Indiana Üniversitesi'nde 'Cem Ritüeli' 1

Ihsan DÖRTKARDEŞ / İstanbul DHA

Türk Halk Müziği sanatçısı Dr. Yusuf Benli, ABD'deki Indiana Üniversitesi (Central Eurasian Studies at Indiana University) Avrasya Çalışmaları Merkezi'ndeki "Post doktora' çalışması kapsamında, 'Alevi Bektaşi Günü' ve Can'ların Cem'i adı verilen bir dizi aktivite düzenledi. Bu çalışmaya Arif Sağ, Yavuz Top, Erdal Erzincan, Tolga Sağ gibi sanatçılar da bizzat katılarak destek verdi.

Yusuf Benli, İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Temel Bilimler lisans bölümünü bitirdikten sonra Haliç Üniversitesi Türk Müziği Konservatuarı'nda 'Yedi Ulu Ozanın Alevi-Bektaşi Öğretisindeki Yeri ve Önemi' konulu çalışma ile yüksek lisans yaptı. Ardından aynı üniversitede bağlamada ileri icra niteliğinin Alevi müziği ve kültürünün yaygınlaşmasına etkisi konulu tezi ile doktorasını tamamladı. Benli, 'Post doktora' çalışmasını yapmak üzere Indiana Üniversitesi'ne gitti ve orada 1 yıllık çalışma yaptı. Ardından, insanı merkeze koyan Alevi-Bektaşi öğretisinin varlığını inşaa etme ve geleceğe taşıma sürecini eğitim ve sanat yolu ile Cem ritüeli üzerinden gerçekleştirerek, ideal birey 'İnsan-ı Kamil' niteliği ile güruhunaci (seçilmiş) ve güruhunazenin (nazik) bir toplum yaratmayı nasıl başardığına dair 18 panelist ve 12 sanatçının katılımı ile bir dizi aktivite ve toplantı düzenledi.

CEM KÜLTÜRÜ CANLANDIRILDI TÜM BOYUTLARI İLE ANLATILDI

Indiana Üniversitesi'ndeki sempozyumda Alevi-Bektaşi öğretisinin tarihsel süreci, Cem ritüeli, semah, zakirlik, öğretinin etnomüzikolojik bağlamı, sanatsal iletişim boyutu, kültürel aktarımı, kültürel yayılımı, toplumsal cinsiyet eşitliği bağlamında kadın yeri ve önemi, muhabbet geleneği ile kendini nasıl yeniden inşaa ettiği, edebiyatı, mizahı, müziği gibi konular bir gün boyunca bilimsel boyutları ile ele alındı. Fotoğraf sanatçısı Nuran Ceylan tarafından Cem ritüeli fotoğraf sergisi, öğretinin kaligrafi sergisi ve geçmişten günümüze öğretiyi taşıyan ozanların fotoğraf sergisi açıldı. ABD'deki üniversitede, Türkiye'den giden Dede, Hüseyin Solmaz ve Zakir, Halil Benli'nin yürüttüğü Cem ritüelinde aynı zamanda muhabbet geleneği ile deyişler, duazlar söylendi, semahlar dönüldü ve kamera kayıtları ile arşivlendi. Dr. Yusuf Benli bir toplumun kendisini sanat ile nasıl var ettiğini ve geçmişten geleceğe kültürel belleğini sanatla nasıl oluşturduğunu tüm bilimsel yönleri ile ortaya koymaya çalıştıklarını anlatırken şöyle dedi:

RİTÜELE KATILAN İSİMLER

"Tezimde; Bu öğreti kendisini günümüze sanatla taşımıştır ve reformunu sanatla gerçekleştirmiştir' iddiasını anlatmaya çalıştık. Çünkü; sanat tekrarlayan öğretiler yolu ile farkına varmadan müzik eşliğinde öğretinin taşıdığı bütün anlam kodlarını size ezberleterek öğretmektedir. Alevi öğretisindeki muhabbet geleneği bunun en iyi örneğidir. Alevi öğretisi değerleri nesilden nesile aktarılarak toplumsal kültürel bellek yaratılmıştır. Arif Sağ, Yavuz Top, Musa Eroğlu Muhlis Akarsu'nun muhabbet çalışması bunu bize teyit etmektedir. Cumhuriyetin ilk dönemlerinden günümüze Alevi müziğinin kültürel aktarımla paralel olarak kültürel yayılım boyutlarını da ortaya koyduk. Aşık Veysel, Aşık Daimi, Aşık Davut Sulari, Mahsuni, Feyzullah Çınar ustalarımızdan bazıları. Ayrıca Alevi-Bektaşi öğretisinde Hakk'a yürüme erkanında müziğin yeri ve önemi tarihsel süreçleri ile dile getirildi. Heykeltıraş Zafer Sarı Alevi-Bektaşi ozanlarının heykel sergisini açtı. Sempozyuma Türkiye, Almanya, Kanada ve ABD'den alanlarından uzman İlhan Başgöz, Kemal Silay, Aykan Erdemir, Irene Markoff, Hıdır Temel, Yaşar Seyman, Erdal Şalikoğlu, Ferda Ereren, Özlem D.Varlı, Ersen Varlı, Necati Şahin, Tugay Yıldız, Mahmut Çeliker, Mercan Erzincan, Mesut Gülşen, Can Kalaycıoğlu, Meri Aslan ve Ezgi Benli gibi pek çok akademisyen ve sanatçı katıldı. Birlikte tarihe tanıklık ettiğimiz tüm akademisyen ve sanatçılara çok teşekkür ediyorum."