İstanbul Şehir Kültürünün Ayrılmaz Parçası Ezanlar Kitap Oldu

Türk kültürü üzerinde etkili olmuş diğer pek çok İslami kavram ve unsur arasında, etkisi en kapsamlı ve devamlı bir şekilde sürmüş, kültür ve sanatı besleyerek zenginleştirmiş olan ezanlar, "İstanbul Ezanları" adlı kitap, 24 Eylül'de düzenlenen bir toplantı ile kamuoyuna tanıtıldı.

Ezanlar, sabah gün doğumundan batımına Klasik Türk Müziği'nin zengin makamlarıyla İstanbul'un doğal musikisinin ayrılmaz bir parçası. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Geleneksel Sanatlar Yönetmenliği, İstanbul'un minarelerinden yayılarak şehir kültürü üzerine derin ve zengin izler bırakan ezanların tarihini 'İstanbul Ezanları' adlı kitapla kamuoyuna sundu.

'İstanbul Ezanları' kitabının 24 Eylül Cuma günü Sepetçiler Kasrı Camlı Köşk'te yapılan tanıtım toplantısına, Devlet Bakanı ve İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Koordinasyon Kurulu Başkanı Hayati Yazıcı, İstanbul Müftüsü Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, İl Kültür ve Turizm Müdürü ve İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Yürütme Kurulu Başkan Vekili Prof. Dr. Ahmet Emre Bilgili, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Yöneticileri ve Geleneksel Sanatlar Yönetmeni Ömer Faruk Şerifoğlu ile kalabalık bir davetli topluluğu katıldı.

Toplantıda bir konuşma yapan Devlet Bakanı ve İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Koordinasyon Kurulu Başkanı Hayati Yazıcı, Ajansın kurulduğu günden bu yana, İstanbul'un farklı alanlardaki kültürel değerleri konularında pek çok projeyi hayata geçirdiğini vurgulayarak, " 2010 yılı başından beri, Ajansımız yoğun ve başarılı bir çalışma programı içinde İstanbul'un hemen her ilçesinde bir etkinlik yapıyor. İstanbul Ezanları projesi, kadim şehir İstanbul için önemli bir kültür çalışması. Farklı kültürel değerlere sahip olsalar da, herkesin günde beş vakit dinlediği ezanlarla ilgili olarak derlenen bu önemli yayının gerçekleşmesinde emeği geçen herkese, Ajansımıza teşekkür ediyorum" dedi.

İstanbul Müftüsü Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı'nın da, ezan kültürü ve İstanbul hakkında bir konuşma yaptığı toplantıda tanıtımı yapılan 'İstanbul Ezanları' kitabının içeriğinde, ezanın önemi, tarihçesi, musikisi, edebiyatı ve folkloruna dair Dr. Mehmet Ali Sarı, Doç. Dr. Mustafa S. Küçükaşçı, Prof. Dr. Mustafa İsmet Uzun, Yrd. Doç. Dr. Nuri Özcan'ın kaleme aldığı makalelerle birlikte, Dr. Mustafa Koç'un yayına hazırladığı "Ezan Risalesi", Tahirül Mevlevî ve Ali Ulvi Kurucu gibi üstatların kaynak metinleri bir arada sunuluyor.

Kitapla birlikte takdim edilen CD'nin içeriğinde ise; değerli sanatçı Kudsi Erguner'in yönetmenliğinde hazırlanan bugünün ünlü hafız ve müezzinlerinden Aziz Bahriyeli, Yunus Balcıoğlu, Bekir Büyükbaş, Bilal Erdem, Aziz Hardal ve Fevzi Mısır'ın okuduğu 15 ezan kaydının yer alıyor.

Her vakit ezanının farklı makamlarda okunması İstanbul'da doğmuş, tüm İslam dünyasına yayılmış bir gelenek…

İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Geleneksel Sanatlar Yönetmeni Ömer Faruk Şerifoğlu, ezanların her vakte özel bir makamda okunması geleneğinin İstanbul'da başladığını vurgulayarak, 'İstanbul Ezanları' adlı eserin, hazırlık sürecini şöyle anlattı: "Kitap konusunda Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi'nin kütüphanesinde bir tarama yaptık. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi'nden daha önce bu konuda çalışmış hocalarla görüştük. Eski-yeni ezan kayıtlarına ulaştık. Müzisyenlerle görüştük. Dr. Mehmet Ali Sarı hocayla tanıştıktan sonra onun bu konuda yıllardır çalıştığını neredeyse hayatını ezanın doğru okunmasına adadığını öğrendik. Mehmet Ali Sarı hoca "ezan muhtasar ve müfit olmalı" diyerek bugün okunan ezanlarla ilgili sorunları ve nasıl olması gerektiğini anlattı. Doç. Dr. Mustafa S. Küçükaşcı, ilk müezzin Hz. Bilal Habeşi'den bugüne ezan ve müezzinin tarihini yazdı. Prof. Dr. Mustafa İ. Uzun, ezanın Türk edebiyatındaki yansımalarını derledi. Yrd. Doç. Dr. Nuri Özcan, İstanbul tavrı ezanın musiki özelliklerini yazdı. Doç. Dr. Mustafa Koç, ezan konusunda temel metinlerden olan Risale-i Ezan'ı yayına hazırladı. Kudsi Erguner ise kitaba eşlik eden 15 kayıttan oluşan CD'nin sanat yönetmenliğini üstlendi."Hâfız Cemal Efendi, ezan okuduğunda tüm İstanbul onu dinlerdi…

Tarihte 'Ezânî Cemal Efendi' olarak anılan Hâfız Cemal Efendi'nin arkadaşlarından tarihçi ve mûsikişinas Ali Rıza Sağman, Meşhur Hâfız Sâmi Merhum adlı eserinde Cemal Efendi'den şöyle bahsediyor: "Ezanda bir Bilâl-i sânî idi. Vâlide Camii minaresinde, dirseklerini şerefenin kenarına dayayıp, başını elleri arasına alarak ezan okumaya başladığı zaman bütün muhîti bir hayranlıktır alırdı. Ezan bitinceye kadar evler, yollar, meydanlar bir sükûnet içinde kalır; tramvaylar durur, arabalar yürümez, pencereler açılır; dükkânlar, mağazalar, kahvehâneler boşalır, iş güç dururdu. Yalnız Türkler ve Müslümanlar değil, Rumlar ve Ermeniler de büyük bir hayranlıkla dinlerlerdi. Cemal'in ezan ve salâsını dinlemek için çok uzak semtlerden gelerek minare diplerinde bekleşenleri biliyoruz..."

Münir Nurettin Selçuk'a ilham veren sabah ezanı…

Yrd. Doç. Dr. Nuri Özcan'ın İstanbul Ezanları kitabındaki

makalesinden: "Ünlü bestekâr ve hânende Münir Nurettin Selçuk da, 'Aziz İstanbul' adlı hicaz şarkısının giriş kısmında yer alan "âh" ifadeli kısa gazeli bir sabah ezanından ilham alarak esere ilâve ettiğini ifade etmiştir. Ezan nağmelerinin, insanın manevi dünyasında meydana getirdiği o ulvî ruh halini anlatacak pek çok örnek vardır."İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, İstanbul Ezanları, ilgili kişilere dağıtılması için bir kısmını İstanbul Müftülüğü'ne teslim ediyor. İlgililer kitaba Ekim ayı itibariyle İstanbul Kitapçısı'ndan ulaşabilecekler.