Hekimler, Hastanın Mr İsteğine Yeniliyor

TÜRK Radyoloji Derneği (TRD) Başkanı Prof.Dr. Tamer Kaya, "Hastalar kendilerine görüntüleme tetkiki yapılmadığı zaman hiçbir şey yapılmadığı hissine kapılıyor. Vatandaşın tatmin ayrılmasının tek yolu o hizmetin verilmesi. Hekim bununla mücadele edemiyor, yani hekim istemese de vatandaşın zoruyla bu noktaya geliniyor" dedi.

TRD tarafından düzenlenen '37'nci Ulusal Radyoloji Kongresi', Antalya'nın Serik ilçesi Belek bölgesinde yapıldı. Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Radyoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof.Dr. Ayşenur Oktay, meme kanserinin kadınların en büyük sağlık sorunlarından biri olduğunu söyledi. Tüm kadınlarda meme kanseri görülme sıklığının birinci sırada olduğunu belirten Prof. Dr. Oktay, kanser ölümleri içinde meme kanserinin ikinci sırada olduğunu vurguladı.

MEME KANSERİNE KARŞI EN ETKİLİ SİLAH

Erken tanının meme kanserine karşı en önemli silah olduğu vurgusunu yapan Prof.Dr. Oktay, bu hastalıkla mücadelede ellerindeki en güçlü silahın erken tanı olduğunu belirterek şöyle dedi:

"Memenin radyolojik inceleme yöntemi olan mamografi, erken tanıda etkinliği kanıtlanmış tarama yöntemidir. Mamografi klinik bulgu vermeyen, elle hissedilmeyen kanserleri gösterme gücüne sahiptir. Bu nedenle radyolog meme kanserinin saptanmasında ve uygun tedaviye yönlendirmede kilit role sahiptir. Tarama yapılan kadınlarda memede kuşkulu bir bulgu olup olmadığına yönelik önemli bir kararın altına imza atar."

Meme kanseri ve tarama konusunda farkındalık oluşturmak için ülkemizde son yıllarda giderek artan ciddi çalışmalar yapıldığını da belirten Prof.Dr. Oktay, şöyle devam etti:

"Mamografi ile ilgili sık sorgulanan konulardan birisi radyasyonun kendisinin kanser yapma potansiyelidir. Hiç kuşkusuz genel olarak radyasyonla ilgili risk vardır, ancak mamografide kullanılan dozlar ihmal edilecek kadar düşük orandadır, özellikle yeni teknolojiye sahip cihazlarda bu doz çok düşüktür. Mamografinin erken tanı ile sağladığı yarar, teorik olarak hesaplanan olası zararının çok üzerindedir. Bu nedenle günümüzde halen toplum taramasında kullanılan tek yöntemdir."

HEKİMLER HASTANIN MR İSTEĞİYLE MÜCADELE EDEMİYOR

TRD Başkanı Prof.Dr. Tamer Kaya, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'nün (OECD) 'Avrupa Birliği Sağlık İstatistikleri ve Türkiye' raporuna göre Türkiye'nin manyetik rezonans görüntüleme (MR) uygulaması sıklığında birinci, bilgisayarlı görüntülemede (BT) ise Fransa'dan sonra ikinci sırada yer aldığını söyledi. Bu sonuca halkın beklentilerinin neden olduğunu, sürecin bunun üzerine şekillendiğini düşündüklerini belirten Prof.Dr. Kaya, "Hastalar kendilerine görüntüleme tetkiki yapılmadığı zaman hiçbir şey yapılmadığı hissine kapılıyor. MR'ın zararı da, yan etkisi de yoktur. MR çektirmeden hastaneden çıkmanın yanlış olduğu hissi vardır. Vatandaşın tatmin olarak ayrılmasının tek yolu o hizmetin verilmesidir. Hekim bununla mücadele edemiyor, yani gerekmiyorsa bile, hekim istemese de vatandaşın zoruyla bu noktaya geliniyor" dedi.

Sadece gerektiği zaman yapılırsa ne gibi avantajları olduğu, her şeyin MR üzerinden kurgulanmaması gerektiği, bu tetkiklerin gerekli olmadığı zaman yapılmasının hastalara bir maliyeti olduğunun anlatılması gerektiğini ifade eden Prof. Dr. Kaya, klinik hekimliğin görüntüleme cihazlarının cazibesi nedeniyle ihmal edildiğini, bunun da gereksiz yere maliyet, ameliyat ve zaman kaybına neden olduğunu söyledi.

Radyolojik tetkiklerin sağlığa olumsuz yansımalarının hep tartışılan bir konu olduğunu belirten Prof.Dr. Kaya, şöyle dedi:

"Ancak bu yöntemler sağlıkta vazgeçilmez ve riskleri, yararları ile oranlandığında önemsiz düzeydedir. X ışınları ve cep telefonlarında kullanılan enerjiler aynı gruba girmektedir. Her ne kadar aynı enerji seviyesine ve aynı fiziksel özelliklere sahip olmasa da ikisi de aynı gruba girmektedir ve bir zararı olmadığını söylemek kesinlikle mümkün değildir. Ama ne kadar zararlı olduğunu belirlemek çok önemli."

TARAMA AMAÇLI TOMOGRAFİ YANLIŞTIR

Günümüzde ultrason ve MR'ın bilinen hiçbir yan etkisi bulunmadığını belirten Prof.Dr. Kaya, şöyle konuştu:

"Röntgen, bilgisayarlı tomografi, anjiografi ve mamografi, X ışını kullanılarak yapılan yöntemlerdir. Fakat bunlar içinde en yüksek doz bilgisayarlı tomografide alınmaktadır. Tarama amaçlı tomografi yapmak gerçekten bir topluma gereksiz doz vermektedir. Ortalıkta hiçbir şey yokken, bir hastalığın belirtisi yokken ya da daha önce bilinen bir hastalığı takip amacı yokken, gereksiz yere sadece 'Bende bir şey var mı?' diye tarama amaçlı tomografi yapmak yanlıştır. Diğer yandan gerçekten gereklilik söz konusu ise tomografinin yerine göre MR ve ultrasonografi gibi bilinen, radyasyon riski olmayan yöntemlere göre çok başarılı olduğu alanlar vardır ve bu amaçlarla kullanılmalıdır. Tıpta radyasyon dozu görecelidir. Eğer gerekli ise tomografi kullanmaktan çekinilmemelidir."

TRD Görüntüleme Fiziği ve Güvenliği Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Orhan Oyar ise çocukları tetkik ederken radyolojik görüntüleme yöntemlerinden iyonlaştırıcı radyasyon içermeyen ultrasonografi veya manyetik rezonans görüntüleme gibi yöntemlerin tercih edilmesi gerektiğini belirtti. En az dozun hiç verilmeyen doz olduğunu belirten Prof.Dr. Oyar, şöyle devaım etti:

"Ancak, bazı durumlarda röntgen, BT gibi iyonlaştırıcı radyasyon uygulamalarını yapmak mutlak gereklilik olabilir. Böyle durumlarda, incelemeyi isteyen klinisyen ile radyologun bir araya gelip bu uygulamanın radyasyon riski ile tanısal yararlılığını düşünmeleri, tetkikten sağlayabilecekleri tanısal yararlılık, alınacak dozun yaratabileceği sorunların üzerinde geliyorsa böyle bir uygulamaya karar vermeleri gerekir. Çekim sırasında da mümkün olabilecek en az dozla yeterli kalitede filmleri elde etmeye çalışmalıdırlar."

- Antalya