Hıdırellez Bayramı Nedir ve Neden Kutlanır? Hıdırellez'de Neler Yapılır?

Hızı ve İlyas Peygamberin yeryüzünde buluştukları gün olan Hıdırellez Anadolu'da mevsimlik bayram olarak kutlanır. Hıdrellez'in önemi nedir? Hıdırellez nasıl ortaya çıktı? Hıdırellez Bayramı ne zaman? İşte tüm ayrıntılar…

HIDIRELLEZ NEDİR?

Hıdrellez, Anadolu insanının bilinen mevsimlik bayramlarından biridir. Ruz-ı Hızır (Hızır günü) şeklinde adlandırılan hıdrellez günü, Hızır ve İlyas Peygamber'in yeryüzünde buluştukları olarak kutlanır. Bayramın adı da iki peygamberin isminden esinlenmiştir. Hızır ve İlyas sözcükleri birleşerek zamanla Hıdırellez şeklini almıştır.

HIDIRELLEZ NE ZAMAN?

Doğanın uyanışı Hıdırellez 2019 yılında 5 Mayıs Pazar akşamı başlayacak ve 6 Mayıs Pazartesi akşamı sona erecek.

HIDIRELLEZ GÜNÜNÜN (HIDIRELLEZ BAYRAMININ) ÖNEMİ NEDİR?

Eskiden halkın kullandığı takvimde bir yıl ikiye bölünmüştü ve 6 Mayıs'tan 8 Kasım'a kadar olan süre Hızır Günleri şeklinde yaz mevsimini, 8 Kasım'dan 6 Mayıs'a kadar olan süre ise Kasım Günleri adıyla kış mevsimini oluşturuyordu. Sonuç olarak 6 Mayıs Günü kış mevsiminin bitip yaz mevsimini başladığı anlamına gelir. Eski halk, bu günü de bayram olarak anlamlandırdılar.

Nasıl ortaya çıktığına dair çeşitli düşünceler olsa da en belirginler; Hıdrellezin Mezopotamya ile Anadolu kültürlerine ait olduğu, İslamiyet öncesi Orta Asya Türk kültür ve inançlarına ait olduğu şeklindedir. Ancak Hıdırellez, ilk çağlardan bu yana Mezopotamya, Anadolu, İran, Yunanistan gibi birçok uygarlık tarafından yazın gelişi törenler ve ayinlerle kutlanırdı. Bu nedenle Hıdrellez Bayramını tek kültüre mal etmek olanaksız.

HIZIR KİMDİR?

Hıdırellez günü ortaya çıktığı söylenen Hızır, rivayetlere göre, hayat suyu içerek ölümsüz olmuş ve özellikle baharda insanlar arasında dolaşarak zor durumda olanlara yardım eden, bolluk-bereket ve sağlık dağıtan, Allah katında ermiş kişidir. Hızır hakkında bunun dışında hiçbir bilgi yoktur.

DÜNYADA HIDIRELLEZ

Türkiye'de Hıdrellez Bayramı 6 Mayıs tarihinde bayram olarak kutlanırken; Hıristiyanlarca baharın ve doğanın uyanmasının ilk günü olarak kabul edilir; bu günü Ortodokslar Aya Yorgi, Katolikler St.Georges Günü olarak kutlar

HIDIRELLEZ GÜNÜ NELER YAPILIR?

Kasaba ve köylerde daha yaygın ve özenle kutlanan Hıdırellez Bayramı için; evler temizlenir, temiz kıyafetler tercih edilir, yiyecek-içeceklerle ilgili hazırlıklar yapılır. Temiz olmayan evlere Hızır'ın uğramayacağı düşünülmesi nedeniyle evler kapsamlı bir şekilde temizlenir. Bunların yanı sıra Anadolu'nun bazı yerlerinde o güne özgü edilen duaların ve isteklerin kabul olması için sadaka verme, oruç tutma ve kurban kesme adeti vardır. Kurban ve adaklar "Hızır hakkı" için olmalıdır.

Kutlamaları yeşillik ortamlarda, su kenarlarında yapılan Hıdırellez Gününde taze bitkiler, taze kuzu eti veya ciğeri yeme adeti bulunuyor. Bunun nedeni, baharın ilk kuzusu yenildiğinde sağlık ve şifa bulunacağına olan inançtır. Ayrıca kırlardaki taze bitkiler toplanarak hazırlanan çayların tüketilmesi ise sağlık, şifa ve güzellik anlamına gelir. Hızır'ın uğradığı yerler ve dokunduğu her şeye bereket kazandırdığı inancı nedeniyle de yiyecek kaplarının, ambarların ve para keselerinin ağızları açık bırakılır. Maddi ve somut şeyler isteyenler ise Hıdırellez gecesi herhangi bir yere istedikleri şeyin küçük bir modeli yapılırsa Hızır'ın kendilerine yardım edeceği düşünülür. Baht açma töreni denilen yaygın bir ritüel de Hıdırellez günü uygulanır. Baht açma töreni; İstanbul ve çevresinde "baht açma", Denizli ve çevresinde "bahtiyar", Yörük ve Türkmenlerde "mantıfar", Balıkesir ve çevresinde "dağara yüzük atma", Edirne ve çevresinde "niyet çıkarma", Erzurum'da "mani çekme" denir.

KISMET AÇMAK İÇİN FARKLI RİTÜELLER BULUNUYOR

Yeniden uyanış anlamına gelen Hıdırellez günü, baht ve kısmet açma amacıyla genç kızlar yeşillik ve ya sulak bir yerde toplanarak, su bulunan bir çömleğe yüzük, küpe, bilezik gibi eşyalarını koyarak ağzını tülbentle bağladıktan sonra bir gül ağacının dibine bırakırlar. Sabah erkenden çömleğin yanına giderek sütlü kahve içip ağızlarının tadının bozulmaması için dua edilerek niyet çömleği açılır. Çömleğin içindekiler çıkartılırken maniler okunur.