Türkiye'de Sığınma Odası Olan 4 Madenden Biri: Küre Madeni

Son yıllardaki maden facialarının ardından maden yönetmeliğinde zorunlu hale gelmesi istenen ancak kabul görmeyen ‘yaşam odaları’, Soma’da yaşanan felaketin ardından yeniden gündeme geldi. Maden Mühendisleri Odası'nın araştırmasına göre; Türkiye'de sadece 4 madende 20 işçinin 55 saat yaşayabileceği sığınma odaları bulunuyor. İşte o madenlerden biri olan  Küre Eti Bakır maden işletmesi geçmişte yaşanan bir kazanın sonucunda büyük dersler çıkardı. Bu kapsamda tüm Türkiye’ye örnek olması beklenen ve Küre Eti Bakır maden işletmesinde kullanılan sabit sığınma odaları, hem işçilere sınırsız havalandırma sağlıyor, hem de hayatlarını uzun süre devam ettirme imkanı sunuyor.

KAZA DERS OLDU

Türkiye’nin iş güvenliği açısından en güvenli maden işletmeleri arasında gösterilen Küre Eti Bakır maden işletmesinde, 2004 yılında Soma’daki felaketin bir benzerini yaşanmıştı. Yangında açığa çıkan karbonmonoksit gazı nedeniyle 19 işçi zehirlenerek hayatını kaybetmiş, çok sayıda işçi de yaralanmıştı. Bunun üzerine bir çalışma başlatan Küre Eti Bakır maden işletmesi, sabit sığınma odaları oluşturarak olası bir kazanın önüne geçmeyi amaçlıyor.

“MEVZUAT SIĞINMA ODALARINI ZORUNLU TUTMUYOR”

Küre Eti Bakır A. Ş. Genel Müdürü Ahmet Tezcan, yer altı maden işletmelerinde son yıllarda meydana gelen kazaların en büyük kayıplara zehirli gazların neden olduğunu belirterek, “Zehirli gazdan kurtulmanın tek yolu, madenin iyi bir havalandırması olması gerekiyor. Ayrıca herhangi bir şekilde zehirli gazlar çıktığı zaman işçilerin en yakın sığınma odalarına ulaşabilmelerinin sağlanması lazım. Maalesef henüz mevzuatımızda sığınma odaları zorunlu tutulmuyor” dedi.

"YAŞANAN KAZA SONRASI SIĞINMA ODALARI OLUŞTURULDU"

Küre’deki maden işletmesinde geçmişte yaşanan bir kazanın sonucunda büyük dersler çıkardıklarını ifade eden Tezcan, bunun sonucunda sığınma odaları oluşturduklarını ve bu sığınma odalarının sayısının çalışan işçi sayısından birkaç katını kapsayacak şekilde olduğunu belirterek, “Bunun nedeni kaza anında işçiler panik halindeyken düzenli bir şekilde dağılamazlar. Bu nedenle en yakın sığınma odasına ulaşmaları gerekiyor. En yakın sığınma odalarına ulaşması içinde işçilerimizde ferdi maskeler vardır. Bu ferdi maskeler yarım saatlik yeterli olur. Zaten bizim sığınma odalarımıza da bizim işçilerimiz 10-15 dakika içerisinde ulaşabilirler. Sığınma odalarını oksijen tüpleriyle uzun süre hava besleyemezsiniz. Bugün kapasitesi en yüksek tüpler dahi yaklaşık 8 saat yetmiyor. Dolayısıyla sığınma odalarına kazadan etkilenmeyen bir sistemle kazadan etkilenmeyecek bir noktadan oksijen beslenmesi gerekiyor. Bunu da biz, dışarıda bulunan kompresör vasıtasıyla sığınma odalarına 8-10 saat değil, sınırsız hava verebiliyoruz. Zaten sığınma odalarına hava beslemesi yapıldığı zaman dışarıdaki gazların kapı aralıklarından dahi girme imkanı oluşmaz, çünkü sığınma odasından dışarıya doğru akım olacaktır. Sığınma odalarının bir diğer önemli durumu ise, yangınlardan etkilenmemesi lazım. Sığınma odaların, yangın esnasında yüksek ısılara dayanıklı olması gerekiyor. Bunun içinde sığınma odalarının en doğru şekli yer altı galerilerindeki uygun noktalara cepler yaparak, ceplerin önüne de çelik kapılarla kapatılarak yapılan sığınma odalarıdır” diye konuştu.

"KAZALARDAN ETKİLENMEMESİ LAZIM"

Yeraltı maden işletmelerinde havalandırma sisteminin mutlaka müstakil bir enerji hattıyla beslenmesi gerektiğine işaret eden Tezcan, “Yani yeraltındaki kazalardan etkilenmemesi gerekiyor. Özellikle Soma’da yaşanan kazayla ilgili, basında bazen yanlış aksedilen konular gördük. Hava verildiği taktirde yangının büyüyeceği söyleniyor. Ancak hava vermediğiniz zamanda insanları o anda öldürürsünüz. Yani yangın büyümesin diye havayı kesmek düşünülemez insanlar içerideyken, ancak insanlar tahliye edildiği zaman havayı kesip yangın durması sağlanmalıdır” şeklinde konuştu.

