Siyah Elmas" Türkiye'de Üretilecek

MUĞLA/ DURMUŞ GENÇ/İBRAHİM SÜZER - Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından, dünyada "siyah elmas" olarak nitelendirilen trüf mantarının üretimi amacıyla çalışma gerçekleştiriliyor.

Piyasada kalitesi ve türüne göre kilogram fiyatı 200 ila 5 bin avro arasında değişen trüf mantarı, Avrupa mutfağının vazgeçilmesi olarak görülüyor.

Orman Genel Müdürlüğü ile Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi (MSKÜ), "siyah elmas" olarak nitelendirilen trüf mantarı üretimi amacıyla "Trüf Ormanı Eylem Planı" hazırlandı.

Plan kapsamında Denizli, Muğla, Ermenek, Antalya, Adana ve Yalova'da trüf mantarı ormanları kuruldu. Bu ormanlardan trüf mantarının ilk hasadının 2018'de Muğla'da yapılması bekleniyor.

Trüf Uygulama ve Araştırma Merkezi kuruldu

Çalışmalar kapsamında MSKÜ'de Trüf Uygulama ve Araştırma Merkezi kuruldu.

Trüf aşılı fidan üretiminin yapıldığı merkezde, elde edilen trüfler vakum makinesiyle daha uzun ömürlü hale getiriliyor. Trüf konusunda yeni yöntemler ve son gelişmeler de laboratuvar ortamında gözlemleniyor.

Merkez Müdürü Prof. Dr. Aziz Türkoğlu, burada özel sektörün ihtiyaç duyduğu trüf aşılı fidan üretimi yaptıklarını, ayrıca aşılı fidanların raporlanması ve trüf bahçesi kurulumu konularında danışmalık hizmeti verdiklerini bildirdi.

Trüfle ilgili çalışmaların 2011'de TÜBİTAK projesiyle başladığını belirten Türkoğlu, "Ülkemizin trüf potansiyelini belirledikten sonra uygun olan türlerini kültivasyon çalışmasına başladık. Bu amaçla merkezimize kazandırdığımız laboratuvarımızda trüf aşılı fidan üretimi yapıyoruz" diye konuştu.

Orman Genel Müdürlüğü ve üniversite arasında imzalanan protokol kapsamında trüf eylem planı kitabı hazırlandığını ifade eden Türkoğlu, "Dünyada ekonomik değeri en yüksek trüf türlerini merkezimizde bulunduruyoruz. Bunlardan biri İtalyan beyaz trüfü ve kilogramı 3 bin 500 avrodan başlıyor, altından daha değerli. Bu tür sadece İtalya ve bazı balkan ülkelerinde görülüyor. Aroması en yüksek ve en yoğun mantar." dedi.

"Kara elmas" adı verilen kışlık siyah trüflerin de bulunduğunu anlatan Türkoğlu, "Bunun kilosu yaklaşık bin avro. Kış döneminde ürün veriyor ve ılıman iklimlerde üretiliyor. Ekonomik değeri çok yüksek 4 türden 3'ünün üretimiyle ilgili çalışmalar yapıyoruz." bilgisini verdi.

"Trüf üretiminde şanslıyız"

Trüf üretiminde en başarılı ülkeleri Fransa, İtalya ve İspanya şeklinde sıralayan Türkoğlu, Türkiye'nin toprak yapısı ve iklimi itibarıyla bu ülkelerden daha şanslı olduğunu söyledi.

Trüf çalışmalarında çok iyi bir bilimsel tabana ihtiyaç bulunduğunu kaydeden Türkoğlu, şöyle konuştu:

"Herhangi bir üniversite ya da enstitüden yardım almadan trüf üretimi neredeyse mümkün değil. Dolayısıyla ülkemizde de buna dikkat etmek gerekiyor. Artık dünyada biyoekonomi revaçta. Biyoekonomi, biyoteknoloji kullanılarak orman ya da tarım ürünlerinden daha fazla ürün almak demek. Trüf de bu alana giriyor. Ülkemizde ormanlarımız, odun dışı ürünlerimiz biyoekonomi olarak çok önemli yere sahip. Trüf de bunların başında geliyor."

