Sudan'da Türk Rüzgarı

SEFA MUTLU - Sudan'ın başkenti Hartum, kısa zaman önce sağanak yağmur ve selin neden olduğu yıkımın yaralarını saramıyor. Başkent olmasına karşın, altyapı hizmetlerinin çok zayıf olduğu Hartum, birçok konuda imkansızlıklarla mücadele etmeye çalışıyor.

Selden sonra kısa süren uluslararası yardımların devamının gelmemesi Sudanlı afetzedelerin her gelen kamyon ve arabaya "umut" gözüyle bakmasına neden oluyor. Kadınlar ve çocuklar, erzak yardımı yapılacağını anladıkları araçların arkasında dakikalarca koşarken, kısa süreli ümitleri yerel yöneticilerde kayıtlarının olmamasıyla hüzüne dönüşüyor.

"Taşı toprağı altın Hartum"

Siyasi karşıklıklar ve doğal afetlerle beli bükülen Sudan halkı, dünyanın uyguladığı ambargoyla yokluk içinde kıvranıyor. Ülkenin ikiye bölünmesinin ardından, petrol gelirlerinin büyük bölümünü kaybeden Sudan'ın mili parası, dolar karşısında gün be gün eriyor.

Türkiye'deki "Taşı toprağı altın şehir İstanbul" deyiminin Sudan'daki karşılığı Hartum. Her siyasi çalkantıda ve doğal afette yeni bir göç dalgasına maruz kalan başkentin resmi nüfusu hakkında ise bilgilere ulaşılamıyor. Hristiyanların çoğunlukta olduğu, ülkenin petrol kaynağı olan Güney Sudan'ın nüfusu 12 milyon civarında. Ayrılıktan sonra bir nüfus mübadelesi yapılsa da Hartum'da çok sayıda Hristiyan yaşıyor.

Başbakan Erdoğan'ın selamı her kapıyı açıyor

Sudan'da Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a duyulan sevgi ve saygı en üst düzeyde. Sudanlılar'ın Türkler'le karşılaştıklarında en çok söyledikleri üç kelime ise; "Erdoğan", "İstanbul" ve "Kardeş"

Genelde Türkler'e "Şakik" (kardeş) diye hitap eden Sudanlılar, gün içinde sık sık gerçekleştirdikleri sohbetlerinde Türkiye konusu geçince Başbakan Erdoğan'a ve Sultan Abdülhamit Han'a dua ediyorlar. Sudanlılar İstanbul'u "dar'ül hilafe" olarak tanımlarken, Türkiye'nin iç ve dış politikasını yakından  takip ediyor.

Türkiye'de Polat Alemdar, Sudan'da Murat Alemdar

Son dönemde Türk dizilerinin yurt dışındaki başarısı sürekli gündeme gelirken, bunun en iyi örneklerinden birini de Sudan oluşturuyor.

Türkiye'de uzun yıllardır devam eden "Kurtlar Vadisi" dizisi Sudanlılar'ın vazgeçilmezi arasında. Telaffuzdan kaynaklı olarak "Polat Alemdar", "Murat Alemdar" olarak söyleniyor. Dizinin başladığı saatlerde kafeler ve rstoranlarda hayat durma noktasına gelirken, bazı Türkler, garsonların dizinin yayınlandığı saatlerde servis dahi yapmadığını söylüyor.

Kurtlar Vadisi dışında Sudan'da en çok izlenen diğer bir Türk dizisi ise "Aşk-ı Memnu".

Başkent Hartum'da futbola olan ilgi son derece yüksek. Başkent Hartum'un Omdurman bölgesinin iki güçlü takımı Merrikh ve Hilal ligde sürekli rekabet içinde. Sezon boyunca Türkiye'de sıkça rastlanan maç sonu kutlama konvoyları da geleneksel hale geldi.

Sudan pazarı Uzak Doğu ülkelerinin elinde

Başta Hartum olmak üzere Sudan pazarlarında Çin malları piyasayı işgal etmiş durumda. Birçok Çinli işçinin çalıştığı başkentte, Çinliler'in sayısı yaklaşık 10 bin olarak hesaplanıyor.

Uzak Doğu ülkelerinin otomotiv konusunda tam bir pazar hakimiyeti söz konusu. Araçların tamamı neredeyse Güney Kore ve Japon malı.

Sabahın çok erken saatlerinde başlayan gündelik hayat, öğleden sonra neredeyse durma noktasına geliyor. İklimin de etkisiyle Sudanlılar'ın gölgede oturup günü tamamlamaları gelenek haline gelmiş durumda. Kadınların işlettiği küçük kahvehanelerde oturarak günü tamamlayan Sudanlılar, karınlarını doyuracak parayı kazandıktan sonra dinlenmeye çekiliyor.

"Cuma bayramı"

Cuma günlerinin resmi tatil olduğu Sudan'da ülke adeta beyaza bürünüyor.

Geleneksel kıyafet olan "cellabiye" cuma gününde neredeyse resmi kıyafet haline gelmiş. Cuma günleri cellabiye giymeyenler yadırganırken, cuma namazından sonra akrabalar birbirlerini ziyarete gidiyor. Gün boyu kurulan sofralarda misafirlere imkanlar ölçüsünde ikramlar yapılırken, hemen her yerde selamlaşmalara ve kucaklaşmalara tanık olmak mümkün.

"Su akar, Türk bakar"ın Sudan versiyonu

Afrika'ya hayat veren Nil, geçmişten gelen uygulamalar ve imkansızlıklar yüzünden boşa akmaya devam ediyor.

Mavi ve beyaz Nil'in buluşup kuzeye doğru akmaya başladığı yer olan Hartum'da, tarımda beklenen gelişme bir türlü sağlanamamış durumda. Ülke genelinde olduğu gibi Hartum'da suyu gören toprak hemen yeşile dönerken, sulama teknolojisinin olmayışı kıtanın en önemli kaynağı Nil'i kullanamamalarına neden oluyor. Geniş bir alana yayılan başkent Hartum'un kenarlarında yağmur suyunu depolamak ve tarımda kullanmak için birçok gölet oluşturulmuş durumda. Hayvancılıkta küçük baş daha çok tercih edilirken, buna bağlı olarak dericilikte önemli gelişmeler sağlanmış.

Darfur

Uluslararası kamuoyunda daha çok çatışmalarla gündeme Darfur'da ülkenin geneline göre refah seviyesi daha yüksek. Halk arasında gelir uçurumunun çok fazla olmadığı Darfur'da çok geniş alanlarda tarım yapılabiliyor.

Darfur eyaletinin başkenti Niyala'da dericilik ve hayvancılık ön plana çıkıyor. Yeni yeni yapılmaya başlana beş yıldızlı otellerle her geçen gün farklı bir çehre kazanan Niyala'da, Türkiye'den gelen yardım kuruluşları etkin çalışmalar yürütüyor. Açılan Türk okullarında eğitim devam ederken, yetimhaneler, su kuyuları gibi hizmetler Darfur halkı tarafından takdirle karşılanıyor. - Hartum