“KÜRE’DE ÜRETİLEN METAL BAKIR, ÜLKENİN YÜZDE 5’İNİ KARŞILIYOR”

Küre Eti Bakır maden işletmesinde 700 personelin çalıştığını anlatan Tezcan şunları söyledi: “İşletmemiz tam mekanize, son derece yeraltı ferah olan, fabrikası tam otomatik olarak çalışan bir işletmedir. Türkiye’deki maden işletmeleri arasında iş güvenliği açısından en güvenli birkaç işletmeden bir tanesidir. Yıllık üretimimiz şu anda 20 bin metal bakıra eşdeğer bir üretimimiz var. Buda ülkemizin ihtiyacının yüzde 5’ine tekabül ediyor”

“SABİT SIĞINMA ODALARINA SIVI DA GÖNDERİLEBİLİYOR”

Seyyar sığınma istasyonunun yer altında yürütülen çalışmalarda sık olan noktalara kaydırma imkanının olduğunu anlatan Üretim Müdürü Kazım Küçükateş, “Ama sabit istasyonlara göre dezavantajı var. Çünkü seyyar sığınma istasyonu, belli bir süre dayanabiliyor. Seyyar sığınma istasyonları, 16 kişiye kadar işçi alabiliyor. İşçiler, 16 saat süreyle içerisinde korunabilirler. Küre’de sabit sığınma istasyonlarını işletme, tamamen kendiliğinden yapmıştır. Sabit sığınma istasyonları, cep açılarak yapılmıştır. Sızdırmazlığı sağlamak için çift çelik kapılıdır. Sabit sığınma istasyonlarının en önemli konusu dışarıdan çelik borularla basınç sağlanmıştır. Bu hava içerisinde bulunan işçileri, istediğiniz kadar sınırsız hava sağlayabilir. İhtiyaç halinde bu havayı kesip, sıvı da salma imkanı olabilir. Seyyar sığınma istasyonlarında bunları sağlayamıyorsunuz. Seyyar sığınma istasyonlarına 16 saat içerisinde ulaşmak zorundasınız ama sabit yaptığınız sığınma istasyonlarında dışarıdan daha önceden yaptığınız sondaj deliğinden hava getirdiğiniz sürece bu sığınma istasyonuna sığınan arkadaşlar, kurtarma ekibi gelene kadar burada hayatlarını devam ettirebilirler. Sabit sığınma istasyonu, yaklaşık 30 işçiyi içerisinde barındırabilir” ifadelerini kullandı.

"TELEFON DA VAR YİYECEK DE"

Küçükateş, şunları kaydetti: “Sabit sığınma istasyonlarında, dışarıdan getirilen hava basıncının yanında oksijen tüpünü de hazır tutuyoruz. Aksi bir durum olduğunda arkadaşlar, oksijen tüpünü kullanabilsinler diye, ayrıca ilk yardım malzemesi, sızdırmazlık için köpükler, kuru gıda, dolaplarda da su tutuyoruz. Dışarıyla iletişim kurmaları için telefon bulunduruyoruz. Hatta interneti de olan masaüstü bilgisayarlarımızda sabit sığınma istasyonlarında mevcuttur”

“SOMA’DAKİ ACILARI BİZ DE YAŞADIK”

2004 yılında yaşanan yangın sonrası Küre’deki maden işletmesinde iş güvenliği açısından çok fazla değişiklikler olduğunu belirten Maden İşçisi Cengiz Çelik, “Yangın sonrası biz de, büyük dersler çıkarttık. Bu yangında birçok arkadaşımız hayatını kaybetti. Bu yüzden Soma’daki acıları biz de, burada yeniden yaşadık. Burada iş güvenliği açısından eğitimler verildi. Bundan 3-4 yıl öncesine kadar herkes istediği tulumla yer altına inebiliyordu. Ama şu anda böyle bir durum yok. Başta üretim müdürümüz Kazım beye tepki göstermiştik. Niye bu kadar iş güvenliği uygulanıyor diye ama şimdi değerini anlıyoruz” dedi.

"TÜRKİYE'NİN EN GÜVENLİ OCAĞI"

Küre’deki maden ocağındaki sığınma odalarının son dere yeterli ve iyi olduğunu ifade eden Çelik, “Sığınma odalarımız, gayet iyi. Bizim ocağımız, zaten Türkiye’de en güvenilir ocaklardan birisidir. Kaçış noktalarımız çok. Bir kaza durumunda güvenli kaçış noktalarımız var. Bu yüzden en güvenli ocak, bence Türkiye’de Küre’dir” şeklinde konuştu.

2008 yılından itibaren Küre’deki maden ocağında yer altında çalışmaya başladığını aktaran Maden İşçisi Halil Özarslan ise, şöyle konuştu: “Emniyet kurallarımız çok iyi. Olumsuz bir durumla karşılaşmıyoruz. Sığınma odalarımız güzel yani her şey içerisinde var. Havası suyu her şeyi var içerisinde. Bu yüzden kendimizi güvende hissediyoruz.”