"17 noktada trüf ormanları oluşturulacak"

MSKÜ kampüsünde 40 dönüm trüf ormanı oluşturduklarına işaret eden Türkoğlu, "Devreye alınan Trüf Ormanı Eylem Planı'nın bilimsel kısmı, üniversitemiz tarafından yürütülmekte. Projeye göre ülkemizde 17 noktada trüf ormanları oluşturulacak. 2013-14 yılında Orman Genel Müdürlüğü personeline trüf aşılı fidan üretimiyle ilgili eğitimler verdik." ifadelerini kullandı. Bu alanda ülkede ilk uygulama ve araştırma merkezinin de üniversite bünyesinde kurulduğunu anlatan Türkoğlu, "Dünyada hem trüf aşılı fidan üreten hem trüf bahçesi olan ABD'de bir üniversite var. Üniversitemiz bu alanda da ikinci sırada. Araştırma merkezimize, ABD, İtalya, Fransa ve İsveç'ten bilim adamları farklı dönemlerde gelip çalışma yürütüyor." diye konuştu.

Orman ve Su İşleri Bakanlığının son yıllarda trüfle ilgili önemli çalışmalar yaptığını vurgulayan Türkoğlu, şöyle devam etti:

"Özellikle Odun Dışı Ürünler Daire Başkanlığı, trüfle ilgili çalışmalara destek vererek hem farkındalık oluşturmak hem de ülkemizdeki doğal trüf alanlarının korunması ve gen rezervi olarak değerlendirilmesi için çalışıyor. Ayrıca odun dışı ürün olarak yerel halkın bundan faydalanması açısından yapay trüf ormanları oluşturarak çalışma yürütüyor. Türkiye'de 400 hektarın üzerinde alanının trüf alanı olarak oluşturulması planlanıyor. 2018 yılına kadar bu tamamlanacak."

"Trüf kokusuna duyarlı köpek"

"Kralların yiyeceği" olarak adlandırılan trüf mantarının toprağın 5 ile 20 santimetre altında ağaç köklerinde yetiştiğini bildiren Türkoğlu, mantarın özel eğitimli köpeklerle toplandığını söyledi.

Türkoğlu, "Trüfün en önemli özeliği yeraltında olmasından dolayı olgunlaşma döneminin öğrenilmesinin zorluğu. Bunu da trüf aromasına duyarlı köpeklerle çözüyoruz. Bununla ilgili de çalışma yaptık. İtalya'dan trüf eğitimli bir köpek getirdik. Burada köpeği eğitmeye devam ediyoruz." dedi.

Denizli'de 7 hektarlık trüf ormanı

Denizli Orman Bölge Müdürü Mustafa Korucu ise 2012'de kentin ormanlarında trüf mantarı bulunduğunun tespit edildiğini anlattı.

Pamukkale Üniversitesince yapılan araştırmada Denizli ormanlarında doğal yetişen 12 trüf mantarı türü belirlendiğini dile getiren Korucu, bunların arasında sadece Denizli'de görülen farklı bir tür bulunduğunu kaydetti.

Yaklaşık bin 250 hektarlık orman alanında bu mantarın bulunduğunun tespit edildiğini bildiren Korucu, şöyle konuştu:

"Bu alanın 40 hektarında deneme alanı oluşturuldu. Bunun 25 hektarlık alanı, yaban hayvanlarına karşı korumaya alındı. Bu alandan yılda yaklaşık 200 kilogram mantar topluyoruz. Topladığımız mantarlar yemeklerde sos olarak kullanılan bir türdür. Bu ürün yurt dışında kilogramı 300 avrodan satılıyor. Topladığımız ürünleri şu anda aşılamada kullanıyoruz."

Bakanlık tarafından hazırlanan eylem planına değinen Korucu, geçen yıl ilk kez meşe türünde bin 500 aşılı fidan ürettiklerini belirtti.Şimdi de kızıl ve kara çam, palamut türlerinde aşılı fidan yetiştirmek için çalıştıklarını kaydeden Korucu, bu yıl 5 bin aşılı fidan üreteceklerini söyledi.

Kentte 7 hektarda aşılı trüf mantarlarıyla oluşturulan bir ağaçlandırma sahası kurulduğunu belirten Korucu, toprak altında patates gibi yetişen mantarın, 6-7 yıl sonra ürün vereceğini kaydetti.

Geçen yıl 100 orman köylüsüne toplama eğitimi verdiklerini dile getiren Korucu, bu yıl da 100 kişinin eğitim alacağını sözlerine ekledi.