Kazakistan Anayasa'sının 30. Yılı: İnsan Hakları ve Demokrasi Vurgusu

Kazakistan'ın Antalya Başkonsolosu Kuat Kanafeyev, 30 Ağustos 1995'te halkın ulusal referandumuyla kabul edilen Anayasa'nın, hem dayanıklılığını hem de uyum yeteneğini kanıtladığını, 30 yıldır birey, hakları ve onurunu en yüksek değer olarak merkezde tuttuğunu belirtti.

Kanafeyev, Kazakistan'da Anayasa'nın kabul edilmesinin 30. yıl dönümü dolayısıyla yaptığı yazılı açıklamada, halkın ulusal referandumla yeni Anayasa'yı kabul etmesinin modern Kazakistan devletinin temel taşını oluşturduğunu ifade etti.

Bu Anayasa'nın bir hukuk metni olmanın ötesinde insan odaklı bir anlayış taşıdığını aktaran Kanafeyev, şunları kaydetti:

"Madde 1, ülkeyi demokratik, laik, hukuk devleti ve sosyal bir devlet olarak tanımlıyor ve en yüksek değer olarak bireyi, yaşamını, haklarını ve özgürlüklerini ön plana çıkarıyor. Bağımsızlığını görece yakın bir tarihte kazanan Kazakistan için bu hükümler yalnızca sözde kalmadı, takip eden yıllarda hem iç politikanın hem de devlet stratejisinin temelini oluşturdu. Uzmanlar, insan haklarının anayasal olarak güvence altına alınmasının, idari-komuta sisteminden modern hukuk devletine geçişte kritik bir adım olduğunu vurguluyor."

Kanafeyev, son 30 yılda Kazakistan'ın, vatandaşların haklarını koruma mekanizmalarını kademeli ama kararlı bir şekilde güçlendirdiğini vurguladı.

Bu sürecin açık, kurumsal ve uluslararası yükümlülüklerle desteklenen bir yaklaşım üzerine inşa edildiğini, insan haklarının artık sadece ülke içindeki önemini artırmakla kalmadığını, aynı zamanda uluslararası alanda da meşruiyet göstergesi olduğunu anlatan Kanafeyev, şu değerlendirmede bulundu:

"5 Haziran 2022'deki ulusal referandum sonrası yapılan reformların belki de en önemli yeniliği, İnsan Hakları Komiserine anayasal statü kazandırılması oldu. Ombudsman Artur Lastayev'e göre, bu adım Kazakistan'ı, insan hakları kurumlarının Anayasa ve anayasal yasalarla düzenlendiği gelişmiş demokrasiler arasına taşıdı. Lastayev, 'Bu, demokratik olgunluğun bir göstergesidir. Reformlar sayesinde vatandaşlar, Anayasa Mahkemesi'ne doğrudan başvurma hakkı da dahil olmak üzere, insan hakları korumalarına daha kolay erişebiliyor."

Anayasanın, esnek yapısı sayesinde yeni zorluklara yanıt verebildiğini aktaran Kanafeyev, dönüştürücü reformların, 2022'deki referandumla halkın onayıyla hayata geçtiğini ve demokratikleşme, yargının modernizasyonu ile hukuk devleti ilkesinin güçlendirilmesini hedeflediğini kaydetti.

Yargı sisteminin bu reformlardan en fazla faydayı sağlayan alanlardan biri olduğunun altını çizen ???????Kuat Kanafeyev, dijitalleşmenin hızla ilerlediğini, ön soruşturmaların yüzde 80'den fazlasının elektronik ortamda yürütüldüğünü ve soruşturma işlemlerinin yüzde 90'nın video ile kayıt altına alındığını bildirdi. Bu sayede şeffaflık sağlandığını ifade eden Kanafeyev, ayrıca Adalet Bakanlığının 'Halk Avukatı' kampanyası ve çevrimiçi 'Hukuk Kabini' aracılığıyla hukuki erişimi artırdığını belirtti.

Kazakistan'ın Anayasa yolculuğunun Orta Asya'daki genel trendleri de yansıttığına işaret eden Kanafeyev, açıklamasında şu görüşlere yer verdi:

"Anayasa, hem dayanıklılığını hem de uyum yeteneğini kanıtladı. Kabulünden yaklaşık 30 yıl sonra hala birey, hakları ve onurunu en yüksek değer olarak merkezde tutuyor. 2022 reformları, egemenliğin halka ait olduğu fikrini pekiştirirken, hukuk devleti ve insan hakları korumalarını ülkenin siyasi yapısına yerleştirdi. Kazakistan, dijital çağ ve değişen küresel ortamda yol alırken, en büyük umudunu Anayasa'nın rolünde buluyor, yalnızca devletin temelini oluşturmakla kalmayıp, aynı zamanda toplumun ideallerini ve beklentilerini yansıtıyor."