Haftanın Tarihine Bakış

Cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları 5 Aralık 1927'de tedavüle çıkarıldı.

Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk banknotlar idari, sosyal ve yasal reformların gündeme geldiği Tanzimat döneminde, reformların finanse edilmesi amacıyla basıldı.

İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında "Kaime-ı Nakdiye-ı Mutebere" (Para Yerine Geçen Kağıt) adıyla hazine bonosu niteliğinde çıkarıldı.

Elle yapılan ve resmi mühür taşıyan bu paralar, 1842 yılından itibaren matbaada bastırılmaya başlandı.

Osmanlı Devleti, 1915 yılından itibaren de dört yıl boyunca 160 milyon liranın üzerinde banknot çıkardı. Bu banknotlar "evrak-ı nakdiye" adı altında Türkiye Cumhuriyeti'ne intikal etti.

Evrak-ı nakdiyeler, Cumhuriyetin ilk yıllarında para bastırılamadığından 1927 yılı sonuna kadar tedavülde kaldı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 30 Aralık 1925'te kabul ettiği kanunla devletin egemenlik ve bağımsızlık sembolü olması nedeniyle yeni banknotların bastırılmasına karar verdi.

Maliye Bakanı Abdülhalik Renda başkanlığındaki komisyon 1, 5, 10, 50, 100, 500 ve 1.000 liralık kupürlerden oluşan banknotların basılmasını kararlaştırdı.

Filigranlı kağıtlara kabartma olarak basılan banknotlar, 1 Kasım 1928 Harf Devrimi'nden önce bastırıldığı için ana metinleri eski yazı Türkçe, kupür değerleri ise Fransızca olarak yazıldı.

Tedavülde bulunan mevcut evrak-ı nakdiyeler, 4 Aralık 1927 tarihinden itibaren dolaşımdan çekildi. Türkiye Cumhuriyeti'nin bu ilk banknotları ise 5 Aralık 1927 tarihinde dolaşıma çıkarıldı.

-Belli başlı öteki olaylar

2 Aralık

1804- Napolyon Bonapart, Paris'te Papa'nın elinden taç giyerek Fransa İmparatoru oldu.

1873- Türkiye'nin ilk borsası sayılan "Dersaadet Tahvilat Borsası" açıldı.

1888- Vatan şairi Namık Kemal, 48 yaşında Sakız Adası'nda öldü.

1901- King Camp Gillette tarafından jiletin patenti alındı.

1909- Leo Baekland ilk yapay plastik "Bakalit"in patentini aldı.

1909- Fransız Baron Cathers, Osmanlı'daki ilk uçak gösterisini yaptı. Uçak, Şişli Hürriyeti Ebediye tepesinden Bulgar Hastanesine indi.

1914- Avusturya, Belgrad'ı işgal etti.

1918- Ermenistan, Osmanlı devletinden bağımsızlığını ilan etti.

1920- Gümrü Antlaşması ile Kars Ermenistan'dan alındı.

1928- Celal Sahir (Erozan) Bey'in hazırladığı İmla Lügati yayımlandı. Celal Sahir Bey, 1932'de Türk Dil Kurumu kurucuları arasında yer aldı.

1961- Küba lideri Fidel Castro, kendisini Küba'yı komünizme taşıyacak bir Marksist Leninist olarak deklare etti.

1963- Karadeniz Teknik Üniversitesi Trabzon'da açıldı.

1963- Türkiye'nin ilk koalisyon hükümetinin başkanı İsmet İnönü 24 yıl sonra ilk kez üstlendiği başbakanlık görevinden istifa etti.

1982- Dr. Robert K. Jarvik tarafından geliştirilen ilk yapay kalp, Barney Clark adlı hastaya takıldı.

1988- Benazir Butto, Pakistan Başbakanı olarak yemin etti.

1993- Kolombiyalı uyuşturucu imparatoru Pablo Escobar, Meddelin'de güvenlik güçlerince öldürüldü.

1995- Sendikacı, yazar, siyaset adamı Kemal Sülker öldü.

