Kanak Vekil Tjibaou, Fransa'nın Yeni Kaledonya'nın bağımsızlık sürecinde sorumluluğunu üstlenmesini istiyor

Fransa'da 30 Haziran ve 7 Temmuz'da yapılan erken genel seçimlerde, 38 yıl aradan sonra Yeni Kaledonya'dan seçilen ilk bağımsızlık yanlısı Kanak vekil Emmanuel Tjibaou, Paris hükümetinin 1998 Noumea Anlaşması'nda belirtildiği üzere Yeni Kaledonya'nın sömürgeden kurtulması sürecindeki sorumluluğunu üstlenmesini istedi.

Hint-Pasifik bölgesindeki Fransız sömürgesi Yeni Kaledonya, 1853'te Fransa'nın vesayeti altına girdi.

Ada, 1998'de Noumea Anlaşması ile özerklik statüsü kazanırken bu anlaşmada, yerli halkın kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmesini önlemek için oy kullanma hakkı, 1998'den önce adada ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırıldı.

Yeni Kaledonya'da 2018, 2020 ve 2021'de olmak üzere toplam 3 kez bağımsızlık için referandum yapıldı, ancak sandıktan "hayır" oyu çıktı.

Bağımsızlık yanlısı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLNKS), 2021 referandumunun Kovid-19 salgınının etkisinden daha uzak bir tarihte düzenlenmesini istedi ve sandığa gidilmemesi çağrısında bulundu.

Paris hükümeti, "anayasal reform" adı altında Yeni Kaledonya'nın yerel halkı Kanakları seçimlerde etkisizleştirmek için adaya yerleştirilen Fransızları seçmen listesine alma girişiminde bulunurken bu duruma tepki gösteren Kanaklar, 13 Mayıs'tan itibaren sokağa inerek gösteriler başlattı.

Fransa ise Yeni Kaledonya'nın kaderinin Paris'te alınacak kararla belirlenmesini istemeyen yerel halka karşı sokağa çıkma yasağı gibi kısıtlayıcı önlemler aldı.

Ada'daki olaylarda bugüne kadar 11 kişi yaşamını yitirirken yüzlerce kişi yaralandı.

Fransa'da 30 Haziran ve 7 Temmuz'da yapılan erken genel seçimlerde, 38 yıl aradan sonra, Yeni Kaledonyalı bağımsızlık yanlısı bir Kanak olan Emmanuel Tjibaou milletvekili seçildi.

Tjibaou, Yeni Kaledonya'nın 2. seçim bölgesinde, Fransa yanlısı rakibi Alcide Ponga'nın önüne geçerek oyların yaklaşık yüzde 57'sini topladı.

Yeni Kaledonya'da Tiendanite kabilesinden olan 48 yaşındaki Tjibaou, Ada'nın bağımsızlığı için mücadele etmiş olup 1989'da öldürülen Jean-Marie Tjibaou'nun oğlu.

Emmanuel Tjibaou, geçen hafta konuşmacı olarak katıldığı L'Humanité Festivali'nde AA muhabirine genel seçim sürecini, Yeni Kaledonya'daki son durumu ve Ada ile Fransa arasındaki ilişkileri değerlendirdi.

Tjibaou, "Seçildiğimde, vatandaşlarımızın ve bağımsızlık mücadelesinin sesini Meclis'e taşımam için görevlendirilmemden dolayı çok duygulandım." ifadesini kullandı.

Paris'teki Ulusal Meclis'te en son bağımsızlık yanlısı milletvekili olarak görev yapan Rock Pidjot'nun görevde olduğu sırada 1984'te Fransız devleti ile Yeni Kaledonya'nın bağımsızlık ihtimalinin görüşüldüğünü kaydeden Tjibaou, 1986'da seçim bölgelerinin haritasının tekrar çizilmesiyle Yeni Kaledonyalı bağımsızlık yanlılarını Fransız meclisinde temsil eden bir isim kalmadığını anlattı.

Tjibaou, genel seçimlerde, Yeni Kaledonya'nın Fransız toprakları bünyesinde kalmasını isteyen rakibi Ponga ile arasında yaklaşık 13 bin oy farkı bulunduğuna dikkati çekerek "Bu, babalarımızın ve dedelerimizin peşinde olduğu hürriyeti elde etme amacını nihayete erdirme isteğimi daha da pekiştirdi." diye konuştu.

