"Hocaların Hocası" Tanyol'dan 102 Yaşın Özeti

İstanbul Üniversitesi Sosyoloji eski Bölüm Başkanı, Yazar Prof.Dr. Cahit Tanyol, ardında bıraktığı 102 yıldan damıtılan, anılarla bezeli görüş ve düşüncelerini yansıttığı köşeyazılarından bir bölümünü "Sancılı Toprak" adlı yeni kitabında topladı.

Piya yayınlarından çıkan 336 sayfalık kitabında Tanyol, 1950'lerden bugüne gazete ve dergi sayfalarına serpiştirilmiş çeşitli yazılarından özenle seçilenleri biraraya getirdi. Cahit Tanyol, ünlü Feth'in 500'üncü yıl kutlamalarından, orman yangınlarına, hacı leyleklerin çocuk zihinlerinde mayaladığı temiz dini inançtan Tanzimatın yanlış batıcılığına; bir yüzyıldan damıtılan anılarla bezeli düşünceleri saf ve görkemli bir Türkçeyle bugünün kuşaklarına ulaştırıyor.

Prof.Dr. Tanyol kitaba başlarken, Milliyet, Cumhuriyet, Güneş, Sabah, Yeni İstanbul gazetelerinde yayınlanan köşeyazılarının "Anadolu'da kurulan son Türk Devleti hakkında uyarı ve kaygıları dile getirmeyi" amaçladığını belirtiyor. Tanyol kaygılarını, "Aradan geçen yüzyıldan sonra -şu anda- Mustafa Kemal'in yaptığı birçok şey tasfiye edilmiştir. Dış politikada "Yurtta Sulh, Cihanda Sulh' düsturuyla yönlendirilmiş "Sancılı Toprağın' her tarafından kazan kaynıyor veya kaynatılıyor. Ayaklarımızın altındaki toprak kayıyor, kimsenin umurunda değil" satırlarıyla ifade ediyor.

-"DAĞILMA" UYARISI: KANUNLAR ZIDDIYLA BİRLİKTE YÜRÜRLÜKTEYSE...-

Prof.Dr. Tanyol kitabında "Eğer bir ülkede devleti tutan kadrolar yıpranmış ya da yıpratılmışsa, orada devlet çözülme ve dağılma tehlikesiyle karşı karşıya demektir. Kötü ve haksız kanunlardan korkmamak gerekir, düzeltilme şansı vardır. Fakat kanun zıddı ile yürürlükte ise ve insan mantığı bu düşünce sakatlığını yadırgamaz hale gelmişse, elbette bu çelişki toplum vicdanında bir tepki uyandırmaz; hayırla şer, doğru ile yanlış, vatan ihanet ile vatana sadakat kuzu kuzu birarada yaşar. Böyle bir durumda değer yargıları yer değiştirir" uyarısında bulunuyor.

Tanyol, bu yıl Fetih anmalarının yıldönümüne denk gelen yeni kitabında okuyucuyu 1953 yılına, Feth'in ünlü 500'üncü kuruluş yıldönümü anmalarına şu satırlarla götürüyor:

"İstanbul fethinin ve 500'üncü fetih yılı kutlamasının taşıdığı büyük mana, üzüntü ile söylemek lazım ki, kavranamamıştır. Bu fethin, Türk milletinin müstakbel bekası ve inkişafı bakımından önemi kavranabilseydi, ona milli bayramlarımızın zirvesinde hususi bir yer vermek gerekirdi. 500'üncü fetih yılının, şanına layık bir şekilde kutlanması her şeyden önce, dünya muvacehesinde, İstanbul fatihlerinin torunları olmaya layık olduğumuzu isbata vesile olacaktı. Şurasını unutmamak lazımdır ki, tam beş asır Avrupa tarihçileri, Türk vatanının kalbini teşkil eden İstanbul fethini bir barbarlık hadisesi olarak göstermeye çalışmış ve bu toprakların derinliklerine gömülen Türk medeniyetini görmemek için bütün kin ve nefretlerini seferber etmişlerdir."

