İsimsiz gönderilen hediyeler için yasal düzenleme talebi

Türkiye'de çok sayıda kişi e-ticaret şirketi üzerinden isimsiz çiçek ve hediye gönderiyor. Paketin ulaştığı alıcıların kimi hem özel hem sosyal hem de iş hayatında belli sıkıntılar yaşayabiliyor. Son zamanlarda isimsiz paket gönderilerinin kamuoyunu meşgul eden bir konu haline geldiğini belirten Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Bahtiyar, "İnsanların bilgisi ve arzusu dışında bu tür hediye ve paketlerin iletildiğini duyuyoruz. Bu konuda bir düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyorum. Kanun düzeyinde değilse de ikincil mevzuat düzeyinde bir düzenleme yapılmasında yarar olacaktır" dedi.

Son yıllarda milyonlarca kişi yakınlarına hediye ve çiçek göndermek için e-ticaret şirketlerini tercih ediyor. Ancak bazı şirketler, isimsiz gönderi seçeneği de sunuyor. Bu durumda birçok kullanıcı, kimliğini açıklamadan notlu veya notsuz gönderi siparişi verebiliyor. Alıcı, ulaşan paketin kim tarafından gönderildiği belli olmadığından şirketi arayarak öğrenmeye çalışıyor ancak olumsuz bir yanıt alıyor. Çünkü sipariş, 'gizli gönderi' olarak kaydediliyor. Şirketin müşteri hizmetleri, göndericiden onay gelmediği müddetçe bilgi veremediğini ifade ediyor.

KAMUOYUNU MEŞGUL VE MAĞDUR EDEN BİR KONU

E-ticaret sitelerinden gönderilen isimsiz hediyelerin kamuoyunu meşgul eden bir konu olduğunu söyleyen Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Bahtiyar, "Son dönemde bu konuda, yazılı ve görsel medyada çok fazla şikayete tanık oluyoruz. İnsanların bilgisi ve arzusu dışında bu tür hediye ve paketlerin iletildiğini duyuyoruz. Tabii bu aile içinde, bazen, sorunlara da neden olabiliyor. Gönderici bunu bazen iyi niyetli bir şekilde, hediye veya bağış gibi, gönderebiliyor. Ancak bunun suistimal edilmesi de söz konusu. Çünkü tehdit, şantaj ve taciz amaçlı da kullanılabiliyor böyle bir kargo gönderimi. Burada sorun, kimlik bilgilerinin paylaşılmaması. Normal şartlarda bu işe aracılık eden şirketin, kimlik bilgilerini alıcıyla doğrudan paylaşmasını gerektiren bir mevzuat düzenlemesi yok" dedi.

Bu konuda sorunu bütün boyutlarıyla ele alan bir yasal düzenleme olmadığının altını çizen Prof. Dr. Bahtiyar, "Ama mevzuatımızda, konuya değinen çok farklı hükümler var. O açıdan baktığımızda, aracılık eden şirketin, mutlaka göndericinin kimliğini tespit etmesi ve bunu kendi uhdesinde bulundurması gerekir. Gönderilen paket, bir suç unsuru içeriyor ise alıcının şikayeti üzerine, savcılık talep ettiğinde mutlaka bu bilgilerin verilmesi ve gerekli cezai soruşturmanın yapılmasına yardımcı olunması gerekir. Burada iki tarafın da menfaatlerini ilgilendiren bir durum var. Gönderici farklı amaçlarla, kötü niyetle bu kargoyu göndermiş olabilir ve alıcı bu durumdan rahatsız olabilir. Dolayısıyla alıcının, bu kimliği öğrenmekte hukuki açıdan bir menfaati vardır. Aracı şirketin, kişisel verilerin korunması bakımından bir sorun yaşanmaması adına, göndericinin açık rızasını alarak alıcıyla bilgilerini paylaşması gerekir. Aksi takdirde alıcı şikayet edip, savcılık kanalıyla göndericinin bilgilerini elde edebilir."

"KURUMUN DAVRANIŞI, CEZAİ BİR YAPTIRIM GEREKTİRMİYOR"

Prof. Dr. Bahtiyar, alışverişin yapıldığı kurumun davranışıyla ilgili bir cezai yaptırım gerekmediğini dile getirerek, "Ancak kurum, göndericinin bilgilerini tespit etmiyorsa veya savcılık talep etmesine rağmen, almadığı için ya da gizlemek için vermiyorsa burada bir suç söz konusudur. Örneğin alıcı, kendisine taciz amacıyla çok sayıda gönderilen ve aynı şekilde gönderilen paketlerden duyduğu rahatsızlığı şirkete bildirmesine rağmen bu eylem devam ediyorsa bu durumda belki şirketin hukuki ya da cezai sorumluluğu söz konusu olabilir. Yoksa kural olarak şirketin, firmanın bir sorumluluğunun söz konusu olmayacağını düşünüyorum" diye konuştu.

