İstiklal Marşı Bu Bestesiyle 82 Yıldır Söyleniyor

TBMM'nin 12 Mart 1921 tarihli oturumunda kabul edilen, Mehmet Akif Ersoy'un yazdığı İstiklal Marşı'nın ilk bestesini Ali Rifat Çağatay, halen yürürlükte olan ikinci bestesini ise, Osman Zeki Öngör yaptı.

İstiklal Marşı'nın kabulünden sonra marşın bestelenmesi için yarışma düzenlendi. Yarışmaya 24 besteci davet edildi. 24 besteci, Mehmet Akif'in şiirini değişik biçimlerde besteledi. Ancak, Kurtuluş Savaşı'nın devam etmesi, Meclis'in Kayseri'ye taşınmasının gündeme gelmesi üzerine yarışma sonuçlandırılamadı. Her bölgede 24 bestenin ayrı hali çalındı. Yarışmacılardan İsmail Zühtü bey bestesini Ege bölgesinde, Ahmet Yekda Bey, bestesini Trakya bölgesine söyletmeye başladı.

İstanbul çevresinde Ali Rıfat Çağatay'ın bestesi ilgi görüyordu. Beste karmaşası 3 yıl kadar sürdü. 1924 yılında Ankara'da, Milli Eğitim Bakanlığı'nda yeni bir kurul oluşturuldu. Kurul, yaptığı değerlendirmede Ali Rıfat Çağatay'ın Türk müziği tarzındaki Acemaşiran makamında yaptığı besteyi seçtiğini açıkladı. Alaturka tarzda icra edilen Ali Rıfat Bey'in bestesi, 1924'ten 1930 yılına kadar çalınıp söylendi. 1930 yılında milli marşın bestesi değiştirildi. Alaturka üslubun yerini modern batı müziği aldı. O yıllarda Ankara'da Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası şefliğini yürüten Osman Zeki Üngör'ün, yıllar önce Şişli'deki evinde bestelediği marş kabul edildi. Türkiye'de, 1930 yılından günümüze; 82 yıldır Osman Zeki Üngör'ün bu bestesi söylenmektedir.

TAŞ PLAK VE UZUNÇALAR

İstiklal Marşı'nın Ali Rifat Çağataş tarafından yapılan ve 6 yıl kadar kullanılan, Acemaşıran makamında alaturka türdeki ilk bestesi, gramafonların taş plaklarına da kaydedildi. Polydor firmasının 1927 yılında Almanya'nın Hannover kentinde '43088' koduyla az sayıda hazırlayıp Türkiye'de piyasaya sunduğu taş plağın üzerinde, Arap harfleri ve Latin harfleriyle 'Ali Rifat İstiklal Marche' yazısı yer alıyor. Plağın diğer yüzünde ise Sakarya Marşı bulunuyor. İstiklal Marşı'nın ilk bestesinin kaydının yer aldığı 78 devirli taş plaklar, günümüzde sadece bazı kolleksiyoncularda bulunabiliyor.

Cumhuriyet'in kuruluşunun 50'nci yılında Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı tarafından 1973 yılında çıkartılan uzunçalarda (LP) ise Osman Zeki Üngör'ün bestelediği İstiklal Marşı ve diğer askeri marşlar yer alıyor. Plaktaki marşların tamamını, Hikmet Şimşek yönetiminde Ankara Karma Korosu seslendirdi. - Kayseri