-BATICILIĞA SERT ELEŞTİRİ-

Cahit Tanyol, Türkiye'nin batıyla ilişki kurduğu günden beri yerini ve yörüngesini yitirdiği görüşünün hâkim olduğu yazılarında şu çarpıcı soruyu ortaya atıyor: "Sosyal, ekonomik, jeopolitik olarak Türkiye'nin yeri neresidir? Bu sorular cevaplandırılmadıkça sürekli bir yanlışlığın içine çırpınıp duracağız. Çünkü bir sorunun doğru sorulması cevabının yarı yarıya çözümlenmesi demektir. Yanlış bir sorunun cevabı her zaman yanlış olacaktır."

Tanzimatla beraber Batı'nın Osmanlı'ya sunduğu reçetelerin, İmparatorluğun yıkılışını durdurmak şöyle dursun aksine hızlandırdığını savunan Tanyol, "Bu reçeteler, yanlış bir tarih bilinciyle, ayakları havada, köksüz bir aydın tipinin ortaya çıkmasına ve politikada egemen olmasına yol açmıştır" saptamasında bulunuyor.

-YÜZYILDAN DAMITILAN SEÇENEK-

Tanyol makalelerinden birinde de, sosyoloji öncüsü, yazar ve edebiyatçı olarak en ilginç coğrafyadan tanıklık ettiği yüzyılı yeni kuşaklara bir seçenek çağrıştıracak şekilde şöyle özetliyor:

"Bizde batılı yoktur, batıcı vardır. Hatta bunları sağ batıcı, sol batıcı diye ikiye ayırmak da mümkündür. Sağ batıcılar batı taraftarıdır, sol batıcılar ise batı düşmanıdır ve Türkiye'yi batının evrim şemasında var olan çelişkiler açısından görürler. Toplumla aydın kadrolar arasındaki uçurum ve çelişki bu türden bir batıcılık yüzündendir. Bu batıcılar tarafından tarihimizin son yarım yüzyılı fazla abartıldığı için genç kuşaklar, üstünde oturdukları büyük tarih mirasının farkında olmadan büyüdüler; yarım yüzyıllık bir devletin yurttaşı olarak yetiştiler."

-CAHİT TANYOL KİMDİR?-

8 Kasım 1912 tarihinde Gaziantep Nizip'te babası Mahmut bey ve annesi Refika hanımın çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası önce Çanakkale Savaşında gazi, Kermanşah'ta şehit oldu. Cahit Tanyol, kardeşi ile beraber annesinin yanında ve büyükbabasının gözetiminde büyüdü. Dedesi cerrah ve eczacılığı kamu hizmeti olarak yapan bir kişi idi. İlköğrenimini Nizip'te tamamlayan Tanyol, Adana Erkek Okulu'nu ve 1935'te de Gazi Eğitim Enstitüsü'nü bitirdi. Tanyol, Yozgat, Çorum ve İzmir'de Öğretmenlik yaptıktan sonra, 1940 yılında İstanbul'a gelerek İstanbul Üniversitesi Felsefe bölümüne girdi. İzmir'de öğretmenlik yaparken 1939 yılında arkadaşları Kemal Bilbaşar, Nurettin Ardıçoğlu ve Şair İlhan İleriyle birlikte edebiyat dergisi Aramak'ı çıkardı. İstanbul'da ise, buradaki genç sanatçı kuşak ile Yenilik, Sokak ve Değirmen dergilerini yayınladı. 1946'da ise Yahya Kemal'in de katıldığı Akademi dergisini yönetti.

1953'te doçent, 1961'de de profesör olan Tanyol, aynı yıl Sosyoloji Enstitü¬sü Müdürlüğü'ne geçti, 1970 yılından sonra hem Sosyoloji Bölüm Başkanlığını, hem de Sosyoloji Enstitüsü Müdürlüğünü emekli olduğu 1982 yılına kadar sürdürdü. Tanyol, 1991-2003 yılları arasında da Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi'nde ders verdi. Onlarca kitabının yanı sıra çeşitli dergi, yıllık ve armağanlarda yayımlanmış yüzlerce makalesi bulunan Tanyol, Vatan, Yeni Sabah, Güneş ve Cumhuriyet gazetelerinde köşe yazısı yazdı. Halen İstanbul'da yaşayan Prof. Dr. Cahit Tanyol, araştırma ve düşünsel çalışmalarına devam ediyor.