Kumuklar Kültürlerini Tanıtmak ve Tanınmak İstiyor

MEHMET BAYER - Azerbaycan Türklerinden sonra Kafkaslardaki en kalabalık Türk kavmi arasında yer alan Kumuklar, kültürlerini tanıtmayı ve tanınmasının sağlanmasını istiyor.

Kafkasya'dan 1800'lü yıllarda göç edip, Türkiye'ye gelen Kumuklar, Çanakkale'de Biga ilçesine bağlı bazı köylerde yoğunluk gösteriyor. Akköprü, Doğancı, Aziziye ve Geyikkırı köylerinde yaşayan Kumuklar, günümüzde dillerini pek fazla konuşamasa da yerel anlamda kültürlerini sürdürüyorlar.

Eskiden 91 hane olan ve tamamı Kumuklardan oluşan Aziziye köyünde artık 2 hanede yaşam sürüyor.

Köyün muhtarı 79 yaşındaki Salih Keskin, AA muhabirine yaptığı açıklamada, dedelerinin, babalarının 1800'lü yıllarda Kafkasya'dan, Dağıstan'dan, Rusya'dan göç ettiğini söyledi.

Dedesi ve babasının Kafkasya'da doğduğunu kendisinin ise Aziziye'de dünyaya geldiğini anlatan Keskin, "Kumukların dilleri ayrıdır. Abazalar ve Çerkezlerle adetlerimiz aşağı yukarı aynıdır" dedi.

Keskin, Kumuk kültürü dolayısıyla hep "ayıpla, günahla" büyüdüklerini belirterek, "Büyüğün önünden geçme, baba ya da dedenin karşısında oturma, bizim kültürümüzde hep ayıp, günah, saygısızlık sayıldı ama bunun neden günah, ayıp olduğu anlatılmadı. Hep yasakladılar, bizi böyle yetiştirdiler. Benim dönemimde eğitim de azdı. 12 yıl Arapça okudum ama elimizde bir diploma olmadı. Tabii bunu kötü amaçlı söylemiyorum. Devletimiz savaştan çıkmış. Bize bakacak hali yok, dış devletlerle uğraşıyor. Bu nedenle bizler biraz zayıf kaldık" diye konuştu.

"Kültürümüzü tanıtmak istiyoruz"

Köylerinde doğan ancak göç edip başka bölgelerde yaşayan 345 Kumuk bulunduğunu aktaran Keskin, şöyle devam etti:

"Kumukların kültürünü tanıtmak istiyoruz ama bunlar hep maddi imkanlara dayanıyor. Kumukları hiç kimse dikkate almadı. Bunlar da bu memleketin insanı. Babam 8 yıl İngilizlere esir oldu. Dayım Çanakkale Savaşları'nda şehit düştü. Bizim için bir araştırma yapılmadı, destek gelmedi. Tabii bu 3-5 kişinin yapacağı bir tanıtım değil. Bizim içimizden birkaç kişi araştırma yapmak istedi. Rusya'dan telefon edildi ama tüm bu çabalar kısır kaldı."

Keskin, Kumuklar olarak Türkiye Cumhuriyeti Devletinin vatandaşı olmaktan her zaman gurur duyduklarına işaret ederek, "Eğer bir ayrılık düşünürsek beynimizde bir hasar olması gerekir. Allah korusun. Bizim dedelerimiz, ninelerimiz oradan kaçıp gelmiş, bize burada kucak açılmış. Türkiye Cumhuriyeti Devleti gibi güzel bir devlet var mı?" ifadesini kullandı.

Yöresel konuşmalarından ve yemeklerinden örnekler veren Keskin, "Halpama" yemeğinin mısır unundan ve et suyuyla yapıldığını, "Kurze"nin ise hamurdan oluştuğunu bildirdi.

Keskin, Kafkasya'da hısım ve akrabaları olduğunu, imkanları bulunmadığı için onlarla görüşemediklerini, araştıramadıklarını vurgulayarak, bunun hep içinde bir acı olarak kaldığını ve kalacağını sözlerine ekledi.

Kumuk Türkleri

Kumuk Türkleri, bugün büyük çoğunluğu Rusya Federasyonu'na bağlı Dağıstan Özerk Cumhuriyeti'nde, geriye kalan kısmı ise Çeçen ve Osetya Özerk Cumhuriyetlerinde yaşayan, Azerbaycan Türklerinden sonra Kafkaslardaki en kalabalık Türk kavmidir.

Kumukların bir kısmı, Çarlık Rusyası'nın Kuzey Kafkasya'yı istilası yıllarında ve bilhassa Şeyh Şamil'in esir düşmesinden sonra Osmanlı Devletine sığındı. Etnik bakımdan Kıpçak ve Oğuz boylarının kaynaşmasından meydana geldikleri tahmin edilen Kumuk Türklerinin dillerindeki Kıpçak ve Oğuz grubu özelliklerinin bu görüşü desteklediği belirtiliyor. - Çanakkale