Sivas Milli Köpek Irkları, Türkiye'nin Güvenliği İçin Görevde

Türkiye'nin önemli değerleri olarak Anadolu'nun çeşitli yörelerinde yetişen ' Kangal', 'Akbaş', ' Aksaray Malaklısı' ve 'Çatalburun' cinsi köpekler, ırk özellikleri ile dünya çapında tanınıyor. Türkiye'nin milli markaları olan köpekler şimdilerde asayiş, sınır güvenliği, arama-kurtarma ve narkotik çalışmaları gibi kritik görevleri yerine getiriyor.

SİVAS

ANADOLU ASLANI 'KANGALLAR'

Kendine has özelliği, sahibine bağlılığı, koruma içgüdüleri dünya çapında nam sahibi olan Kangal köpekleri ilginç tarihi ile dikkat çekiyor. Bir rivayete göre bu köpeğin milattan önce Asurlular ve Babiller zamanında türediği, aslan ve kaplan gibi vahşi hayvanlara karşı korunmak, savaşlarda yararlanmak amacıyla büyük bir özenle yetiştirildiği anlatılıyor. Ayrıca, Hint mihracesinin dönemin Osmanlı padişahına (Yavuz Sultan Selim veya 4'üncü Murat) köpek hediye ettiği ve bu köpeğin boğuştuğu aslanı öldürdüğü ve büyük beğeni kazanarak Osmanlı'da kullanıldığı da rivayetler arasında yer alıyor. Osmanlı ordusunun doğu seferi sırasında yanlarında getirilen köpeğin Kangal ilçesi Deliktaş köyü yakınlarında kaybolduğu ve bütün aramalara rağmen bulunamadığı, Kangal'daki köpeklerin bu köpeğin soyundan türediği rivayetler ediliyor. 17'nci yüzyılda Evliya Çelebi Seyahatnamesinde 'aslan kadar kuvvetli' olarak bu köpekleri tarif ettiği biliniyor. Osmanlı Devleti'nin kurucularının bu köpeği beraberlerinde Anadolu'ya getirdikleri ve Osmanlı'nın Avrupa'ya yayılmasıyla çoğu Avrupa çoban köpeğinin de bu ırktan türediği da iddialar arasında. Menşei Sivas'ın Kangal ilçesi olan köpekler son zamanlarda İstanbul Emniyet Müdürlüğü Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğü polisleri tarafından toplumsal olaylarda caydırıcı olarak kullanılmaya başlandı. Ayrıca Kangal köpekleri orduda da sınır karakollarında görev alarak milli sınırların korunmasında yardımcı unsur olarak kullanılıyor. Kangal köpekleri özellikle soğuğa dayanıklı, iyi bir koruma köpeği olarak biliniyor. Anadolu'da sürülerin yırtıcı hayvanlara karşı korunmasında etkin rol alıyorlar. Sahibine bağlılıkları duygusal boyutlara varan hayvanlar, çocuk dostu olarak da biliniyor. Çok cesur, kuvvetli, çevik ve hızlı koşan bir hayvan olan Kangallar verilen görevi canı pahasına da olsa yaparlar.

Seçkin Irk Kangal Köpeği Eğitim ve Üretim Merkezi İşletmecisi Hüseyin Yıldız dünyaca ünlü kangal köpeklerinin tarihi ve genel özellikleri hakkında bilgi verdi. Kangal köpeğinin doğal bir soy olduğunu söyleyen Yıldız, Kangal köpeği naturel bir soydur. Dominanttır, özgündür, bağımsız, güçlü, sadık ve dünya köpeklerinin en safı ve dünya köpeklerinin lideridir. Kangal köpeği insanla aradaki sevgi dilimi ve bağını çok iyi bir yaptırım olarak görür. Kangal köpeği dişilerde boyu 80 santimetreye kadar çıkabilir. Erkeklerde ise 100 santimetreye kadar gelir. Ağırlıkları da 75 kilo ile 100 kilo arasındadır dedi.

Kangal köpeklerinin bozkıra uyumlu bir doğal ırk olduğunu ifade eden Yıldız şöyle konuştu

Tüyleri kış şartlarına göre dizayn edilmiştir. Kabarıktır. Eksi 30 dereceye kadar dayanıklı bir yapıya sahiptir. Onun için de mutlaka tüy katmanlarının çok sık olması lazımdır. Anlattığım gibi üstü sert kıllarla, altı daha önce ama kaz tüyü yapılı kıllarla örtülüdür. Kangal köpeklerinin kuyrukları kalındır. Bunların üç türleri vardır. Birisi spiral şeklinde tamamen sarar ve sırta getirir. Bir tanesi 9 tarzında tutar, bir tanesini hilal şeklinde sadece sırtına değdirir. Esas kritere göre 9 yapan kalın kuyruklu ve hakkında hiçbir hata vermeyen tipolojidir. Yani bunları içermeyen bir köpeğe biz, 'Kangal köpeğinde eksik var' deriz.