2003- Yargıtay 11. Ceza Dairesi kayıp trilyon davasında kapatılan RP'nin Genel Başkanı Necmettin Erbakan'a "özel belgede sahtecilik" suçundan verilen 2 yıl 4 ay hapis cezasını oy birliğiyle onayladı.

2003- Türkiye'nin gazete ve dergi dağıtımında ilk isimlerinden Fazıl Ünverdi 87 yaşında İstanbul'da öldü.

2010- Kentlere en az zararı vererek, insanları öldürmek üzere taktik nükleer silah olarak tasarlanan nötron bombasını icat eden Samuel T. Cohen 89 yaşında öldü.

3 Aralık

1574- Sultan II. Selim öldü.

1918- I. Dünya Savaşı'ndan sonra Londra'da yapılan Müttefik Kongresi sona erdi; Almanya'nın savaş tazminatı ödemesine karar verildi.

1923- Teşkilatı Esasiye Encümeni yeni anayasayı görüşmeye başladı.

1932- Şair Samih Rıfat öldü.

1934- Dini kisvelerle ilgili yasaklar öngören Bazı Kisvelerin Giyilemeyeceğine Dair Kanun kabul edildi.

1942- Zonguldak'ta bir maden ocağındaki kazada 63 işçi öldü.

1956- İngiltere ve Fransa, Süveyş'ten çekileceklerini açıkladı.

1959- Dr. Fazıl Küçük Kıbrıs Cumhurbaşkanı Yardımcısı oldu.

1967- İlk kalp nakli ameliyatını, Güney Afrikalı kalp cerrahı Dr. Christian Barnard, Cape Town'da yaptı; hasta 18 gün yaşayabildi.

1971- Prof. Dr. Mümtaz Soysal 6 yıl 8 ay hapse mahkum edildi.

1971- Pakistan-Hindistan Savaşı başladı.

1981- Bülent Ecevit, dört aylık hapis cezasını çekmek üzere Ankara Merkez Kapalı Cezaevine konuldu.

1989- Malta'da bir araya gelen ABD Başkanı George Bush ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov, "soğuk savaş"ın bittiğini resmen ilan ettiler.

1994- Şair Orhan Şaik Gökyay İstanbul'da öldü.

1999- Bakanlar Kurulu, Bolu'ya bağlı Düzce ilçesinin il, Kaynaşlı ve Derince beldelerinin de Düzce'ye bağlı ilçe yapılmasına karar verdi.

2013- ABD İflas Mahkemesi, Detroit şehrinin iflas kararını onayladı. Detroit, ABD'nin resmen iflas eden en büyük şehri oldu.

2013- Ergenekon davasının tutuklu sanıklarından CHP İzmir Milletvekili Mustafa Balbay, hakkında Anayasa Mahkemesinin verdiği karar üzerine 9 Aralık'ta Sincan Cezaevinden tahliye edildi. Balbay 10 Aralık'ta TBMM Genel Kurulu'nda milletvekili yemini etti.

4 Aralık

1897- Osmanlı Devleti ile Yunanistan arasında barış anlaşması imzalandı.

1920- Ankara'da maaşlarını alamayan öğretmenler ilk kez grev yaptı.

1929- Türk parasının değerini yükseltmek için alınacak önlemlerle her yerde yerli malı kullanılmasını hedefleyen bir kararname yayımlandı.

1933- Eskişehir Şeker Fabrikası kuruldu.

1943- İnönü-Churchil-Roosevelt arasında Kahire Konferansı yapıldı.

1945- İstanbul'da komünizm karşıtı gösteride, Tan, La Turquie, Yeni Dünya matbaaları, Berrak ve ABC kitapevleri tahrip edildi.

1955- Türkiye'de ilk elektrikli tren, İstanbul'da Sirkeci Halkalı arasında çalışmaya başladı.

1961- İngiltere'de doğum kontrol hapları serbestçe satışa çıkarıldı.

1981- ABD Başkanı Ronald Reagan CIA'nın ülkedeki casusluk faaliyetlerine izin vererek örgütün yetkilerini genişletti.

1983- Gazeteci yazar Doğan Avcıoğlu 57 yaşında yaşamını yitirdi.

1993- Rock müzisyeni Frank Zappa 52 yaşında Los Angeles'ta öldü.

