Libya'daki Daniel Fırtınası'nın Yıldönümünde Baraj Faciası ve Felaketin Etkileri

Libya'nın doğusunu vuran "Daniel Fırtınası"nın etkisiyle 2 barajın çöktüğü ve binlerce kişinin hayatını kaybettiği Derne'deki felaketin üzerinden bir yıl geçti.

Daniel Fırtınası, 4-10 Eylül arasında Yunanistan ve Bulgaristan'da şiddetli yağışlara neden oldu. Akdeniz'de kasırgaya dönüşen fırtına 10 Eylül'de Libya'nın doğusuna ulaştı. Bingazi, Beyda, Merc, Suse kentlerinde sel felaketine neden olan fırtınadan en çok Derne etkilendi.

Kuzeyde Akdeniz, güneyde Cebel el-Ahdar (Yeşil Dağ) tepeleriyle çevrelenen, ortasından vadi geçen Derne'nin selde uğradığı zarar diğer kentlerin çok üstünde oldu. Sel sularının oluşturduğu şiddetli baskı Derne'ye açılan vadideki 2 barajı patlattı. Barajlardan hızla boşalan su, tsunami etkisiyle kentin bir kısmını içindekilerle süpürerek Akdeniz'e döktü.

Yüz bin nüfuslu Derne'deki baraj faciasında 576'sı yabancı uyruklu 4 bin 540 kişi hayatını kaybetti, 30 bin kişi de yerinden oldu.

Çöken barajlar; el-Bilad ve Bumansur barajları

Derne'nin bir buçuk kilometre güneyindeki el-Bilad ve 13 kilometre güneyindeki Bumansur barajları aynı vadi üzerine 11 buçuk kilometre ara ile 1973-77 arasında Yugoslav bir şirket tarafından inşa edildi.

Bumansur Barajı 22,5 milyon metreküp su tutma kapasitesine, el-Bilad Barajı ise 1,5 milyon metreküp su tutma kapasitesine sahipti.

Felaketin ardından yürütülen soruşturma çerçevesinde barajların uyarı sistemlerinin bulunmadığı, bakımlarının ve rutin temizliğinin yapılmadığı, bu durumun ise yaşanan felakette payı olduğu tespit edildi.

Libya Başsavcılığı felaket öncesinde El-Bilad ve Bumansur barajlarında oluşan çatlaklardan büyük su sızıntılarının gözlendiğinin, su tahliye sisteminin vadide planlandığı şekilde işlemediğinin belirlendiğini açıkladı.

Tsumani etkisiyle binlerce kişi hayatını kaybetti

Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA) önce, Derne kentinde, 11 bin 300 kişinin öldüğünü, 10 binden fazla kişinin ise kayıp olduğunu açıkladı.

Ancak daha sonra bu açıklamasını geri alan OCHA, 576'sı yabancı uyruklu 4 bin 540 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu.

Derne Belediye Başkanı Abdulmunim el-Gaysi 13 Eylül'de el-Arabiya televizyon kanalına yaptığı açıklamada, ölü sayısının 18 bin ila 20 bin arasında olduğunu, bu rakamın ise kent nüfusunun 5'te birine tekabül ettiğini kaydetti.

BM raporlarında ayrıca Derne'de 2 bin 200 binanın sel suları altında kaldığı ve kentte 30 binden fazla insanın yerinden olduğu bilgileri yer aldı.

Derne'deki arama kurtarma çalışmalarını AFAD koordine etti

Derne'ye yurt dışından ulaşan ilk ekip, Türk ekibi oldu. Bingazi kentine 12 Eylül'de, Milli Savunma Bakanlığının organize ettiği 3 uçuşla Türkiye'den Kızılay, Sağlık Bakanlığı, UMKE ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarından ekipler ulaştı.

Afet ve Acil Durum Yönetimi (AFAD) Başkan Yardımcısı Hamza Taşdelen, 20 Eylül'de Derne'de AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türk ekibinin Derne kentine yurt dışından gelen ilk ekip olduğunu, bu nedenle diğer ülkelerden gelenlerin koordinasyonunu da yürüttüklerini söyledi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla afet sonrası vakit kaybetmeden Derne'ye ulaştıklarını aktaran Taşdelen, Türkiye'nin kurumları aynı Türkiye'de bir afet olmuşçasına bir koordinasyon içerisinde hareket ederek Libya'da organize olduğunu, 516 kişilik ekip ile sahada çalışma yürüttüklerini kaydetti.

AFAD verilerine göre bölgede, AFAD, AKUT, ANDA, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi İtfaiyesi, Cansuyu Derneği, Çare Derneği, Deniz Feneri, Fetih, HAK Arama Kurtarma, HAY-DER, İHH, İLKSEN-OL, İDDEF, İBAK, JAK, Kurt-Ar, Kevser Eğitim Vakfı, Kızılay, MAG-AME, Manisa Büyükşehir Belediyesi İtfaiyesi, NAK, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Sadakataşı, PAK, UMKE, TAMGA, Uluslararası Ravza Derneği, Yeryüzü Doktorları Derneği ekipleri sahada çalışma yürüten kamu kurum ve kuruluşları ile STK'leri arasında yer aldı.

Libya mahkemesi baraj faciası sanıklarına 27 yıla kadar hapis cezasına hükmetti

Libya Başsavcılığı, 6 Ocak'ta, Derne'deki barajların bakımında ihmal olduğunun tespit edildiği, yıkılan iki barajda da uyarı sistemlerinin olmaması, üst kapakların temizleme işlemleri ve rutin bakımlardaki ihmalin vuku bulan felakette payı olduğunun belirlendiğini duyurdu.

Başsavcılık Derne Belediye Başkanı Abdulmunim el-Gaysi ile kentteki Barajlar Kurulu ve Su Kaynakları Kurumundan yetkililerin de aralarında olduğu 14 kişinin çöken barajlarla ilgili davada yargılandığını belirtti.

Libya Ceza Mahkemesi, 28 Temmuz'da, çöken barajlarla ilgili görülen davada esasa ilişkin incelemesini tamamlayarak 12 sanığı çeşitli sürelerle hapis cezasına çarptırdı.

Mahkeme, 7 sanık hakkında dokuzar yıl hapis ve para cezası, bir sanık hakkında 15, bir sanık hakkında 26, bir sanık hakkında ise 27 yıl hapis cezasına hükmetti. Mahkeme ayrıca 2 sanığa elde ettikleri yasa dışı kazancı iade etme zorunluluğu getirdi, 4 sanığın ise beraatına karar verdi.