"Kanal İstanbul'un su kaynaklarında krize yol açması mümkün değil" (1)

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) İnşaat Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İzzet Öztürk ile Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Recep Bozdoğan, Kanal İstanbul'un su kaynaklarında herhangi bir krize yol açmasının mümkün olmadığını bildirdi.

Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) ve Uluslararası Su Derneği (IWA) üyesi olan Prof. Dr. Öztürk ile Şehir Yönetimi Uzmanı Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bozdoğan, bu projenin İstanbul'un içme suyuna, Sazlıdere Barajı, Terkos Gölü, Küçükçekmece Gölü ve Alibey Barajı'na etkilerine ilişkin AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

Prof. Dr. Öztürk, Kanal İstanbul'un güzergahının, Küçükçekmece Gölü'nden başlayarak Sazlıdere Barajı'nı takip ettiğini, oradan Terkos istikametinde İstanbul Havalimanı ile Terkos Barajı arasından Karadeniz'e ulaşacağını söyledi.

Bu güzergahtaki su kütlelerinin durumunu da değerlendiren Öztürk, "Küçükçekmece Gölü lagün olmaktan çıkıp, Marmara Denizi ile tam bağlantılı hale gelerek, su yolunun bir parçası haline gelecek. Yani burada bir içme suyu etkileşimi söz konusu değil. Acı su veya çorak su özelliğindeki Küçükçekmece Gölü, kanalla denize bağlanacağı için tamamen tuzlu su kütlesi haline gelecek." dedi.

Gölün kuzeyi ile Sazlıdere Barajı arasındaki bölümle ilgili detaylı hidrojeolojik çalışmalar yapıldığı dile getiren Öztürk, bu çalışmaların ÇED raporunda yer aldığını kaydetti.

"Kanaldan geçen tuzlu suyun yer altı sularını etkilemesi önlenebilecek"

Öztürk, Küçükçekmece Gölü'nün kuzeyi ile Sazlıdere Barajı arasındaki kesimde, Kanal İstanbul'un Halkalı-Bakırköy yeraltı suyunun rezervini kestiğine dikkati çekerek, "Zemin çalışmaları, hidrojeolojik çalışmalar ve yer altı suyu modelleme çalışmaları yapılarak kanal suyunun akiferini hangi ölçüde etkileyeceği ortaya konuldu. Bu kısımla ilgili olarak ÇED raporunda, Halkalı-Bakırköy akiferinin kesildiği bölgede kanal enkesit çevresinin geçirimsiz hale getirilmesi önerildi. Böylece kanalın tuzlu su ile irtibatı kesilip kanaldan geçen tuzlu suyun yer altı sularını kirletmesi ya da etkilemesi önlenebilecektir. Bu husus zaten projenin önemli bir parçası." diye konuştu.

İstanbul'da günde 3 milyon metreküp su kullanıldığını anlatan Öztürk, Sazlıdere Barajı'ndan yıllık yaklaşık 55 milyon metreküp su temin edildiğini belirtti.

Prof. Dr. Öztürk, Sazlıdere Barajı'ndan temin edilen suyun İstanbul'un günlük tüketiminin yüzde 5'ine denk geldiğini ifade ederek, "55 milyon metreküplük su, İstanbul'un toplam su kaynakları rezervleri içinde kritik bir miktar değil. Zaten bunun alternatif kaynaklardan telafi edilmesi mümkün. Çünkü İstanbul'un Melen ve Sakarya'dan çok büyük miktarlarda, yaklaşık 1 milyar 400 milyon metreküplük su temini potansiyeli var. Sazlıdere'den yüzde 5'lik bir kayıp olsa da İstanbul'un şu anki geliştirilmiş su kaynaklarıyla su temin etmemiz mümkün. Dolayısıyla Sazlıdere'nin devre dışı kalmasının herhangi bir krize yol açması mümkün değil." değerlendirmesini yaptı.

Projenin fizibilite aşamasında Terkos Baraj Gölü ile Kanal İstanbul etkileşimi konusunun çok detaylı olarak ele alındığını ifade eden Öztürk, İTÜ öğretim üyelerinin yaptığı kapsamlı çalışmaları ise şöyle anlattı:

"En kötü senaryoyu ele alalım. Kanal, inşa safhasındayken yani boşken göldeki su seviyesi de ortalama göl seviyesinin üzerindeyse ne olur? Buna bakalım. Bu durumda, gölden kanala sızabilecek su miktarı yaklaşık olarak, yılda azami 3 milyon metreküp. İkinci bir senaryoyu ele aldığımızda, bunda da kanal dolu iken sızabilecek su miktarına bakarız. Bu durumda yıllık sızabilecek su miktarı ise yaklaşık 300 bin metreküp. Dolayısıyla bunu Terkos Gölü'nün yıllık 142 milyon metreküplük rezerviyle kıyaslarsak kanal boş olunca gölden kanala sızabilecek azami su miktarı Terkos Gölü su potansiyelinin yüzde 2'si civarında. Kanal doluyken, buradan sızacak su miktarı ise Terkos Gölü'nün binde 2'si. Terkos'un rezervi anlamında, gölden kanala kayda değer bir etkileşim yani su kaybı söz konusu değil. Bu bizim modelleme çalışmalarıyla kanıtladığımız durum. Bu sonuçlar uluslararası yayın haline de getirildi."

