Son dakika gündem: Pakistan'da yasa dışı silah endüstrisinin merkezi: Dera Adem Heil

Pakistan'ın Dera Adem Heil şehri, 150 yıldan fazladır dünyanın bu bölgesinde yasa dışı silah endüstrisinin merkezi olarak nitelendiriliyor.

Başkent İslamabad'a 200 kilometre uzaklıkta bulunan Dera Adem Heil'de 150 yılı aşkın süredir evlerde, sokaklarda ve bodrum katlarında yasa dışı silah üretiliyor ve satılıyor.

Dera çarşısının bir başından diğer başına sağlı sollu yüzlerce silah dükkanı caddeye konumlanmış vaziyette.

Bu dükkanlarda, av ve keskin nişancı tüfekleri, otomatik silahlar, tabancalar ve roketatarlar bulmak mümkün.

Çarşıda gezerken silah dükkanlarının karşılıklı dizilmesi ve silah işaretlerinin duvarlara resmedilmesi göze çarparken, işlenmiş metal ve barut kokusu da havayı kaplıyor.

25 binin üzerinde silah ustası

Şehir sakinlerinin en önemli geçim kaynağı silah üretmek ve satmak. Bölge, Güney Asya'nın en önemli yasa dışı silah ticareti merkezlerinden biri olarak biliniyor.

Gerek Afganistan'da yaşanan işgaller gerek Pakistan yasalarının 2018'e kadar bu bölgede geçerli olmayışı şehirdeki silah ticaretinin büyümesinde önemli rol oynadı.

Peşaver'e bir saat uzaklıktaki şehir 100 binin üzerinde nüfusa sahip ve kent 2 binin üzerinde silah dükkanına ev sahipliği yapıyor.

Dağların çevirdiği Dera Adem Heil'de yüzlerce irili ufaklı atölye ve fabrikada çalışan 25 binin üzerinde de silah ustası bulunuyor.

Silahlar telefondan ucuz

Ölümcül silahların replikalarının satıldığı şehirde, satıcılar gelen talebe göre silah üretiyor.

Aylık silah üretimi miktarı satıcıdan satıcıya değişiklik gösteriyor. Bu kimi yerlerde 50-60 kimi yerlerde ise 1000'e kadar çıkabiliyor.

Replika tabancaların fiyatı 10 bin Pakistan rupisinden (790 lira) başlıyor ve alıcının talebine göre fiyat birkaç 1000 dolara çıkabiliyor.

Yine replika tüfekler ortalama 30 bin Pakistan rupisinden başlıyor (2 bin 357 lira) ve fiyatlar silahların özelliklerine göre katlanıyor.

Şehirde en çok satılan silahlar arasında AK-47 piyade tüfeği replikaları ve orijinalleri bulunuyor. Bu tüfeğin replikalarının fiyatları ortalama 20 bin Pakistan rupisinden (1571 lira) başlıyor.

Öte yandan silah dükkanlarında Türk yapımı tabancaların da replikaları satılıyor.

Şehirde üretilen silahlar akıllı telefonlardan daha ucuza piyasaya sürülüyor.

Silah atölyeleri

Silahlar, Dera çarşısının her iki tarafına yayılan dükkanlarda sergileniyor.

Bu dükkanların hemen arkasında ise silah atölyeleri bulunuyor. Burada bir silahın baştan sona yapımı ustalar tarafından gerçekleştiriliyor.

Bir usta, replika bir tabancayı ortalama 3 günde üretebiliyor. Tüfeklerin yapımı ise 5-6 günü buluyor.

Silah üretimi birçok atölyede makinelerden ziyade geleneksel yöntemlerle yapılıyor.

Çarşıda silahların yanı sıra askeri teçhizat bulmak da mümkün. Mermiler, yedek şarjörler, askeri yelekler, dürbünler ve çok sayıda ekipman raflarda görülebiliyor.

Silahların gövdesi, şarjörlerin yapımı, kabza üretimleri, boyama ve işleme faaliyetleri ayrı ayrı atölyelerde gerçekleştiriliyor.

5 liraya mermi

İsminin açıklanmasını istemeyen bir silah ustası, AK-47 piyade tüfeği mermilerini 60 Pakistan rupisine (yaklaşık 5 lira) sattığını, günde 2 bin 500, ayda ise 60 binin üzerinde mermi ürettiğini söyledi.

Burada yaşayanlardan Muhammed Aves, silah üretiminin tehlikeli bir iş olduğunu, çok sayıda ölümlü kazanın gerçekleştiğini söyledi.

Aves, özellikle mermi yapımında barutun kullanımından kaynaklanan patlamaların yaşandığını, bazen sıcak hava sebebiyle patlayan barutların ölümlü kazalara yol açtığını belirtti.

Dera Adem Heil'in büyük bir silah endüstrisine sahip olduğunu ifade eden Aves, halkın en önemli geçim kaynağının silah ticareti olduğunu kaydetti.

Silahlar çarşının yanı başında test ediliyor

Çarşıda gezerken, hemen arka sokaklarda yapımı biten ve denemek amacıyla ateşlenen silahların seslerini duymak mümkün.

