Nerden Geldik Buraya

ALT'ın 1980'ler odaklı projelerinin ilki Nerden geldik buraya, Türkiye'de 1980 sonrası askerî vesayetin gölgesinde serbest piyasa ekonomisine geçişin yaşandığı döneme odaklanır. İstanbul'u merkeze alan sergi, bu süreci reklam filmi, dergi, fotoğraf, video gibi arşiv materyalleri ve sinemadan örneklerle değerlendirir. Sergideki sanatçılar Halil Altındere, Serdar Ateşer, Aslı Çavuşoğlu, Barış Doğrusöz, Ayşe Erkmen, Esra Ersen ve Hale Tenger ise, 1980'lere dair işleriyle politik ve kültürel dinamikleri irdeler.

Ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla çıkarılan ve ithal ikameci politikaların yerine ihracata dayalı bir ekonomi modeli getiren 24 Ocak 1980 kararları, Türkiye'nin neoliberal politikalara geçişinin ilk sinyallerini verdi. Bundan kısa bir süre sonra gerçekleşen 12 Eylül askerî darbesi, siyasi muhalefeti kıskacına alırken, artan devlet şiddeti insan haklarının tamamen yok sayılmasını beraberinde getirdi. Birkaç değişiklikle günümüzde hâlâ yürürlükte olan 1982 Anayasası, askerî idarenin baskısı altında yapılan referandumla kabul edildi.

Neoliberal politikalar, 1982 Anayasası sonrasında yönetime gelen ilk sivil siyasi parti olan Anavatan Partisi'nin (ANAP) temellerini oluşturdu. Kurulduğu 1983'ten 1991'e kadar tek başına iktidarda kalan ANAP, tüketim odaklı bir toplum anlayışını devreye soktu; gücünü korumakta olan askerî vesayet ise, her türlü muhalif eylem ve politik oluşumun önünde durmaya devam etti. 1980'ler boyunca uyum içerisinde hareket eden bu iktidar odakları, tüketime bağlı refah ve özgürlük ortamı vaat etti, aynı zamanda toplumsal ve politik yaşamda otoriter bir yaklaşım izledi.

Sendikal hak mücadeleleri ve diğer politik örgütlenmeleri durduran askerî darbe ve 1982 Anayasası, 1980'lerin ilk yarısında farklı sivil muhalefet ve temsil biçimlerinin ortaya çıkışını engelleyemedi. On yılın sonlarına gelindiğinde, sivil toplum hareketleri gelişerek demokratikleşmede aktif bir rol almaya ve statükoya karşı durmaya başladı. Gündelik hayatın politik bir mücadele alanına dönüştüğü bu dönemde, feministler, çevreciler, eşcinsel hakları aktivistleri, insan hakları savunucuları gibi siyasi temsiliyet olanaklarından yoksun birçok grup alternatif birliktelikler oluşturdu. Bu birliktelikler, demokratik hak ve özgürlük talepleri merkezinde bir politika benimserken yeni toplumsal örgütlenmelerin de önünü açtı.

1980 askerî darbesinden sonra ortaya çıkan toplumsal hareketler ve popüler kültür ögelerini irdeleyen sergi, bu bağlamda Türkiye'nin yakın geçmişiyle bugünü arasındaki ilişkiyi görünür kılmayı amaçlar.

Nerden geldik buraya, SALT'ın üyesi olduğu Avrupa müzeler konfederasyonu L'Internationale'nin beş yıllık The Uses of Art – the Legacy of 1848 and 1989 [Sanat Kullanımları – 1848 ve 1989'un Mirası] programı kapsamında gerçekleştirilmektedir.