İran ile Nükleer Müzakereler

BM Güvenlik Konseyinin daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere ile Almanya'dan oluşan 5+1 ülkeleri ile İran arasında bugün Viyana'da başlayan nükleer müzakerelerin ikinci turunda, "İran için yeni bir yol haritasının belirleneceği" bildirildi.

İran ile 5+1 ülkeleri arasında geçen yıl Kasım ayında Cenevre'de imzalanan anlaşmanın uygulanması için tanınan altı aylık sürenin, nisan ayında sona ereceğine işaret eden diplomatik kaynaklar, İran'ın nükleer programına ilişkin izleyeceği yol haritasının bugün başlayan ikinci tur müzakerelerde belirleneceğini belirttiler.

Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile İran arasında da henüz açıklığa kavuşturulamamış bazı sorunların bulunduğunu ifade eden diplomatik kaynaklar, UAEA görüşmelere doğrudan taraf olmadığı için bu sorunların da yeni yol haritasına dahil edilebileceğini savundular.

İran ile UAEA arasında henüz açıklığa kavuşturulmamış iki önemli konu bulunuyor. Bunlardan biri Parçin nükleer tesisinde 2009 yılından bu yana denetim yapılamaması, ikincisi ise Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması'nın (NPT) ani denetimleri öngören ek protokolünün onaylanması olarak öne çıkıyor.

Tahran hükümeti, 2009 yılından beri Parçin nükleer tesisinde "ulusal güvenlik" gerekçesiyle UAEA müfettişlerinin denetim yapmasına izin vermiyor. UAEA ise denetim yapamadığı için İran'ın nükleer programının askeri boyutuna ilişkin kaygıların giderilemediğini belirtiyor.

UAEA Genel Direktörü Yukiya Amano da mart ayı başında hazırlayıp yönetim kurulu üyelerine sunduğu raporunda, Parçin'de denetim yapamadıkları için nükleer programın askeri boyutuna ilişkin kaygılarının devam ettiğini belirtmiş ve uydu kanalı ile elde ettikleri bazı görüntülerde, "Parçin nükleer tesisinde hafriyat çalışmaları yapıldığını saptadıklarını" bildirmişti.

Viyana'daki ikinci tur müzakerelerde hazırlanması beklenen yeni yol haritasında, Parçin nükleer tesisinin UAEA denetimine açılması ve ani denetimleri öngören NPT ek protokolünün de onaylanması için İran yönetiminden talepte bulunulması bekleniyor.

-İran ile 2. anlaşma şansı -

5+1 ülkeleri ile İran arasında Cenevre'de imzalanan ve uygulanması için altı ay süre tanınan anlaşmanın istenilen sonuca ulaşmasının ardından Viyana'daki müzakere sürecinin sonunda da 2. ve nihai bir anlaşmanın imzalanma şansı bulunduğunu savunanan diplomatik kaynaklar, " Viyana'daki müzakere süreci sonunda hazırlanacak 2. anlaşmanın daha kapsamlı ve nükleer programa ilişkin tüm sorunları ortadan kaldıracak nihai bir anlaşma olacağını" belirtiyorlar.

Gerek müzakerelere katılan taraf ülkeler gerekse görüşmeleri yakından izleyen diplomatik kaynaklar, Viyana müzakere sürecinin ne kadar süreceğini ve olası 2. anlaşmanın imzalanması konusunda kesin bir tarih veremiyorlar.

-Asthon sözcüsünün açıklaması-

AB Güvenlik ve Dış Politika Yüksek Temsilcisi Catherine Asthon'un basın sözcüsü Michael Mann, bugünkü sabah oturumunun ardından yaptığı açıklamada, "tarafların iyi niyetle müzakere yaptıklarını" ifade ederek, "müzakere edilen konuların çok karmaşık olması nedeniyle müzakerelerin yavaş ilerlediğini" söyledi.

Tarafların Cenevre'de imzaladıkları anlaşmanın uygulanmasına ilişkin iyi niyetlerini koruduklarını anlatan Mann, "Görüşmelerdeki herkesin iyi bir iş yapmak istediğini ve müzakereler sonunda da İran'ın, uluslararası toplumu nükleer silah üretmediği ve üretmeyeceği yolunda ikna etmesini beklediğini" kaydetti.

İran'ın nükleer programına ilişkin başlayan 2. tur görüşmelerden kapsamlı çözüme ulaşmak üzere olumlu bir sonuç beklendiğini ifade eden Mann, şu andaki toplantılarda spesifik ve teknik konularda detaylı görüşmelerin yapıldığını belirtti.

Bu arada Ukrayna'daki gelişmeler ile Kırım referandumuna ilişkin soru üzerine de Mann, "Kırım referandumu ve Ukrayna'daki gelişmelerin bugünkü görüşmede gündeme gelmediği" yanıtını verdi.

Mann bir soru üzerine, Viyana'daki müzakere sürecinin temmuz ayında sona ermesinin planlandığını bildirdi.

Asthon'un geçen hafta İran'a yaptığı resmi ziyaret sırasında muhalif bir sivil toplum örgütü temsilcisiyle görüşmesinin yanlış anlaşıldığını belirten Mann, "Asthon'un sivil toplum örgütleriyle her zaman yakından ilgilendiğini, İran ziyareti sırasında muhalif bir sivil toplum örgütü temsilcisiyle görüşmesinin de bu kapsamda değerlendirilmesi gerektiğini" kaydetti.

BM Viyana ofisinde bugün başlayan 5+1 ülkeleri ile İran arasındaki nükleer müzakerelerin ikinci turunun, 20 Mart Perşembe günü sona ermesi bekleniyor. - Ankara