Bu deneme atışları kuma veya boş kulübelere yapılıyor. Çarşının hemen yanı başında gerçekleştirilen bu atışlar önemli bir risk oluşturuyor.

Bölge sakinleri, bu şekilde ölen veya yaralanan çok sayıda kişi olduğunu aktarıyor.

Atölyelerde çocuklar da çalışıyor

Silah atölyelerinde çocuklar da çalışıyor. Bu çocukların çoğu, silah tüccarlarının yakınlarından oluşuyor. Böylelikle bu meslek bir sonraki nesle aktarılmış oluyor.

Elektrik kesintilerinin çok sık yaşandığı şehirde satıcıların çoğu güneş enerjisi panelleri veya jeneratörlere sahip. Bu sayede işlerinin sekteye uğramasına engel oluyorlar.

FATA etkisi

Federal Olarak Yönetilen Aşiretler Bölgesi (FATA), 2018'e kadar Pakistan yasalarının dışında kendi kendini idare eden gri bir yapıdaydı.

FATA, Hayber Pahtunhva eyaletine bağlanmadan önce, İngiliz koloni döneminden kalan 150 yıllık FATA Suçlar Düzenlemesi (FCR), aşiretlerin kendi kanunları ve İslamabad'dan atanan bölge valisinin kararlarıyla idare ediliyordu.

150 yılı aşkın süredir Dera Adem Heil'deki silah üretimi ve satışına yönelik faaliyetler varlığını FATA çatısı altında sürdürdü.

Dera Adem Heil, her ne kadar Hayber Pahtunhva eyaletine bağlansa da kabilelerin 100 yılı aşkın süredir gelenek olarak devam ettirdiği silah üretimi ve satımına yönelik faaliyetlerin yasaklanması tam anlamıyla mümkün olmadı.

Öte yandan Pakistan'ın, bu bölgeyi yasal olarak büyük bir silah üretimi merkezine dönüştürme planları 2013'ten bu yana gündemde. Ancak bölge halkının bu fikre sıcak bakmadığı belirtiliyor. Bu sebeple bu girişim konusunda henüz bir noktaya varılamadı.

Bölgedeki silah tüccarlarının çoğu yüzyıllardır orada yaşayan Afridi kabilesine mensup. Bu durum da silah tüccarlarının hükümet politikalarına karşı tek sesli hareket etmelerini kolaylaştırıyor.

Gelenek olarak silah üretmek

İsminin paylaşılmasını istemeyen bir silah tüccarı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2018'den önce her türlü silahı rahatlıkla ürettiklerini ancak Hayber Pahtunhva eyaletine bağlandıktan sonra işlerin eskisi gibi olmadığını anlattı.

Silah tüccarı, şimdilik devletin kendilerine hafif makineli tüfekler, av tüfekleri ve tabancaların üretimi için izin verdiğini ancak ağır makineli silahların ve roketatarların üretiminin yasak olduğunu söyledi.

Ağır makineli silahları üretenlerin hapis cezasıyla karşı karşıya kaldığını vurgulayan silah tüccarı, "Hem ağır makineli silahlar hem de roketatarlar artık gizlice üretiliyor." dedi.

Silah tüccarı, şu an için bir geçiş döneminde olduklarını, hükümetin tek seferde bu geleneği ortadan kaldıramayacağını ifade etti.

Yaptıkları işi silah atıp satmanın ötesinde değerlendiren silah tüccarı, "Bu, ticaretin ötesinde bir anlama sahip bizim için. Bu bizim geleneğimiz." diye konuştu.

Silahlar, yurt içi ve yurt dışına gönderilebiliyor

Bu silahlar ülkenin çeşitli eyaletlerine talep dahilinde gönderilebiliyor. Özellikle kabile büyükleri, topluluklarının güvenlikleri amacıyla silah satın alanların başında geliyor. Bunun dışında av ve kendi güvenliklerini sağlamak için silah alanlar da mevcut.

Silahların üretimi yasa dışı olduğu için sevkiyatı da yine bu kapsamda değerlendiriliyor.

Lisansı olmayan silahlar suçlular için cazip

Ulusal basındaki haberlere göre, silahların lisanslarının olmaması özellikle suçlulara cazip gelirken, gençler de fiyatların ucuz olması dolayısıyla silah alımına yönelmiş durumda.

Lahor'da son yıllarda açılan çok sayıda silah dükkanı aracılığıyla Dera Adem Heil'den gelen silahlar piyasaya sürüldü.

Yine bu dükkanların sahte silah lisansı vermesi de silah alımını yaygınlaştırdı. Bu silahlarla yakalanan kişiler ise yasadaki boşluklar sebebiyle kefaletle serbest bırakılıyor.

Turistler tarafından ziyaret ediliyor

Dera Adem Heil'deki yasa dışı silah ticareti faaliyetleri şehre çok sayıda yerli ve yabancı turistin de gelmesine yol açmış durumda.

Son yıllarda YouTube'da seyahat videoları paylaşan maceraperestleri de şehrin sokaklarında görmek mümkün.

Muhabir: Muhammet Nazım Taşcı