Kentsel Dönüşüm Dinamosu: "Türkiye'de Deprem, Brezilya'da Sel"

24 Mayıs tarihlerinde İstanbul'da düzenlenecek Dünya İnsani Zirvesi (DİZ) öncesinde belediyelerle olan ilişkileri geliştirmek amacıyla Brezilya, Arjantin ve Şili'ye giden heyet, izlenimlerini raporlaştırdı. İstanbul'un imarında söz sahibi olan heyetin gözlemlerinden oluşan rapordan çıkan sonuçlar bir hayli ilginç.

İNSANOĞLUNUN KORKULU RÜYASI: BİZDE DEPREM, GÜNEY AMERİKA'DA SEL

Türkiye'de özellikle çalışmalar, Güney Amerika ülkelerinde aşırı yağış nedeniyle yaşanan sel, toprak kayması ve kasırga gibi doğal afetler sonucu hız kazandı. Brezilya'da aşırı yağışın yol açtığı sel ve toprak kaymalarının yarattığı bilanço en az deprem kadar ürkütücü. Hemen her yıl mevsim normallerinin üzerinde yağan yağmur nedeniyle yüzlerce kişi hayatını kaybederken, binlercesi evsiz kalıyor. Birleşmiş Milletler (BM) raporlarına göre 1995-2015 yılları arasında sel ve toprak kaymaları nedeniyle 157 bin kişi hayatını kaybetti. Türkiye depreme yönelik olarak 2012 yılında "Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun", yani kamuoyunda "Deprem Yasası" ya da "Afet Yasası"nı yürürlüğe soktu. Latin Amerika ülkelerinde ise böyle bir yasa bulunmuyor, ancak sel ve heyelanla mücadele eden ülkelerde de kentsel dönüşüm kentlerin önemli gündem maddelerinden.

"BELEDİYE KANUNUNU MODEL ALACAKLAR"

Güney Amerika ziyareti sırasında İBB AK Parti Grup Başkanvekili olan, geçtiğimiz hafta İBB Başkanı Kadir Topbaş'ın danışmanlığına getirilen Ebubekir Taşyürek, gördükleri şehirlerdeki kentsel dönüşüm hamlelerinin İstanbul'dakine kıyaslanamayacak düzeyde düşük ölçekli olduğunu ifade etti. Taşyürek ziyaret ettikleri belediyelerin, merkezi yönetimle yerel yönetim arasındaki koordinasyonun güçlendirilmesine yönelik çalışmalarda kullanmak üzere 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi kanununu örnek olarak istediklerini söyledi.

İSTANBUL'A RİO OLİMPİYATLARINDAN TÜYOLAR

5-21 Ağustos tarihleri arasında Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde düzenlenecek Yaz Olimpiyatları için yürütülen faaliyetler de İstanbul'a örnek olabilir nitelikte. Konuklarına ve uluslararası kamuoyuna daha güzel görünmek için olimpiyatlara verilen desteği kentin dönüşümü için kullanan Rio de Janeiro'da, olimpiyatlar için inşa edilen mekanların daha sonra başka amaçlar için kullanılabilecek şekilde olması planlanıyor. İstanbul heyetinin de örnek aldığı uygulamaya göre Rio, olimpiyat sonrası kentin 4 bir yanında olimpiyat tesisleri inşa ederek kentin geneline yayılmayı hedefliyor. Öte yandan kentin her bir köşesinin gelişmesinin hedeflendiği bu anlayışa göre olimpiyatlarda kapalı spor salonu olarak kullanılan bir bina sonrasında okula dönüştürülebilecek. İstanbul'da yapılacak büyük çaplı organizasyonların imarında bu anlayışı dikkate alacaklarını belirten Taşyürek, yatırımların sadece o günle sınırlı kalmaması ve atıl kalmaması için çalışmalar yürütülmesi gerektiğinin altını çizdi.

"BİZ DEPREM ODAKLI ONLAR İSE SEL ODAKLI BİR DÖNÜŞÜM HEDEFLİYOR"

Heyette yer alan bir diğer isim İmar ve Şehircilik Daire Başkanı Gökhan Yılmaz, Türkiye ve Güney Amerika'daki dönüşümü kıyaslayarak "Biz deprem odaklı onlar ise sel odaklı bir dönüşüm hedefliyor. Bu, coğrafyanın özelliklerine bağlı değişiyor. Güney Amerika genellikle kamu arazisinde bulunan riskli bölgeleri tamamen boşaltma stratejisine gitmiş. Riskli bölgelerde mülksüzlerin de konut sahibi olmasına yönelik çalışmalar ile ucuz konut üretimine ilişkin çalışmalar yürütülüyor" diye konuştu. Gezi boyunca gittiği tüm şehirlerde kısmen plansız bir yapılaşmanın görüldüğünü söyleyen Yılmaz, bu gelişimin hızlı kentleşmenin bir sonucu olduğunu belirterek "Bütün kentlerde ortak eğilim yüksek yapıların inşa edilmesi" eleştirisinde bulundu.

ARJANTİN VE ŞİLİ'DE DE GÖKDELEN İNŞAATLARINA EĞİLİM VAR

Heyetin hazırladığı rapor da Yılmaz'ın sözlerini doğrular nitelikte. Arjantin Buenos Aires ve Şili Santiago kentleşmesini inceleyen heyet değerlendirmesinde "Büyük kentlerde çok katlı, kent estetiğine uymayan gökdelenlerin yapılma eğiliminin olduğu" gözleminde bulunarak bunların kontrol edilmesi gerektiği tespitini ortaya koydu.

HEYETTE KİMLER YER ALDI

İBB AK Parti Grup Başkanvekili Ebubekir Taşyürek başkanlığında AK Parti ve CHP'li meclis üyeleri ile bürokratlardan oluşan 15 kişilik bir heyet 18-28 Şubat tarihleri arasında Şili'nin başkenti Santiago, Arjantin'in başkenti Buenos Aires, Brezilya'nın Sao Paulo ve Rio de Janerio şehirlerini ziyaret etti. Heyette Ebubekir Taşyürek'in yanı sıra İBB meclis üyeleri Ahmet Bilal Kıymaz, Osman Demir, Sami Şahin, Temel Başalan, Eren Özdemir, Fatih Poyraz, Ali Rıza Yılmaz, Fatih Üstünbaş ile İmar ve Şehircilik Daire Başkanı Gökhan Yılmaz, Mali Hizmetler Daire Başkanı Kenan Kırtıl, Yazı İşleri ve Kararlar Daire Başkanı Muhammet Koçoğlu, Emlak Yönetimi Daire Başkanı Yaşar Parlak, Encümen Müdürü Ayhan Kılınç, ve Dış İlişkiler Müdür Yardımcısı Fahri Murat Tuncay katıldı.

DAR GELİRLİLER İÇİN 50 METREKARE BÜYÜKLÜĞÜNDE SOSYAL KONUT

Güney Amerika'nın en büyük kenti olan Sao Paulo'da kentsel alanın yüzde 20 si kentsel yenileme alanı olarak belirlendi. Afet riski bulunan dere taşkın alanlarının ıslahının amaçlandığı kentsel dönüşüm çalışmalarıyla, risk altındaki yaklaşık 80 bin yapı tahliye edilerek sosyal konutlar üretilmiş. Rapora göre, bu konutlar kredi destekli veya bedeli ödenerek tahliye edilmiş, ayrıca dar gelirliler için 50 metrekare büyüklüğünde konutlar üretilmiş.

- İstanbul