"DÜZENLEME YAPILMASINDA FAYDA VAR"

Alıcının, e-ticaret şirketinin sözleşmesinden 'isimsiz hediye gönderimi'ne ilişkin maddenin kaldırılmasıyla ilgili dava açılması ve çıkabilecek karara ilişkin olarak Prof. Dr. Bahtiyar, "Böyle bir uygulamaya, açılmış bir dava örneğine rastlamadım. Yaptığım ön araştırmada da böyle bir karar tespit edemedim. Bu tip bir dava açıldığında, başarı şansının düşük olacağını zannediyorum. Çünkü bizim özel hukuk sistemimizde sözleşmelerde irade özgürlüğü ilkesi vardır. Yani iki kişi arasındaki sözleşmenin koşulları emredici hükümlere, kanuna, kamu düzenine, ahlaka aykırı olmadığı müddetçe dilendiği gibi kararlaştırılabilir. Dolayısıyla göndericinin kimliğinin gizlenmesi, onlar arasındaki bir işlem" dedi.

Prof. Dr. Bahtiyar, sözlerine şöyle devam etti:

"Bu konuda bir düzenleme yapılması gerektiğini düşünüyorum. En azından kişisel verileri koruma kurumumuz veya posta gönderimi konusunda yetkili makamların hiç olmazsa bir karar oluşturmasında fayda var. Kanun düzeyinde değilse de ikincil mevzuat düzeyinde bir düzenleme yapılmasında yarar olacaktır."

KİMİ VATANDAŞ MEMNUN, KİMİ ŞİKAYETÇİ

Kim tarafından gönderildiği belli olmayan çiçek ve hediyeler birçok insanı mağdur ederken birçok insanı da mutlu ediyor. Daha önce üzerinde isim olmayan bir çiçek aldığını söyleyen Fatma Şimşek, "İsimsiz çiçek aldım, çok mutlu oldum. Çünkü doğum günümde geldi, odama koydum. Hala duruyor orada. Kim olduğunu sormadım, merak da etmedim. Önemli olan göndermesi değil mi?" şeklinde konuştu. Bir diğer vatandaş ise, "Evet isimsiz çiçek aldım. Adını öğrenmeye çalıştım ama öğrenemedim. Kişi ismi yazmıyor diye bilgi vermediler. Suç duyurusunda bulunmadım. Çiçek yani, güzel bir şey oldu sonuçta. İnsanlar içinden geldiği için gönderiyor. Benim de isimsiz çiçek gönderdiğim oldu" diyerek çiçeği arkadaşına gönderdiğini ve bunu daha sonra kendisine söylediğini ifade etti.

"MADDEYİ SÖZLEŞMEDEN KALDIRMALILAR"

İsimsiz çiçek gönderimini yanlış bulduğunu vurgulayan Hüseyin Topuz, "Çıldırırdım herhalde, kız arkadaşıma gelse. Kimden geldiğini sorgulardım. İsimsiz hediye gönderilmez. Yanlış böyle bir şey yapılması. İnsanları yanlış düşünmeye itiyorlar. Kız arkadaşımsa, onu zan altında bırakıyor. Ben şüpheleniyorum. Kurumların 'isimsiz hediye gönderme' ile ilgili maddesi sözleşmeden kalkmalı" dedi.

Selami Şahin ise, "Eşime durup dururken, hiç bilmediğim birinden çiçek gelse tabii ki tepki gösterirdim" diyerek buna müsaade eden kurumlara güvenmediğini söyledi.

Daha önce kendisine isimsiz bir paketin, hediyenin gelmediğini dile getiren Gizem Terzici, "Tanıdığın, yakın olduğun insanlara yapılabilir. Ama tanımadığın insanlara sapıkça hediye göndermek doğru bir şey değil. Bununla ilgili bir yasa gelmeli" dedi.

"İNSANLARI MAĞDUR ETMEYE GEREK YOK"

Bakırköy'de çiçekçilik yapan ve 2-3 kez ismini gizleyerek çiçek göndermek isteyenler olduğunu söyleyen Zafer Mercan, "İsimsiz çiçek gönderimi için talep geldi ama biz insanlar mağdur olmasın diye göndermek istemiyoruz. Haftada 2-3 kişi böyle bir taleple geliyor. Bir çiçekçi olarak ben de karşıyım. 3 kuruş para kazanacağız diye, insanları mağdur etmeye gerek yok. Bir kadının iş yerine çiçek geliyor, ama kimden geldiği belli değil. Bir iki kez başımıza geldi. Bir hanımefendiye çiçek gönderdik. Bir müşteri, alışveriş yapmış ve hanımefendiyi beğenmiş. Yaka kartına bakıp, ismini öğrenmiş. Firmaya çiçek göndermemizi istedi, biz de gönderdik. Kadın bizi aradı, nasıl biri olduğunu sordu. Biz de tarif ettik ama kadın mağdur olmuş iş yerinde. Ailesiyle ve nişanlısıyla da problem yaşamış. Ondan sonra biz, isimsiz çiçek göndermemeye karar verdik" diyerek siparişleri reddettiklerini belirtti.