İTÜ ve İş Bankası İşbirliğiyle Marmara Aktif Fay Tehlike ve Risk Merkezi Açıldı

İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) bünyesinde Türkiye İş Bankası'nın desteğiyle kurulan Marmara Aktif Fay Tehlike ve Risk Uygulama ve Araştırma Merkezinin (MATAM) açılışı yapıldı.

Ocak 2024'te imzalanan protokolle üniversitenin Ayazağa Kampüsü'nde hayata geçirilen merkez, Marmara Bölgesi ve Türkiye'deki aktif fayların tehlike ve risklerini bilimsel temelde araştırmayı, değerlendirmeyi ve toplum yararına güvenilir veriler üretmeyi amaçlıyor.

Açılış töreninde konuşan İTÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Mandal, afetlere karşı en güçlü güvencenin bilim olduğunu vurgulayarak, "Bu merkezi sadece bir bina değil, farklı disiplinlerin, öğrencilerimizin, akademisyenlerimizin ve tüm paydaşlarımızın oluşturduğu yaşayan bir ekosistem olarak görüyoruz. Burada ortaya çıkacak çalışmalar karar vericilere güvenilir ve dinamik veriler sunacak." ifadelerini kullandı.

Mandal, MATAM'ın disiplinler arası çalışmalar yapacağını belirterek, şöyle devam etti:

"Bu merkezde yer bilimcilerden afet yönetimi uzmanlarına, dijital teknolojilerden sosyal bilimlere kadar pek çok alandaki bilgi disiplinler arası bir yaklaşımla buluşacak. Ortaya çıkacak çalışmalar tehlikeleri önceden öngörmeyi, riskleri doğru analiz etmeyi ve karar vericilere güvenilir, sayısal ve dinamik veriler sunmayı mümkün kılacak. Lisans seviyesinden doktora düzeyine kadar öğrencilerimizin sürece aktif katılımı, bu yapının geleceğe dönük en güçlü yönlerinden biri olacak."

İş Bankası Genel Müdür Yardımcısı Suat Sözen de 6 Şubat depremleri sonrası can kayıplarını önlemeye yönelik neler yapılabileceğini araştırdıklarını kaydederek, "Üniversite bünyesinde, modern cihazlar ve geniş sensör ağıyla çalışacak bu merkez, Marmara'da olası depremlerde can ve mal kayıplarının azaltılmasına katkı sağlayacak." ifadesini kullandı.

MATAM'ın proje yürütücülüğünü üstlenen Prof. Dr. Cenk Yaltırak ise son yüzyılda depremlerde 126 bin canın kaybedildiğini dile getirerek, deprem gibi ciddi sorunlara karşı bireysel çalışmalarla çözüm üretmenin mümkün olmadığını, kurumsal yapılar altında ciddi bilimsel araştırmalar yürütülmesi gerektiğini söyledi.

Yaltırak, şu ifadelere yer verdi:

"Kurduğumuz bu merkez teknoloji açısından 21. yüzyılın ikinci yarısına ait. Türkiye'deki tüm kurumlardan vizyon olarak 25 yıl ileride. Zaman içerisinde daha da güçlenecek. Riski doğru öngöremezseniz plan yapamazsınız. Herhangi bir depremi eğer modelleyemiyorsanız, bunun için sensörleriniz, gözlem ağlarınız yoksa gerçekten veriyi ve bilgiyi kullanmıyorsanız bir yere ulaşmanız zordur. MATAM'ın en önemli özelliklerinden biri, veriyi ve bilgiyi görselleştiriyor olması. Bir fayın üzerinde nerede stres biriktiğine dair 10 sayfalık bir yazı yerine, üç boyutlu fay haritasında yırtılmanın nerede, nasıl başladığı ve nereyi nasıl etkilediğinden bir binanın buna nasıl dayandığına kadar gidecek bir süreçle ilgileniyor." ???????

Merkezde yapılacak çalışmalar

MATAM'da, aktif fayların yeniden haritalanması, yapay zeka destekli dinamik tehlike analizi, bina ölçekli yer hareketi modellemeleri, sensör ağıyla deprem izleme, deniz ve kara entegre ölçüm sistemleri, belediyelere anlık risk göstergeleri sunan platformlar ve yüksek başarımlı hesaplama altyapısı gibi çalışmalar yürütülecek.

Kamuya yönelik anlaşılır bilim iletişimi yapılması ve verilerin sürekli güncellenmesi planlanan merkez, tüm araştırmalarını şeffaf şekilde kamuoyuna sunacak.

Açılışı yapılan binada yüksek hesaplamalı bilgisayar merkezi, sunucu odası ve çeşitli laboratuvarlar ile MATAM'ın hizmetinde bir deprem araştırma gemisi bulunuyor.