'İstanbul'da Aylık Hane Halkı Geliri 2-10 Bin Lira"

"Mahallem İstanbul" proje koordinatörü İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Şeker, projenin web sitesinde ve mobil uygulamalarında yer alan modüller ile İstanbul'da yaşayanların mahalleleriyle ilgili demografik yapıdan eğitime, sağlıktan sosyal ve siyasal ortama, ekonomik yapıdan altyapı ve çevreye kadar birçok bilgiye anında ulaşabileceğini belirterek, "İlçelerin ortalama hane halkı gelirlerine baktığımızda Beşiktaş 10 bin lirayla ilk sırada geldi. En düşük hane halkı gelirine sahip ilçeler ise 2 bin lirayla Arnavutköy, Çatalca, Sultangazi, Sultanbeyli oldu. Yani İstanbul'da aylık hane halkı geliri 10 bin ila 2 bin lira arasında değişiyor." dedi.

Şeker, İÜ İktisat Fakültesi tarafından yürüttüğü, İstanbul Kalkınma Ajansı'nın (İSTKA) desteklediği ve 9 aydır süren çalışmalar neticesinde ortaya çıkan "Mahallem İstanbul" projesinin çıktıları olan online ve mobil uygulamalarını, Rektörlük Binası Doktora Salonu'nda tanıttı.

İstanbul'da mahalle ölçeğinde kentsel yaşamı etkileyen birtakım veri ve istatistikleri derlediklerini ifade eden Şeker, bunları belli bir ortamda çağın gerekleri olan akıllı telefon, online harita ve sistemleri kullanarak geliştirdikleri veri tabanı üzerinden kullanıcı dostu olarak sunmaya çalıştıklarını söyledi.

"Mahallem İstanbul" projesinin 3 somut çıktısının olduğunu belirten Şeker, "Projenin web sitesinde ve mobil uygulamalarında yer alan modüller ile İstanbul'da yaşayanlar mahalleleriyle ilgili demografik yapıdan eğitime, sağlıktan sosyal ve siyasal ortama, ekonomik yapıdan altyapı ve çevreye kadar birçok bilgiye anında ulaşabilecek. Bu sistemlerden biri olan 'Mahallem POI'de ilkokullara tıkladığınızda etrafınızdaki ilkokulları görebiliyorsunuz. Ayrıca ilkokullarda bir öğretmen başına kaç öğrenci düşüyor, bir derslikte kaç öğrenci var, okulda laboratuvar var mı, tekli eğitim mi ikili eğitim mi var gibi birçok veriye ulaştık. Çocuğunu okula kaydettirmek isteyen bir aile bu sistemden etrafındaki okullardaki durumu görebilecek." diye konuştu.

Diğer uygulama olan "Mahallem INFO"da oluşturulan veri tabanından yola çıkarak, 959 mahalle ölçeğinde çeşitli göstergeleri kısa bilgilerle ortaya koymaya çalıştıklarını dile getiren Şeker, uygulamadaki arama butonundan mahallelere ilişkin sosyo ekonomik gelişmişlik seviyesi, yaşam endeksi, eğitime ve kültür sanata erişim, ulaşım, ekonomik ortama sağlıklı erişim, yaş bağımlılık oranı, ortalama yaş, eğitim demografisi, sağlıkta erişim gibi çeşitli verilere ulaşılabileceğini anlattı.

Üçüncü çıktı olan "Mahallem SEGE"de İstanbul'un mahalle haritasına ulaşılabildiğini ve demografik yapıdan eğitime, sağlıktan ekonomik yaşama, konuttan ekonomik yapıya, altyapıdan çevreye kadar birçok veriye ulaşabildiğini aktaran Şeker, şunları kaydetti:

"Haritadaki mahallelere tıkladığınızda üniversite mezunu oranı, kadın üniversite mezunu oranlarını görebiliyorsunuz. Eyüp Göktürk'te kadınlarda üniversite mezunu oranı yüzde 37 iken, Beşiktaş Konaklar'da yüzde 52'ye çıkıyor. Burada mahalle ölçeğinde nüfus demografisi, yaş demografisi, medeni durum, evlenme ve boşanma oranları, nüfus yoğunluğu, hane halkı oranları, bina sayıları, konut verileri, eğitim demografisine ve sosyal yaşama ilişkin veriler, altyapı ve ulaşım verileri, siyasi sonuçlar gibi toplam 300'e yakın veri var. Biz bu verileri başta TÜİK ve merkezi kurumlar olmak üzere yerel kurumlardan, sahadan, internet taramasıyla, satın alarak ve türev verilerden elde ettik."

Araştırma ve veri toplama sırasında "Big Data" denilen büyük verilerle tanıştıklarını ve toplamda 114 milyon 705 bin 373 tane veri elde ettiklerini aktaran Şeker, 114 milyon veriyi 300 göstergeye indirdiklerini ve sade vatandaş düzeyinde okunabilecek düzeye getirdiklerini söyledi.

