Hindistan-Pakistan Arasındaki İndus Suları Anlaşması Gerginliği Artıyor

Uzmanlar, Hindistan- Pakistan arasındaki İndus Suları Anlaşması'nın askıya alınması sorununun, Dünya Bankasının arabuluculuğu ya da bir tahkim mahkemesinde çözülebileceğini belirtti.

Hindistan'ın idaresindeki Cammu Keşmir'in Pahalgam bölgesinde silahlı kişilerin 22 Nisan'da düzenlediği terör saldırısında 26 kişi hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı.

Hint yetkililer, saldırıyı düzenleyenlerin " Pakistan'dan geldiği" suçlamasında bulundu ve Yeni Delhi hükümeti, 1960'ta Dünya Bankası garantörlüğünde imzalanan İndus Suları Anlaşması'nı (IWT) askıya aldı.

Pakistan hükümeti ise saldırıya yönelik suçlamaları reddederek, İndus havzasındaki nehirlere yapılacak müdahaleleri "savaş nedeni" sayacağını ilan etti.

AA muhabirine konuşan dış politika ve hukuk uzmanları, IWT'nin askıya alınmasının Pakistan ekonomisini olumsuz etkileyeceğini belirterek, çözüme yönelik Dünya Bankası ya da tahkim mahkemelerine işaret etti.

Tırmandırarak "müzakereye zorlama"

Brüksel merkezli Uluslararası Kriz Grubu (ICG) Hindistan analisti Praveen Donthi, saldırı sonrası Hint halkında oluşan öfke karşısında Yeni Delhi hükümetinin "muazzam baskı altında" kaldığını kaydetti.

Anlaşmanın "refleks olarak" askıya alındığını ifade eden Donthi, hamlenin öneminin yakında hissedileceğini ve tarıma yönelik olumsuz etkileri nedeniyle "Pakistan'da paniğe neden olabileceğini" söyledi.

Donthi, Yeni Delhi yönetiminin nüfus dinamikleri, su ihtiyaçları, iklim değişikliği ve "sınır ötesi terörizm" gerekçeleriyle son yıllarda anlaşmayı yeniden müzakere fırsatı aradığını belirterek, buna karşın "Pakistan'ın oyalayıcı yaklaşım sergilediğini" ileri sürdü.

İlerleyen süreçte Hindistan'ın "gidişatı tırmandırması" halinde, tarafların anlaşmayı güncellenmiş maddelerle yeniden müzakere etmek zorunda kalabileceğini vurgulayan Donthi, "Bu muhtemelen Hindistan'ın istediği şey." dedi.

Garantör "ABD desteği" arayabilir

Donthi, anlaşmanın başlangıcından bu yana Dünya Bankasının, Hindistan ve Pakistan arasında su paylaşım konusunda ortaya çıkan anlaşmazlıklarda arabulucu olarak önemli rol oynadığını belirtti.

"(Dünya Bankası) Yetkisi olduğu sürece krizi çözmede ve durumun tırmanmasına izin vermemede önemli rol oynayacaktır." diyen Donthi, Dünya Bankasının her iki ülkeye de baskı için ABD'nin desteğine ihtiyaç duyabileceğini söyledi.

Donthi, "Bir çıkmaz varsa, her iki taraf da istekliyse, bu bir tahkim mahkemesinde çözülecektir. Ancak durum askeri bir çatışmaya dönüşürse, sorunla başa çıkabilecek kurum olmayabilir." ifadelerini kullandı.

"Hindistan'ın baskı yapmasının bir yolu bu"

Stanford Üniversitesi'ndeki Hoover Enstitüsü kıdemli araştırmacısı Sumit Ganguly, Pahalgam saldırısını "vahşi ve sebepsiz" olarak nitelendirdi.

Ganguly, saldırı sonrası Hint halkında "hayal kırıklığı oluştuğunu" ve bu durum karşısında merkezi hükümetin "sert tepkisini anlaşılabilir" bulduğunu kaydetti.

Anlaşmanın askıya alınmasını şaşırtıcı bulmadığını aktaran Ganguly, "Hindistan'ın baskı yapmasının bir yolu bu." diyerek bunun, bölgedeki kurak mevsim nedeniyle Pakistan ekonomisi için olumsuz etki doğuracağını söyledi.

Ganguly, garantör statüsünün etkisine değinerek "Dünya Bankası, Yeni Delhi'ye 'eylemlerini gözden geçir' baskısı kurabilir." değerlendirmesinde bulundu.

"Pakistan'ı büyük ölçüde etkileyecek"

Yeni Delhi merkezli Observer Research Vakfı (ORF) kıdemli üyesi Manoj Joshi, Hindistan'ın, 2016'dan bu yana İslamabad yönetimine "İndus Suları Anlaşması'nın hafife alınamayacağı" uyarısında bulunduğunu kaydederek son saldırının etkisiyle anlaşmanın askıya alındığını söyledi.

Joshi, "(Anlaşmanın askıya alınması) Bu durum, tarımının yüzde 80'i İndus su sistemine bağlı olan Pakistan'ı büyük ölçüde etkileyecek." ifadesini kullandı.

Anlaşmanın garantörü Dünya Bankasının, iki komşu ülke arasında olası arabuluculuk rolünü üstlenebileceği ihtimaline değinen Joshi,??? "Dünya Bankasının yaptırım rolü yok, rolü yalnızca kolaylaştırıcılık." dedi.

Joshi, Hindistan yönetiminin, Dünya Bankasının yaklaşımından "ciddi şekilde etkilenmesinin pek olası olmadığını" savundu.

Pahalgam "kapsamlı araştırılmalı"

Hindistan'ın Batı Bengal eyaletinden Sözleşme Hukuku avukatı Sheikh Khurshid Alam, saldırıdan sonra IWT'nin askıya alınmasının "anlaşmanın jeopolitik hassasiyetini" gösterdiğini belirtti.

Alam, "Hint bir avukat olarak, Pakistan'ın, bölgedeki güvenlik endişelerini gidermek amacıyla Pahalgam olayını kapsamlı şekilde araştırmasını savunuyorum." ifadesini kullandı.

Garantör statüdeki Dünya Bankasının her iki ülkeyi "müzakereye ve gerginliği azaltmaya" teşvik edebileceğini vurgulayan Alam, bölgesel barış ve işbirliğine yönelik yapıcı adımlar atılması konusunda umutlu olduğunu sözlerine ekledi.