Terkos Gölü'ndeki su seviyesinin deniz seviyesinden 1 metre ve daha fazla yukarıda olduğu sürece, kanaldan göle tuzluluk geçişi olasılığının çok düşük olduğunu anlatan Öztürk, göldeki su seviyesi artı 1,00 kotun altına düşmediği sürece Kanal İstanbul'dan Terkos Gölü'ne herhangi bir tuzlu su geçişinin olmayacağını, bu gerçekleşse bile kanal ile Terkos arasındaki bölgede belirli ölçüde zemin iyileştirmesi yapılabileceğini bildirdi.

Kanal İstanbul'un geçtiği yerde Sazlıdere haricinde bir su kaynağı ya da havzasının devre dışı kalmadığını ifade eden Prof. Dr. Öztürk, "Hem Terkos hem de Alibey havzalarında zaten etkileşim çok sınırlı, yok denecek kadar az. Sazlıdere'nin yıllık 55 milyon metreküplük su kaybı İstanbul'un toplam su kaynakları içerisinde çok düşük bir miktar. Sazlıdere'ye alternatif olarak yeni baraj planlamaları da var. DSİ, Terkos havzasında Karamandere Barajı'nı planlıyor. Karamandere Barajı'ndan İstanbul Avrupa Yakası'na yıllık 195 milyon metreküplük ilave su temini öngörülmekte. Ayrıca, Asya yakasında da bazı baraj projeleri var. Yine de biz bunlara 2040, 2050 yılından önce ihtiyaç duyulacağını öngörmüyoruz." değerlendirmesini yaptı.

"Kanal İstanbul'un su kaynaklarına olumsuz etkisi olmayacak"

Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bozdoğan, Kanal İstanbul'un içme suyu havzalarına etkisinin sınırlı olacağını söyledi.

Projenin Terkos Gölü'ne çok sınırlı, Sazlıdere Barajı'na ise yüzde 60 oranında etkisi olacağını anlatan Bozdoğan, şöyle devam etti:

"Kanal İstanbul'un Terkos Gölü'ne etkisi, gölün toplam hacminin yüzde 0,2'si ila yüzde 0,3'ü yani binde 2'si, 3'ü kadar. Sazlıdere Barajı'na ise yüzde 60'ı civarında etkisi olacak. Bu kaybı göz önünde bulundurduğumuzda, İstanbul'un mevcut su kaynaklarının yaklaşık yüzde 2.9'u olumsuz etkilenecek. Fakat bu süreçte Melen Projesi bütün aşamalarıyla devreye girecek. Proje, bütün aşamalarıyla devreye girdiği anda neredeyse İstanbul'un günlük su tüketimi kadar su, Melen üzerinden verilmiş olacak. Yani Kanal İstanbul üzerinden kaybedilen suyun 25-30 katı Melen üzerinden verilmiş olacak. Ayrıca Kanal İstanbul'un doğusunda Pirinççi ve batısında Karamandere üzerine birer baraj inşa edilecek. Bu 2 proje ve Melen'le birlikte İstanbul'un mevcut su tüketimi ve kaynaklarının çok üzerinde su kaynakları kazandırılacağını söyleyebiliriz. Dolayısıyla Kanal İstanbul'un su kaynaklarına olumsuz etkisi olmayacak."

Küçükçekmece Gölü'nün tatlı su kaynağı olsa da ağır metallerle kirlendiği için kullanılamadığını ifade eden Bozdoğan, Sazlıdere'nin batı kolunda orman içerisinde kalan ve su kalitesi yüksek alanının ise korunacağını belirtti.

Bozdoğan, Kanal İstanbul projesi güzergahında dikkate değer tarımsal faaliyetler yapılmadığını kaydetti.

Tarımın Çatalca ve Silivri'de yoğun yapıldığını dile getiren Bozdoğan, Kanal İstanbul'un ise Küçükçekmece, Avcılar, Başakşehir ve Arnavutköy ilçelerinden geçtiğini sözlerine ekledi.