1834 yılına kadar bu görevi sürdüren ve modern bilimlerin öncü isimlerinden biri kabul edilen İshak Efendi'ye ait eserler de sergilenecek. Özellikle mühendislik literatürünün oluşmasındaki katkısı o güne kadar eğitimi yapılmayan bazı bilim dallarında ilk defa ders kitabı hazırlaması ve yeni bilimsel terimlerin türetilmesindeki öncülüğü nedeniyle eserleri ayrıca önemli olan İshak Efendi'ye ait "Mecmua-i Ulum-i Riyaziye (El yazması ve matbu 4 Cilt, 1831-1834), Aksü'l-Merâyâ fi Ahzi'z-Zevâyâ (1835), Kavâid-i Ressâmiye (El yazması) ve Usûl-i İstihkâmât" da sergide yer alacak.

İTÜ'nün Köklü Tarihinden Miras

Osmanlı döneminde Mühendishâne-i Berri-i Hümayun adıyla askerî bir okul olarak kurulan, daha sonra Hendese-i Mülkiye Mektebi adını alan İTÜ, 1909 yılında sivil yönetime dönüştürülerek Mühendis Mekteb-i Alîsi, 1928'de ise Yüksek Mühendis Mektebi adını aldı. Gerek İTÜ'nün köklü tarihi gerekse ülkemizin ilk dünyanın ise en eski mühendislik üniversitelerinden biri olması nedeniyle sahip olduğu konum, çok sayıda kıymetli eseri barındırmasını sağladı. Sadece Osmanlı kaynaklı eserler değil Avrupa kaynaklı çok sayıda eser yer alıyor. İTÜ'nün tarihi 241 yıl öncesine uzanıyor ancak nadir eserler varlığının tarihi 668 yıl önceye kadar dayanıyor. Mühendishane öğrencilerinin eğitiminde kullanılması amacıyla dönemin padişahları III. Selim, Sultan II. Mahmut ve Sultan Abdulmecit tarafından yurt dışından getirilen çok sayıda eser de koleksiyonda yer alıyor. Nadir eser varlığıyla Türkiye'nin en zengin 2. üniversite kütüphanesine sahip olan Mustafa İnan Kütüphanesinde, şu kategoride nadir eserler yer alıyor:

- Tahrir Defterleri (El yazması ve mühendislik ağırlıklı)

- Teknik Eserler (Mühendislik ve mimarlık konularını içerir )

- İnşaat ve Fenni Bilimler Matbu Eserleri (Mühendishane hocaları tarafından yazılmış fen ağırlıklı teknik ve bilimsel çalışmalar)

- Mimari çizim ve şekilleri içeren eserler (Genellikle Osmanlıca ve Fransızca teknik çizimler)

- Evrak ve haritalar (siyasi, kültürel, ekonomik vb.)

- Kütüphanelerde bulunan fen ya da sosyal bilimlere ait kitaplar (Felsefe, tıp, tarih, coğrafya, astronomi vb.)