Müzede Geleneksel Yöntemle Kağıt Yapmayı Öğreniyorlar

BÜŞRA NUR ÖZCAN - Yalova'daki İbrahim Müteferrika Kağıt Müzesi'nin ziyaretçileri, ağaç dallarından geleneksel "aharlama" ve "mühreleme" yöntemleriyle yapılan kağıt üretimini öğrenme fırsatı buluyor.

Ziyaretçilerin kağıt üretim sürecini uygulamalı öğrenebildiği müzenin atölye bölümünde, dut ağaçlarının dalları kullanılıyor.

İki kez kaynatılıp kabukları soyulan dallar, dövülüp sulandırıldıktan sonra hamur haline getiriliyor. Elekler vasıtasıyla su süzülerek yüzey oluşturulmasının ardından kuruyan malzemeler, kağıt haline geliyor.

Ham halinden "aharlama" ve "mühreleme" işlemleriyle yazıya hazır hale getirilen kağıtlar, Türkiye'nin dört bir yanındaki hattat, yazı ustası ve sanatkarlar tarafından talep ediliyor.

"Geleneksel yöntemlerle kağıt yapıyoruz"

Müzenin sorumlusu Aytekin Vural, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 3 yıl önce açılan kurumun çok sayıda ziyaretçiyi ağırladığını söyledi.

Yaklaşık 30 kente kağıt üretimini anlatmaya gittiklerini ifade eden Vural, huzurevlerinde, okullarda geleneksel yöntemlerle kağıt yapmayı öğrettiklerini belirtti. Atölyelerinde tamamen doğal, geleneksel yöntemlerle üretim gerçekleştirdiklerini, "pano okunarak gezilen müze" anlayışını geride bıraktıklarını kaydeden Vural, şöyle devam etti:

"Ziyaretçilerin kağıdın üretimini anlamaları için yapmaları gerekiyor. Bu yüzden biz, ağacın dalını budayıp, yazı yüzeyi yapana kadar ziyaretçinin kendisine bırakıyoruz. Baştan sona kadar üretimi kendileri yapıyorlar. Ücretsiz şekilde kağıt yapan ziyaretçiler, kağıtları hatıra olarak yanlarında götürüyor. Ziyaretçiler, kağıdı yapıp bitirdikten sonra, bir üretimin tamamını gerçekleştirdikleri için mutlu oluyor."

Öğrencilerin müzede kağıdın yapım aşamalarını görmesinin ardından bu konuda çevre duyarlılığı kazandığına işaret eden Vural, öğretmenlerden "çocukların artık kağıtları çöpe atmadığını, geri dönüşüm için değerlendirdiğini" duyduklarını anlattı.

"Ebru, hat, tezhip için farklı kağıtlar üretiyoruz"

Kağıt ustası Bahri Deniz de müzede yapılan kağıtları işleyip, kullanılacak duruma getirdiklerini bildirdi.

Sanat dallarına göre farklı türlerde kağıt ürettiklerini ifade eden Deniz, "Ebru, hat, tezhip için farklı kağıtlar ve filigranlı kağıtlar üretiyoruz. Aslında bu kaybolmuş, 120 yıllık bir kopuştan sonra tekrar gün yüzüne çıkarılmış bir sanat, meslek" dedi.

Kağıdın paçavralar, eskimiş halatlar ve dut dallarından yapılabileceğini dile getiren Deniz, şunları kaydetti:

"Dut dalları kesiliyor, budanıyor ve daha sonra kaynatılıyor. Kabukları bir kat soyulan dallar, tekrar kaynatılıyor ve ardından dövülüp sulandırılıyor. Bu sürecin ardından su teknesinde hamur kıvamına gelen karışımdan, elek vasıtasıyla bir yüzey oluşturuluyor. Bu yüzey bir bez üzerinde kuruduktan sonra kağıdın ham hali ortaya çıkıyor. Sonra aharlama ve mühreleme işlemiyle devam ediliyor. Ecdadımız, genelde aharlama işlemi için nişasta ve yumurta kullanmış. Mühreleme işleminde ise iç içe geçmiş lifleri, kalan pürüzleri ve kağıdın yüzey farkını gidermek için akik taşı, çakmak taşı veya camla düzgün bir yüzeyde bastırılarak ovulan kağıdın, pürüzsüz olması sağlanıyor. Böylece geleneksel usullere göre kuşe kağıdına benzer bir kağıt elde ediliyor."