ESKİŞEHİR

ESKİŞEHİR'İN GURURU 'AKBAŞLAR'

Amerika Birleşik Devletleri'nde (ABD) 'En iyi sürücü bekçi köpeği' seçilen Akbaş cinsi köpekler Eskişehir'de yetiştiriliyor. Eskişehir Organize Sanayi Bölgesinde faaliyet gösteren Sarar Şirketler Grubu'nun Protokol Müdürü olan, Akbaş Çoban Köpeklerini Koruma Derneği eski başkanı Alaattin Çoban, fabrika bahçesinde 50'nin üzerinde Akbaş cinsi köpek yetiştirdiklerini belirtti. Akbaş köpeklerinin en iyi çoban köpeği olduğunu söyleyen Alaattin Çoban,

Akbaş çoban köpeklerinin dostunu ve düşmanı çok iyi tanıdığını belirten Alaattin Çoban, Akbaş çoban köpeği sahibini tanır, saygı gösterir, yanında bir misafir varsa o misafire dokunmazlar ama misafiri de asla yalnız bırakmazlar, sahibine bir şey yapar diye. Dağda sürünün başında çoban köpeği olarak bıraktığınız zaman da sürüyü de kesinlikle bırakmaz. Bu kadar asil bir köpektir dedi.

Akbaşların ortalama 60-70 kilo ağırlığında, 80 santimetre boyunda olduklarını belirten Alaattin Çoban, Kafalarının, patilerinin büyük olması ve beyaz renk olmaları akbaşların en büyük özelliğidir diye konuştu.

Ana vatanları Eskişehir'in Sivrihisar ilçesi olan akbaş köpeklerinin çok zeki olduğunu ifade eden Alaattin Çoban, bu köpeklerin 1997 yılında ABD'de 'En iyi sürü bekçi köpeği' seçildiğini söyledi. Akbaşların ABD'ye gidiş hikayesini de anlatan Çoban şöyle konuştu

Yıllar önce, Amerika Birleşik Devletleri'nden Türkiye'ye gelen kişiler Sivrihisar bölgesinde araştırma yapmışlar. Amerikalılar, Sivrihisar'daki akbaşların çok kıymetli olduğunu anlayıp bunlardan bazılarını ülkelerine götürmek istemişler. Sivrihisarlılar da 'Ne olacak alın size hediyemiz olsun' demiş ve akbaş köpeklerini hediye etmiş. Yaptığımız araştırmaya göre Amerika'da 6 bin kadar akbaş çoban köpeği var. Türkiye'de ise Akbaş köpeklerinin az sayıda olması üzücü bir durumdu. Bu nedenle benim başkanlığımda Eskişehir'de Akbaş Çoban Köpeklerini Koruma Derneğini kurduk.

Akbaş köpeklerinin Emniyet teşkilatında da kullanılmaya başladığını da hatırlatan Alaattin Çoban İstanbul'da polis teşkilatının akbaş köpeklerini asayiş olaylarında kullanmalarından dolayı mutluluk duyuyoruz dedi. Ayrıca Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'a da bu köpeklerden 2 adet hediye edildiğini sözlerine ekledi.

AKSARAY

'AKSARAY MALAKLISI' HEYBETİYLE DİKKAT ÇEKİYOR

Aksaray Malaklısı olarak adlandırılan çoban köpeği, bacak ve ayak kalınlığı, büyük kafası sarkık dudağı ile biliniyor. Aksaray bölgesinde, yöresel olarak sarkık olan dudağa 'Malaklı' dendiği için bu köpekler 'Aksaray Malaklısı' olarak adlandırılıyor. Boyları 80 ila 120 kilo ağırlığında olan köpeklerin yerden omuz yüksekliği 90 santimetreye kadar ulaşıyor. İki ayağının üstünde durduğunda ise 1 metre 70 santimetreye kadar yüksekliğe ulaşabiliyor. İriliği ve sadakati nedeniyle koyun sürülerinin korunmasında tercih edilen Aksaray Malaklısı, Evliya Çelebi'nin seyahatnamesinde 'Anadolu'da bir 'Aslan' gördüm' şeklinde geçiyor. Bu nedenle bazı yörelerde 'Anadolu Aslanı' olarak da adlandırılabiliyor.

