Prof. Dr. İsmail Gökhan Deniz: Endemik Bitkileri Koruma Bilinci Artmalı

Antalya Orkideleri ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Derneği Başkanı Prof. Dr. İsmail Gökhan Deniz, bazı kişilerin endemik bitki türlerini yerinden söküp evinde saksıda büyütmeye çalışmasının yanlış olduğunu belirterek, bu düşüncede olanları uyardı.

Antalya orkideleri ve biyolojik çeşitliliği koruma üzerine faaliyet yürüten derneğin başkanlığını yapan, Akdeniz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz, AA muhabirine, Türkiye'de yaklaşık 10 bin bitki türünün yayılış gösterdiğini söyledi.

Bilim insanlarınca bugüne kadar yapılan akademik çalışmaların, bu bitki türlerinden üçte birinin, yani yaklaşık 3 bin 500'ünün sadece Türkiye'de bulunduğunu gösterdiğini ifade eden Deniz, "Biyolojik çeşitlilik yönünden zengin olan Antalya ise 3 bin 500 endemikten yaklaşık 800'üne ev sahipliği yapıyor. Dünyadaki endemik bitki türlerinin 250'si Antalya'da yetişiyor. Bilim insanları, bu türlerden 74'ünün çoğunlukla insan baskısı yüzünden tehlike altında olduğunu değerlendiriyor." diye konuştu.

Deniz, özellikle endemik bitki türleri için çok daha ciddi koruma çalışmalarına ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.

Toplumdaki endemik bitkileri koruma bilincini artırmak gerektiğini dile getiren Deniz, şöyle devam etti:

"Bu olmadan maalesef bu bitki türlerinin geleceğini garantiye almak çok mümkün değil. En önemli eksiklik bence gençlerimizin, toplumumuzun her kesiminin hangi türlerin neslinin tehdit altında olduğunu bilmemelerinde yatıyor. Bugün doğayı korumak isteyen bir doğaseverin bile 'Acaba benim balkonumda bu bitki olur mu?' diye endemik türleri saksıya diktiğini görüyorum ama biliyorum ki o aslında bu doğaya zarar vermek istemiyor. Lütfen böyle yapmasınlar, bu bitkileri saksıda, balkonda, bir iki sene yaşatabilirler. Bunlar balkonda, saksıda veya herhangi bir markette, manavda görebileceğiniz türler değil. Saksıda yetişir umuduyla doğadan en çok sökümü yapılan bitki türlerine Anadolu Orkidesi (Orchis Anatolica) ve kumul bitkilerden Kum Zambağı (Pancratium Maritimum) örnek verilebilir."

Orkideler ve kum zambaklarının da nesli tehlikede

Deniz, "Türkiye orkideleri" denilen yumrulu büyük bitki grubunun salep ham maddesi elde edilmesi amacıyla yok olmanın eşiğine getirildiğine dikkati çekti.

Sadece Türkiye'ye özgü olmayan kum zambaklarının neslinin de tehlikede olduğuna dikkati çeken Deniz, türü geleceğe taşımak için ekolojiye uygun planlamalar yapılmasının önemini anlattı.

Bilgilendirme çalışmalarının önemine değinen Deniz, şunları kaydetti:

"Akdeniz fitocoğrafyası dediğimiz alanda, soğuk algınlığına iyi gelebilecek 'Lamiaceae' dediğimiz 'Ballıbabagiller' grupları vardır. Bunların her yerde örnekleri var ama bazı dağ çayları, mesela bunlar içerisinde endemizmiyle dikkati çeker. Dünyada sadece burada olan türlerin de bazen yerel halk tarafından toplandığına şahit oluyoruz. Belirli bölgede mesela bir Kemer orkidemiz var. Yeryüzünde belki birkaç bin bireyi var ama salep ham maddesi elde etmek amaçlı yumruları sökülen türler içerisinde yer aldığı için maalesef nesilleri ciddi tehlikede. Likya Kaş orkidesinin yeryüzünde sadece 951 bireyi kaldı. Bu türler doğadan eksildiğinde hangi olumsuz sonuçlara neden olabileceğini tahayyül edemiyoruz çünkü doğa her argümanıyla birbirine sıkı bir zincir. Dolayısıyla o bitki türü aradan çıktığında belki onunla başka bitkileri de dölleyen, tozlaştıran bir arı türünün nesli de ciddi tehlikeye girebilir."