Kamusal Alanların Erişilebilirliği Komisyonlarca İzlenecek

MUHARREM AKSAKALLI - Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğünce, Engelliler Kanununa istinaden hazırlanan "Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği" ile illerde valiliklerce kurulacak komisyonlar, erişilebilirlik standartlarının uygulanmasını izleyip denetleme çalışmalarını yürütecek.

Konuyla ilgili AA muhabirine açıklama yapan Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü Aylin Çiftçi, erişilebilirliğin, engelli kişilerden hamile kadınlara kadar herkesi ilgilendirdiğini söyledi.

Bu konuda düzenlemeleri içeren bir kanunun 2005 yılında çıktığını aktaran Çiftçi, "Bu kanunda 'kamusal alanlar erişilebilir hale getirilecek' deniliyordu ve 2012 yılında süre bitmişti. Geçen yıl sürenin bittiği tarihte bir yıllık bir süre daha aldık. Aslında bu, süreyi uzatma anlamında değildi. Kanunda belirtilen, ceza uygulanacak bölüm net değildi. Bu cezalar nasıl uygulanacak? Erişilebilirlik çalışmalarını yerine getirmeyen kurumlar, kamusal alan yöneticileri neye tabi olacaklar bunları açıklayan bir yönetmelik hazırlamamız gerekiyordu. Süremiz 1 yıldı, şimdi bu yönetmeliğimizi hazırladık."

"Her ilde komisyon oluşturulacak"

Çiftçi, yönetmeliğin Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdiğini aktararak, aslında yönetmeliğin içinde daha ziyade cezayı tanımladıklarını ifade etti.

Erişilebilirliği izleme çalışmalarının nasıl yapılacağına değinen Çiftçi, şunları kaydetti:

"Kanunda da belirtildiği üzere her ilde erişilebilirlik izleme komisyonları oluşturulacak. Bu komisyonların başında valilerimiz bulunacak. Valilerimizin yanında, Çevre ve Şehircilik, İçişleri, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme bakanlıkları ile bizim bakanlığımız… Türkiye'de iki konfederasyon var engellilik alanında faaliyet gösteren. Bu iki konfederasyon bu illerde komisyonlarda yer alabilecek, komisyonların temsilcisi olarak. Dolayısıyla bu komisyonların bir taraftan sivil, bir taraftan da resmi boyutu olacak. İzleme çalışmaları, illerde il planına göre yapılacak. Bakanlık olarak, Türkiye geneline bir plan göndereceğiz bu yıl için. Diyeceğiz ki 'önceliğimiz okullar, hastaneler, ana caddeler'. Okullarımız, hastanelerimiz, ana caddelerimiz düzenlenmiş değilse bir kere birinci adım bizim için tam değil anlamına geliyor. O yüzden bu yıl komisyonların ana görevi bunları tamamlamak, bunları izlemek olacak. Tabii ki diğer binalar da izlenecek."

Komisyonlara kişilerin şikayet getirebileceğini aktaran Çiftçi, vatandaşların kendi başvurularını yapabileceklerini, yazılı başvuru veya hiçbir şikayet olmadan da kamisyonların bu izleme çalışmalarını yapabileceğini anlattı.

"Erişilebilirliği verimli kullanamadık"

Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü Çiftçi, "Türkiye'de erişilebilirliği biz 7 yıl boyunca çok da verimli uygulayamadık. Sebebine baktığınız zaman şunu görüyoruz, bunu uygulayacak kimler? Mimarlar. Mimarlarımız bile erişilebilirlikten ne kastedildiğini tam bilmiyordu çünkü bu mimarlık fakültelerinin içinde ders olarak yoktu" diye konuştu.