1994- Yazar, çevirmen Burhan Arpad vefat etti.

2010- Tiyatro yönetmeni ve oyuncusu Deniz Uyguner hayata gözlerini yumdu.

2010- Besteci Mustafa Sevilen 91 yaşında vefat etti.

2011- KKTC'nin tarihinde üçüncü kez genel nüfus sayımı yapıldı ve KKTC'nin nüfusunun 294 bin 906 olduğu açıklandı.

5 Aralık

1492- Kristof Kolomb, Haiti'yi keşfetti.

1791- Besteci Wolfgang Amadeus Mozart Viyana'da öldü.

1901- Çok sayıda çizgi filme imza atan Walt Disney, Chicago'da doğdu.

1920- TBMM'de "Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Grubu" kuruldu, Mustafa Kemal Grup Başkanlığı'na seçildi.

1921- Britanya İmparatorluğu, İrlanda devrimci grubu Sinn Fein ile anlaşmaya vardı ve İrlanda bağımsız bir devlet oldu.

1923- Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu kuruldu.

1926- İzlenimcilik akımının kurucularından Fransız ressam Claude Monet öldü.

1927- Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Washington Büyükelçisi Ahmet Muhtar, güven mektubunu sundu.

1927- Cumhuriyet döneminin ilk kağıt paraları tedavüle çıkarıldı.

1933- ABD'de 14 yıldır devam eden içki yasağı kaldırıldı.

1934- Türk kadınına seçme ve seçilme hakkı tanındı.

1945- Gazeteci ve iktisatçı Profesör Suphi Nuri İleri öldü.

1950- Milli Savunma Bakanlığı, Kore'deki askerlerin yüzde 10'unun kaybedildiğini açıkladı.

1978- Sovyetler Birliği, Afganistan ile 20 yıllık dostluk anlaşması imzaladı.

1987- Cibali Tütün Fabrikası yandı.

1997- Irak'ın kuzeyinde bazı kamplara yerleşerek kış mevsimini geçirmeye hazırlanan teröristlere karşı "Süpürme Harekatı" başlatıldı.

1998- Gazeteci Erhan Akyıldız, kalp krizi sonucu vefat etti.

2003- Türk Telekomünikasyon AŞ'nin hızlı internet uygulaması ADSL kullanıma açıldı.

2013- Bir dönem İzmir Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü de yapan tiyatrocu Fikret Tartan, tedavi gördüğü hastanede 76 yaşında hayatını kaybetti.

2013- Güney Afrika'nın efsanevi lideri Nelson Mandela, 95 yaşında hayata gözlerini yumdu. Mandela, 10 gün süren anma törenlerinin ardından, çocukluk ve emeklilik yıllarını geçirdiği Kunu köyündeki aile mezarlığında toprağa verildi.

6 Aralık

343- "Aziz Nicholaos" ya da "Noel Baba" olarak da bilinen ve Antalya'nın Kale ilçesine bağlı Demre beldesinde yaşayan Aya Nikola 65 yaşında öldü.

1492- Kristof Kolomb altın araştırmaları yapmak için Santa Domingo Adası'na vardı.

1862- ABD Başkanı Abraham Lincoln, Minnesota'daki Sioux isyanına katılarak tutuklanan 303 Kızıldereli'den 39'unun asılmasına karar verdi. İdamlar 26 Aralıkta infaz edildi.

1877- Thomas A. Edison ilk ses kaydını yaptı.

1936- Çok sayıda şiiri bestelenen Şair Leyla (Saz) Hanım öldü.

1938- Fransa ve Almanya dostluk anlaşması imzaladı.

1940- Yunanistan, Arnavutluk'ta Premete kentini işgal etti.

1941- İngiltere, Romanya, Macaristan ve Finlandiya'ya savaş ilan etti.

1959- ABD Başkanı Eisenhower, resmi bir ziyaret için Türkiye'ye geldi.

1971- Hindistan, Pakistan'dan bağımsızlığını ilan eden Bangladeş Demokratik Cumhuriyeti'ni tanıdığını açıkladı.

1972- Yazar, gazeteci Adnan Veli Kanık 56 yaşında öldü.

2007- Heykeltıraş Prof. Dr. Tankut Öktem, Üsküdar'daki trafik kazasında öldü.