Çiftliğinde, eşi ve çocuklarıyla birlikte 'Aksaray Malaklı' köpeğini yetiştiren Aksaray Malaklı Çoban Köpekleri Derneği Başkanı Hikmet Dursun, şunları söyledi

Aksaray Malaklısı, güçlü, cesur ve asil bir köpektir. Orta Anadolu'nun yerli ırk köpeklerinden en irisidir. ' Sivas Kangalı' köpeğinden daha cüsseli ve ağır başlıdır. İnsanlara mülayimdir. Bu nedenle de ailemle birlikte besleyip, büyütüyorum. Sadık ve akıllı bir köpek olduğu içinde bekçi görevinde çok iyidirler. Vücut yapıları döşünden arkaya doğru, genişten inceye doğru gider ve aslan tipindedir. Sivas Kangalından kaburga yapıları biraz daha büyüktür. Yavru köpekler, günlük 15-20 yumurta ve 2-3 litre süt ile besleniyor. Büyüdüklerinde ise sütlü ekmek ve etle beslenirler. Günlük 3-4 kilo et tüketebiliyorlar. Yavru köpekler 2 ila 3 bin liraya, 1 yaşını doldurmuşlar 30 ila 40 bin liraya, daha sonrası yaşları ise 100 bin liraya kadar alıcı bulabiliyor.

MERSİN

KOKUYA DUYARLI 'ÇATALBURUN' SAFLAŞTIRILIYOR

Anavatanı Mersin'in Tarsus ilçesi olarak bilinen Çatalburun cinsi köpekler de Türkiye'nin önemli değerleri arasında yer alıyor. Yurt dışında 'Turkish Pointer' olarak tanınan ve ortalama ömürleri 10-13 yıl arası olan Çatalburunlar sevecen, sahiplerinin sözünden çıkmayan itaatkar özellikleriyle dikkat çekiyor. Adlarını burunlarının şeklinden alan köpekler, koku alma duyularının güçlü olmasıyla tanınıyor. Sakin yapıları nedeniyle daha çok ev köpeği olarak tercih ediliyorlar. Av köpeği olarak da kullanılan bu köpekler ayrıca narkotik polis köpeği, arama kurtarma köpeği olarak da görev yapıyor. Avcılıkta kullanılan Çatalburunlar, avın yerini belirleme olarak bilinen 'Ferma' hareketin ise donma ve ayak kaldırma şeklinde yerine getiriyor. Özellikle çocuklarla olan diyaloğu ve oyunseverlikleri nedeniyle hasta çocukların rehabilitasyonun da da kullanılabileceği öngörülüyor.

Mersin'de yürütülen, Tarsus Çatalburun ırkı av köpeğinin ıslah ve tescil çalışmalarında yüzde 57 oranında ilerleme kaydedildi. Irkın sayısının artırılması yönündeki çalışmalar da sürüyor. Tarsus'un değerlerinden biri olan Çatalburun köpekleri için gerçekleştirdiği saflaştırma çalışmaları ile ırkın uluslararası köpek ırkları arasında yer almasını hedefleyen Mersin Büyükşehir Belediyesi, konu ile ilgili çalışmalarını titizlikle yürütüyor. Avcılık yeteneklerinin yanı sıra, hemen her şartta koku sürebilme yetenekleri sayesinde ideal narkotik ve arama-kurtarma köpeği adayı olan Çatalburun köpeklerinin orijini ve genetik aktarımını gözlemleyen Çatalburun Üretim ve Rehabilitasyon Merkezi'nde elde edilen yavrularla beraber saflaştırma çalışmalarında önemli ölçüde ilerleme kaydetti.

Çalışmalar kapsamında Çatalburun köpeklerinin geçmişi hakkında Tarsus'un civar köylerine ve Avcılar Kulübü'ne ulaşan Büyükşehir Belediyesi, yaptığı incelemeler sonucu standartlara uyan köpekleri çalışmalara katkı sağlamaları amacıyla merkeze getiriyor. Çatalburun Kayıt Formu ile hayvan sahiplerine ulaşan ekipler, köpekleri çalışmalara katkı sağlamaları amacıyla Üretim ve Rehabilitasyon Merkezi'nde misafir ediyor. 19 erkek, 36 dişi toplamda 55 yetişkin köpek, 3 erkek, 2 dişi toplamda 5 orta boy yavru ve 19 yeni doğan yavrunun bulunduğu merkezde çipleme ve kayıt işlemleri yapılarak, köpekler fotoğraflanıyor.

Merkezde yapılan çalışmalar sonucu soy kütüğü oluşturulan köpekler rastgele yerine, planlı bir şekilde çiftleştirilerek, elde edilen yavrularla saflaştırma çalışmalarına katkı sağlanıyor.