Lübnan, silahların yalnızca "devletin elinde toplanmasına" yönelik tarihi bir kararın eşiğinde

Lübnan siyaset sahnesi, 5 Ağustos Salı günü yapılacak Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda, ülkenin en hassas meselelerinden biri olan "silahların yalnızca devletin denetiminde toplanması" konusunun ele alınacak olması ve bu konuda tarihi bir karar beklenmesi nedeniyle yoğun bir beklenti atmosferine girdi.

Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Avn'ın Hizbullah dahil tüm silahlı grupların silahlarının toplanarak orduya teslim edilmesi çağrısında bulunduğu konuşmasının ardından Lübnan'daki siyasi atmosferde değişim rüzgarı esiyor.

Silahların devlet tekeline alınması için olası bir uygulama mekanizması konusunda uzlaşmaya varmak için ülkedeki siyasi temaslar sürerken Lübnanlı taraflar arasında görüş ayrılıkları yaşanıyor.

Özellikle Hizbullah, İsrail saldırıları durdurulmadan ve son İsrail saldırılarının ülkenin güneyinde yol açtığı yıkımın yeniden imarı tamamlanmadan silahlarının gündeme getirilmesine tepki gösteriyor.

Lübnan'ın atacağı adımlar, İsrail'in, Kasım 2024'te imzalanan ateşkes anlaşmasına rağmen Lübnan'a yönelik günlük saldırılarını sürdürdüğü bir dönemde gerçekleşiyor. Bu durum, ülkede zaten kriz içindeki siyasi ve güvenlik tablosunu daha da karmaşık hale getiriyor.

Lübnan Cumhurbaşkanı Avn, 30 Temmuz'da Savunma Bakanlığında yaptığı konuşmada, ABD'nin silahların yalnızca devletin elinde toplanmasına ilişkin bir dizi öneri sunduğunu dile getirdi.

Avn, ABD'nin sunduğu öneriler üzerinde önemli değişiklikler yaptıklarını belirterek silahların yalnızca devletin elinde toplanmasına ilişkin bu teklifleri Bakanlar Kuruluna ileteceklerini kaydetti.

Siyasi temaslar sürüyor, plan gündemde

Lübnanlı bir hükümet yetkilisi, AA'ya yaptığı açıklamada, "Hizbullah'ınkiler dahil olmak üzere silahların yalnızca devletin elinde toplanması konusundaki görüşmeler, Lübnan'daki liderler ve yetkililer arasında hala sürüyor." dedi.

Yetkili, henüz kesin bir taslağın oluşmadığını ancak Cumhurbaşkanı Avn'ın Savunma Bakanlığında yaptığı konuşmanın, Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda önemli gelişmelerin kapısını açabilecek bir yol haritası çizdiğini savundu.

"Bakanlar Kurulunda çoğunluk kararı destekliyor"

Yazar ve siyasi analist Alain Sarkis, Cumhurbaşkanı Avn'ın tutumunun büyük bir dönüşüm olduğunu ifade ederek "Taif Anlaşması'ndan bu yana ilk kez Cumhurbaşkanı, Hizbullah'tan silahlarını teslim etmesini açıkça talep ediyor." değerlendirmesinde bulundu.

Sarkis, "Dosya oylamaya sunulursa, bakanların çoğunluğu kararı destekleyecektir. Bu da aralarında Filistinli grupların da bulunduğu tüm grupların silahsızlandırılmasına anayasal ve yasal meşruiyet kazandırır." diye konuştu.

Kararın onaylanması durumunda Yüksek Savunma Konseyine gönderileceğini, Konseyin de güvenlik güçleri ve Lübnan ordusu aracılığıyla uygulamak üzere planlar hazırlayacağını aktaran Sarkis, "Karar bölgesel ve uluslararası baskıların sonucudur. Eğer uygulanmazsa savaşın geri dönmesi olasıdır ve İsrail silahsızlandırmayı zorla gerçekleştirmek için harekete geçebilir." ifadelerini kullandı.

"Hizbullah, ateşkes sağlanmadan silah konusunu görüşmeyecek"

Bir başka Lübnanlı yazar ve siyasi analist Kasım Kasir de 5 Ağustos Salı günü yapılacak Bakanlar Kurulu Toplantısı'nda neler yaşanacağına dair kesin bir işaret bulunmadığını dile getirdi.

Kasir, "Hizbullah, Genel Sekreteri Şeyh Naim Kasım aracılığıyla ateşkes sağlanmadan ve yeniden imar süreci başlamadan silahların yalnızca devletin elinde toplanması konusunu görüşmeyeceğini teyit etti." dedi.

Hükümetin silahların yalnızca devletin elinde toplanmasına ilişkin ilkesel bir karar alabileceğini ve bir diyalog programı oluşturabileceğini vurgulayan Kasir ancak devletin resmi tutumunun İsrail saldırılarının fiilen durmasına bağlı olduğunu kaydetti.

Analist Kasir, Şii bakanların toplantıya katılması meselesine dair ise net bir bilgiye sahip olmadıklarını ifade etti.

Kasir, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Meclis Başkanı Nebih Berri, ABD'li Temsilci Tom Barrack'a, herhangi bir siyasi veya askeri müzakere öncesinde ateşkesin sağlanması gerektiğini iletti. Berri, Hizbullah ve Emel Hareketi ile uzlaşıya varmayan herhangi bir hükümet kararının uygulanmasının zor olacağını belirtti."

Cumhurbaşkanı Avn ile Hizbullah arasındaki ilişkinin hala iyi olduğunu belirten Kasir, doğrudan ya da arabulucular vasıtasıyla sürekli temas halinde olduklarını savundu.

Kasir, Cumhurbaşkanı ile Hizbullah Genel Sekreteri'nin konuşmalarının "üslup farklılığına rağmen içerik açısından birbirine yakın olduğunu" vurguladı.

Hizbullah'ın silahsızlandırılması meselesi

Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım, 30 Temmuz'da yaptığı açıklamada, silah bırakmanın Lübnan'ın iç meselesi olduğunu belirterek Hizbullah'ın İsrail için silah bırakmayacağını belirtmişti.

Lübnan Başbakanı Nevvaf Selam, 29 Temmuz'da yaptığı açıklamada "devletin egemenliğini yalnızca kendi güçleriyle ülkenin tüm topraklarında tesis etme" konusunda görüşmeler gerçekleştirileceğini söylemişti.

ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi Tom Barrack, 27 Temmuz'da Lübnan hükümetine ve Hizbullah'a çağrısını yineleyerek "Hizbullah, silahlarını elinde tuttuğu sürece sözler yeterli olmayacak. Hükümet ve Hizbullah, Lübnan halkını şu anki durumun sürüncemesinde bırakmamak için şimdi tam bir kararlılık gösterip harekete geçmeli." demişti.

Barrack, 19 Haziran'da Beyrut yönetimine "ülkedeki tüm silahların yalnızca devletin denetiminde toplanmasını öncelikli hedef olarak belirleyen" ABD önerisini sunmuştu.