2013- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, İstanbul'daki şantaj ve askeri casusluk davasında, sanıklar İbrahim Sezer, Yücel Çipli, Şafak Yürekli'nin aralarında bulunduğu 43 sanık hakkında verilen mahkumiyet ve beraat kararlarını onayladı.

2013- Ürdün, BM Güvenlik Konseyi üyeliğine seçildi.

7 Aralık

1842- New York Filarmoni Orkestrası ilk konserini verdi.

1894- Süveyş Kanalı'nı hayata geçiren Fransız diplomat Ferdinand de Lesseps öldü.

1921- Sadrazam Sait Halim Paşa, Roma'da bir Ermeni tedhişçi tarafından öldürüldü.

1925- İstiklal Mahkemesi, Erzurum'da çalışmalarına başladı.

1932- Muhsin Ertuğrul'un "Bir Millet Uyanıyor" filmi gösterime girdi.

1941- Japon uçakları Amerikan deniz üssü Pearl Harbor'u bombaladı. 5 savaş gemisi, 14 gemi, 200 uçak kaybedildi, 2400 kişi öldü.

1944- Reşat Ekrem Koçu'nun İstanbul Ansiklopedisi'nin ilk fasikülü çıktı.

1956- "Çalıkuşu"nun yazarı Reşat Nuri Güntekin 67 yaşında Londra'da öldü.

1958- İstanbul'da sokaklarda "hoola-hoop" (hulahop) çevirmek yasaklandı.

1972- Apollo 17 uzay mekiği, Cape Canaveral Uzay Üssü'nden fırlatıldı.

1974- "Hayali Küçük Ali" olarak tanınan Karagöz oynatıcısı, yazar Mehmed Muhiddin Sevilen 88 yaşında öldü.

1979- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Cavit Orhan Tütengil uğradığı saldırıda 58 yaşında hayatını kaybetti.

1988- Nemrut Dağı Ulusal Parkı açıldı.

1988- Ermenistan'daki depremde yaklaşık 100 bin kişi öldü.

1991- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonunun (DİSK) Genel Kurulu 11 yıl aradan sonra toplandı.

1992- Fotoğraf sanatçısı yönetmen Şahin Kaygun 41 yaşında vefat etti.

1993- Ressam Abidin Dino 80 yaşında öldü.

2002- Türkiye güzeli Azra Akın, Londra'da yapılan yarışmada Dünya Güzeli seçildi.

2004- Sahnede kaza sonucu komaya giren tiyatro sanatçısı Eren Uluergüven'e beyin ölümü tanısı konuldu. Uluergüven'in organları hastalara nakledildi.

2006- Cargill, Bursa 1. İdare Mahkemesinin "yürütmeyi durdurma" kararı üzerine 47 gün ara verdiği üretime yeniden başladı.

2009- Teröristlerin Tokat'ın Reşadiye ilçesi Sazak köyü yakınında düzenledikleri saldırıda 7 asker şehit oldu, 3 asker yaralandı.

8 Aralık

1808- Napolyon Bonapart komutasındaki Fransız ordusu Madrid'e girdi.

1911- Mustafa Kemal, Bingazi-Derne-Tobruk bölgesinde yerli halkı örgütleyerek, İtalyan kuvvetlerine karşı başarılı direnişlerde bulundu.

1941- Amerika ve İngiltere, Japonya'ya savaş ilan etti.

1948- Birleşmiş Milletler, Güney Kore'nin tanınmasını onayladı.

1967- Kıbrıs'taki kriz sonrasında Yunan askerlerinin adadan tahliyesine başlandı.

1980- Şarkıcı John Lennon bir hayranı tarafından öldürüldü.

1987- 9. Nantes 3 Kıta Film Şenliği'nde büyük ödül Ömer Kavur'un "Anayurt Oteli" filmine verildi.

1992- TBMM, Somali'ye asker gönderilmesini kararlaştırdı.

1995- Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) kuruldu.

2000- Uluslararası Halter Federasyonunun Atina'daki kongresinde ilk kez bir sporcu olarak Naim Süleymanoğlu asbaşkanlığa seçildi. - Ankara