Ada'daki bağımsızlık yanlısı yerel halkın gücünü kırmaya yönelik anayasal reforma da değinen Tjibaou, Yeni Kaledonya'daki seçimlerde seçmen kütüğünün değiştirilmesine yönelik bu reformdan vazgeçilmesini ve 1998'de imzalanan Noumea Anlaşması'na ilişkin müzakerelerin yeniden başlamasını hedeflediklerini belirtti.

Tjibaou, Yeni Kaledonya'nın yerli halkı Kanakların bu reformu istememesinin, 13 Mayıs'tan bu yana Ada halkının sokağa inmesinin başlangıç noktası olduğunu anlatarak konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Bağımsızlık yanlısı milletvekiliyim ve Fransız Meclisi'nde bağımsızlık projesini savunacağım. İmzalanan siyasi anlaşmalar, Fransız halkı adına da imzalandı. Seçimlerde, seçmen kütüğünün dondurulması referandumla kabul edildi ve anayasal değer taşıyor."

Kanak vekil Tjibaou, Fransa'nın Yeni Kaledonya'nın bağımsızlık sürecindeki sorumluluğu üstlenmesi isteğini şu sözlerle ifade etti:

"Biz tarihimizi biliyoruz, sömürge tarihini biliyoruz ve Fransa'dan da ülkemizin sömürgeden kurtulması sürecini sürdürmeye yönelik sorumluluğunu üstlenmesini talep ediyoruz."

Tjibaou, Noumea Anlaşması kapsamında Fransa'nın bu görevi üstlenmesi gerektiğine işaret ederek "Bu anlaşmanın sonunda 'Devletin (Fransa) Yeni Kaledonya'nın bağımsızlık sürecine eşlik ettiği' belirtiliyor." dedi.

Fransa'nın anayasal değer taşıyan bu taahhütleri imzaladığını vurgulayan Tjibaou, Yeni Kaledonyalıların Paris hükümeti tarafından verilen bu sözler konusunda geri adım atmamasını istedi.

Tjibaou, Yeni Kaledonya'nın hürriyetine kavuşmasını ve egemenliğinin ve bunun için yapılan mücadelenin onurlu olduğunun tanınmasını amaçladıklarını dile getirerek bu mücadelenin meşru olduğunu ve Fransız Devrimi'nin fikirlerinden de beslendiklerini ifade etti.

İlk etapta, Yeni Kaledonyalıların kendi kaderlerini tayin etme hakkını elde etmek istediklerini belirten Tjibaou, ardından Yeni Kaledonya'nın farklı ortaklar seçebileceğini ve egemenlik yetkililerinin bir kısmını devredebileceğinin altını çizdi.

Tjibaou, Fransız devletinin Yeni Kaledonya ile bağlarını sürdürmeye yönelik çıkarları varsa bunları daha açık şekilde dile getirmesi gerektiğini söyledi.

Merkez sağcı Cumhuriyetçiler (LR) partili Michel Barnier'nin başbakan olarak atanmasıyla, Yeni Kaledonya hakkındaki müzakerelerin yeniden başlayabileceğine işaret eden Tjibaou, geçen ay 4 parlamento üyesinin Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'la bir araya geldiğini kaydetti.

Tjibaou, Macron'un bu görüşmede Yeni Kaledonya dosyasıyla doğrudan ilgilendiğini belirttiğini aktararak "Devletin, (Yeni Kaledonya'nın) sömürgeden kurtulma sürecini tamamen üstlenmesi gerektiğini söylüyoruz." ifadesini kullandı.

Henüz Fransa'da yeni bir denizaşırı topraklar bakanı veya devlet bakanının bulunmadığını belirten Tjibaou, "İlk temasları yapabilmek için yeni hükümetin oluşmasını bekliyoruz." diye konuştu.

Tjibaou, Bağımsızlık yanlısı FLNKS Kongresi'nin, Fransa'da tutuklu olan 7 Yeni Kaledonyalı bağımsızlık yanlısını, bir "siyasi seferberliğe" katılanlar olarak gördüğünü aktararak "Bu nedenle, onların durumuna siyasi bir çözüm getirilmesi uygun." dedi.

Söz konusu tutukluluklar hakkındaki yapılan soruşturmaya güvendiklerini dile getiren Tjibaou, Fransa'da sol ve çevreci ittifak Yeni Halk Cephesinin (NFP) Parlamentodaki üyelerinin tutuklu bağımsızlık yanlılarını düzenli ziyaret ettiğini kaydetti.

Tjibaou, Yeni Kaledonya'da ekonomik kriz yaşandığını işaret ederek Ada'daki işletmelerin durumunun kötü olduğunu ve 13 Mayıs'tan bu yana hayatını kaybedenler olduğunu belirtti.