Yüksek Öğretim Kurulu'nun (YÖK) bu konuyu bir yıl önce ders olarak koyduğunu dile getiren Çiftçi, şöyle konuştu:

"Şu anki mezunlar bunları bilerek mezun olacak dolayısıyla kontrol mühendislerimiz bu konuyla ilgili belediyelerde, yerel yönetimlerde, kurumlarda çalışan kişiler, teknik kişiler bunu bilecek. Ancak şu anda çalışanlar bilmiyor. O yüzden bizim ciddi bir eğitim vermemiz icap etti. Yine 2012 yılını, biz Türkiye genelini iki kere dolaşarak, bu eğitimleri vermekle seferberlik yılı ilan ettik. 7 bölgede iki tur düzenledik. Her bölgenin yöneticilerini ayrı, teknik ekiplerini ayrı davet ettik. Bu uygulamayı nasıl yapacağımızı bilfiil binada, caddede yaptık. O yüzden şimdi artık kimse 'bilmiyoruz' diyemiyor. Ancak bunun bir an önce harekete geçmesi gerekiyor."

Çiftçi, artık ne yapacaklarını bildiklerinin altını çizerek, "Bu kısmı çözdük ama bu sefer de maddi problemler ortaya çıkıyor. Yani bununla ilgili bütçe, kaynak aktarımı söz konusu" dedi.

Bütçeleri kısıtlı olan, özellikle ilçe belediyelerine teşvik amaçlı Ulaşılabilirlik Destek Programını hayata geçirdiklerini anlatan Çiftçi, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Dedik ki kim kendi ilinde kamusal alanını dönüştürmek istiyorsa bize projelerini getirsin. Bunlar ilçe, muhtarlık, kaymakamlık, belediye, valilik olabilir. Projeler gelsin, değerlendirelim ve kaynak aktaralım. Şu anda 50 bin liradan 450 bin liraya kadar kaynak aktarmak mümkün olabiliyor. 250 kadar Türkiye genelinden proje geldi. Büyükşehir belediyeleri bu kapsamın dışındaydı. Şimdi bu projeleri fonlayarak bir an önce bu dönüşümleri de görmeye gayret edeceğiz. Yönetmeliğin bize getirdiği önemli bir çalışma; biz nasıl izleyeceğiz. Bu netleşmiş oluyor."

"Cezalar ayrı ayrı belirlendi"

Çiftçi, tespit formlarını nasıl uygulayacaklarına ilişkin bir film hazırladıklarını ve söz konusu filmde uygulamaların nasıl olacağının detaylıca anlatıldığını kaydetti.

Cezaların, kanunda tanımlandığı gibi her bir tespit için, özel ve devlet kuruluşlarında ayrı olmak üzere belirlendiğini anlatan Çiftçi, şu bilgileri verdi:

"Devlet kuruluşlarında her bir tespit için '5 bin lira tutarında' diye bir ibare vardı. Özel kuruluşlar içinse 1000 lira tutarında. Bir bina için özel kuruluşlarda maksimum 1 yıl içerisinde 50 bin lirayı, resmi kuruluşlarda ise 250 bin lirayı geçemiyor. Yıl içinde çeşitli kereler ceza uygulama imkanınız var. Bu cezaların nasıl uygulanacağına, kimlere uygulanacağına komisyonlar karar verecek. Şu anda komisyonlara çok görev düşüyor. Bu cezaları uygularken il müdürlüklerimiz aracılığıyla cezalar uygulanacak, makamlara tebliğ edilecek. İdari para cezaları şeklinde olacak. Tabii ki ödenmemesi durumunda ayrı uygulamalar söz konusu. Burada bir süre de verilebilir, komisyonların böyle bir hakkı da var. İki yıla kadar ek süre de verilebilir, biz bu ek süreyi özellikle toplu taşıma araçları için kullanmayı öneriyoruz. Toplu taşıma araçlarında hemen birden bire Türkiye'de dönüşümü sağlamak akıllıca ve makul değil."

Çiftçi, Avrupa'daki erişilebilirlik çalışmalarını da takdir ettiklerini belirterek, "Kendilerine sorduk, 'siz ne yaptınız, nasıl başardınız?' diye. Dediler ki 'biz başarılı bir belediye başkanını da hiçbir uygulama yapmayanı da sürmanşet yaptık'. Öyle olunca erişilebilirlik çalışması, seçimde bir ana unsur haline gelmiş. Bunları yerel yöneticiler seçim argümanı haline getirmiş ve bu rekabet sayesinde bütün şehir çok şık bir görüntü almış, kazançlı çıkmış" diyerek sözlerini tamamladı. - İstanbul