Ömrünü atalık tohum "gacer"i yaşatmaya adadı

Kayseri'nin Develi ilçesinde bir zamanlar yaygın olarak üretilen, üretiminin zorluğundan dolayı artık tercih edilmeyen atalık tohumlardan "gacer"in kentteki tek üreticisi Doğan Özdemir, ömrünü bu tohumu yaşatmaya adadı.

Kaplıca buğday grubuna giren 28 kromozomlu tahıl, Kayseri ve çevresinde "gacer" ismiyle biliniyor. Develi ilçesiyle adı özdeşleşmiş, yörede pirinç ve bulgurun yerine kullanılan gacerden pilav, çorba, unundan ekmek ve kek, nişastasından helva yapılıyor.

Develi'nin Epçe Mahallesi'nde 60 yaşındaki Doğan Özdemir, atalık tohum gacerin kentteki tek üreticisi olduğunu söyledi.

Bu yıl 300 dekar alana gacer ektiğini anlatan Özdemir, şöyle konuştu:

"Dedelerimden bu yana gaceri bilirim. 13 kuşaktır gacer ekeriz. Develi ve Kayseri'de gaceri eken tek kişiyim. Benim dedem çevredekilerin 'Bu artık yenilmez' sözüne aldırmazdı. Dedemin 'Nesli küçültmeyin, bunun vitamini çok başka' sözünü unutmuyorum. Develi Belediyesi de bana destek veriyor. Türkiye genelinde kim isterse gaceri ona gönderiyorum. Tarım Bakanlığından, Büyükşehir Belediye Başkanlarımızdan istirham ediyorum, bu gaceri unutturmasınlar, yaşatsınlar. Benim ürünü elediğim makine 40 yıllık, saatte 750 gram eleme yapıyor. Ben daha çok ürün eleyen makine istiyorum, paketleme yapmak için imkan verilmesini istiyorum. Ben kendi imkanımla elekle elemeye çalışıyorum. 60 yaşındayım artık yaşım, sağlığım el vermiyor."

Gaceri ocak ya da şubatta ektiğini belirten Özdemir, ağustos ortasında da hasadını yaptığını dile getirdi. Evlerinde pirinç ya da bulgur yerine gacer tükettiklerini ifade eden Özdemir, şunları kaydetti:

"Bize göre gacer dünyanın ilk buğdaylarından. Dışı arpaya benziyor içi kıpkırmızı buğday. Biçtikten sonra eleme evine dökeriz. Makinemle kendim ağır ağır çekerim. Gacerden pilav, çorba yaparız, yaprağa sararız, dolmayı bununla doldururuz. Nişastasından helva, yöresel tatlı dolaz yaparız. Unundan ekmek, kek, poğaça yaparız. Gacerin gluteni düşük olduğu için çölyak hastaları telefon açıyor, istiyor. İlçede ekmeğini yapan fırın var. Oradan ekmeğini isteyenlere kargoyla gönderiyoruz."

Özdemir, destek verilmesi durumunda ekim alanını yaygınlaştırabileceğine değinerek, özellikle yurt dışında yaşayan Türklerin de gacer siparişi verdiğini dile getirdi.

"Piyasanın talebine göre gacer ekimi artabilir"

Kayseri Tarım ve Orman Müdürü Mustafa Şahin de buğday açısından Mezopotamya'nın uzantısı olan bir bölgede yer aldıklarını ve Anadolu'da da her zaman buğday bulunduğunu aktardı.

Coğrafyanın buğday zenginliğine dikkati çeken Şahin, "Buğdayın atası dediğimiz 'siyez' ondan sonraki dönemde de adının kimi bölgede 'kaplıca' kimi bölgede 'kavılca' ya da Kayseri'de olduğu gibi 'gacer' buğdayı var. Buğdayın atası 'siyez' 14 kromozoma sahip, 'gacer', 'kaplıca' gibi çeşitler 28 kromozoma sahip. Günümüzün buğdayları ise mutasyon ve melezleme sonucu ortaya çıkan 42 kromozomlu buğdaylar. Bugün 'siyez'e baktığımızda ağırlıklı olarak Kastamonu bölgesinde üretiliyor. Ekmeklik, unluk olarak üretimi yapılıyor ve tüketiliyor. Bizdeki 'gacer' daha çok makarnalık bir buğday. Elimizdeki bilgiler bu şekilde. Bulgur olarak geçmişte de tüketildiğini biliyoruz. İlimizde 300 dekarlık bir alanda yetiştiriliyor." diye konuştu.

Şahin, siyezdeki gibi gacerde de gluteninin düşük olduğunun bilindiğini, bu konuda çalışma yapıldığını belirtti.

Gacerin unutulmaması yönünde Büyükşehir Belediyesi ile bir proje yürütüldüğünü anlatan Şahin, şöyle devam etti:

"Gacer, buğdayın ataları arasında yer alıyor. Kayseri, İç Anadolu Bölgesi'nde yer alıyor. Bu bölge kadimden beri buğday ve bulgurla iç içe olmuş bir yer. Sadece bir ilçemizde 300 dekar alanda gacer üretimi yapılıyor. Talebe göre artacaktır. Belediyemiz ilgi duyuyor, Bakanlık olarak bizler de atalık tohumlarımızı piyasaya çıkarmayı istiyoruz. Bu tohumların kaybolmaması için kurulmuş bir gen bankamız var. Piyasanın talebine göre gacer ekimi artabilir. Kayseri, kadim tarım kültürü olan bir yer. Hep birlikte yapılacak çalışmalarla ilimizdeki yerel tüm tohumları elimizde tutma ve üretim yapma peşindeyiz. 'Siyez'in merkezi nasıl Kastamonu İhsangazi ise 'gacer'in merkezi neden Kayseri Develi olmasın. Biz bununla ilgili tüm çalışmalara hazırız."