"En yüksek gelire sahip yüzde 20, gelirin yüzde 51.6'sını alıyor"

İstanbul'da mahalle ölçeğinde gelir dağılımı analizi yapmaya çalıştıklarını belirten Şeker, şöyle devam etti:

"İstanbul'da 2016 yılında aylık ortalama hane halkı geliri 4 bin 308 lira. Bu, yıllık yaklaşık 52 bin liraya denk geliyor. İlçelerin ortalama hane halkı gelirlerine baktığımızda Beşiktaş 10 bin lirayla ilk sırada geldi. Onu Kadıköy, Bakırköy, Şişli, Sarıyer ve Üsküdar takip ediyor. En düşük hane halkı gelirine sahip ilçeler ise 2 bin lirayla Arnavutköy, Çatalca, Sultangazi, Sultanbeyli oldu. Yani İstanbul'da aylık hane halkı geliri 10 bin ila 2 bin lira arasında değişiyor. Mahalleler düzeyinde baktığımızda Beşiktaş çok baskın çıktı. Levazım, Bebek, Ulus, Levent gibi 10 mahallesinin aylık ortalama hane halkı gelirini 15 bin lira olarak hesapladık."

Gini kat sayısının gelir eşitsizliğini gösterdiğini, sayı bire yaklaştıkça adil olmayan, sıfıra yaklaştıkça ise daha adil bir yapıyı gösterdiğini anlatan Şeker, "İstanbul'un Gini kat sayısını 0,405 olarak hesapladık. İstanbul'da en yüksek gelire sahip yüzde 20'lik kesimle en düşük gelire sahip yüzde 20'lik kesim arasındaki gelir farkı 7.7 düzeyinde. En yüksek gelire sahip yüzde 10'luk kesimle en düşük gelire sahip yüzde 10'luk kesim arasındaki gelir farkı ise 10.3 düzeyinde. En yüksek gelire sahip yüzde 5'lik kesim gelirin beşte birini alıyor. En yüksek gelire sahip yüzde 10'luk kesim gelirin üçte birini, yüzde 20'lik kesim ise gelirin yarısından fazlasını yani yüzde 51.6'sını alıyor. Geriye kalan yüzde 48'lik gelir ise, nüfusun yüzde 80'i arasında paylaşılıyor." ifadelerini kullandı.

Gelir dağılımının heterojenlik endeksini oluşturduklarını ifade eden Şeker, Beşiktaş'ın mahallelerinin gelir dağılımı açısında homojen yapıda olduğunu fakat Beyoğlu, Beykoz, Ataşehir ilçelerinin mahalleler arasında gelir eşitsizliği açısından öne çıktığını vurguladı.

İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, programda yaptığı konuşmada, her üniversitenin içinde bulunduğu şehre karşı birtakım sorumluluklarını olduğunu, İÜ'nün, geleneği ve akademik yapısı bakımından şehirle özdeşleşme sorumluluğu taşıdığını belirterek, bunu sağlık, spor, kültür, turizm, eğitim gibi birçok alanda ilgili kuruluşlarla gerçekleştirdikleri protokoller çerçevesinde sürdürdüklerini söyledi.

Mahalle ölçeğinde tüm bireylere dokunacak bir proje kurgulayarak sonuçlandırmış olmanın mutluluğunu yaşadıklarını dile getiren Ak, "Mahalle ölçeğinde pek çok branşın değerlendirebileceği verilere ulaşıldığını biliyorum. Şehrin doğru tanımlanması ve buraya yöneltilecek hizmetlerin de doğru planlanması anlamında bu projenin sonuçlarının çok yararlı olacağını düşünüyorum. İstanbul'daki hayatın huzurlu geçmesi, insanların birbirini fark etmesi, birbirine karşı sorumluluklarını neler olduğunu nesnel sonuçlara göre görebiliyor olması başlı başına bir değerdir. Buradaki deneyimin ülke sathına yayılma kapasitesi de var." değerlendirmesinde bulundu.

İSTKA Genel Sekreteri Özgül Özkan Yavuz ise İstanbul'u küresel rekabette üst sıralara taşıyacak, yeniliği teşvik etmeye yönelik stratejik bir yaklaşım sergilediklerini belirterek, İstanbul'un yaratıcı, yenilikçi, çözüm odaklı, yüksek katma değer üreten, kültür ve inovasyon şehri olmasının başlıca hedefleri arasında yer aldığını dile getirdi.

Küresel kent İstanbul'un kalkınma potansiyelini tespit etmek ve bölgesel dinamiklerini harekete geçirmek için üniversiteler, sivil toplum kuruluşları, kamu ve özel sektör paydaşlarının gerçekleştirdikleri projelere destek olduklarını vurgulayan Yavuz, "2016 yılında yaptığımız 'Yenilikçi Yaratıcı İstanbul Mali Destek Programı' çağrımıza İÜ pek çok başarılı proje sundu. İstanbul gibi metropol bir kentte bırakın mahalle ölçeğini ilçeler ölçeğinde bile birtakım verilerin üretilmesi çok zor. 'Mahallem İstanbul' projesinin kentsel hizmetlerde yenilikçi uygulamaların hayata geçirilmesi, yerel yönetimlerin, sivil toplum örgütlerinin ve şehrimizde yaşayan her bir bireyin mahalleleriyle ilgili demografik yapıdan eğitime, sağlıktan sosyal ve siyasal ortama, ekonomik yapıdan altyapı ve çevreye kadar birçok bilgiye anında ulaşabilmesini sağlamak üzere desteklemiş bulunuyoruz." diye konuştu.