Haftanın Tarihine Bakış

1924 Anayasası, 20 Nisan 1924'te kabul edildi.

Türkiye'de anayasal süreç, 1808 yılında Sened-i İttifak'ın ilanıyla başladı. II. Mahmut döneminde Alemdar Mustafa Paşa'nın hazırladığı Sened-i İttifak, ilk Anayasa olarak kabul ediliyor. Rumeli ve Anadolu ayanları ile Osmanlı Devleti arasında 29 Eylül 1808'de imzalanan bu metin "iktidarın yetkilerini sınırlandırdı."

Abdülmecit döneminde ise 1839'da Tanzimat Fermanı ilan edildi. Bu fermanla padişahın yetkileri kanunlarla belirlendi. Islahat Fermanı'nın ilanıyla devam eden süreç, II. Abdülhamit döneminde 23 Aralık 1876'da Kanun-i Esasi ile yeni boyut kazandı.

Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda yenilmesinin ardından 16 Mart 1920'de Meclis-i Mebusan feshedildi ve 23 Nisan 1920'de Büyük Millet Meclisi Ankara'da toplandı. Meclis, 20 Ocak 1921'de Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nu benimsedi. Yeni devletin ihtiyaçlarını karşılamayan bu kanunun yerine 20 Nisan 1924'te Yeni Teşkilat-ı Esasiye Kanunu (1924 Anayasası) kabul edildi. 1924 Anayasası, 1961 yılına kadar yürürlükte kaldı.

Milli Birlik Komitesinin 27 Mayıs 1960'ta ülke yönetimine el koymasının ardından 9 Temmuz'da 1961 Anayasası yürürlüğe konuldu. 12 Mart 1971 muhtırasıyla anayasada değişiklik yapıldı. Ordunun 12 Eylül 1980'de bir kez daha yönetime el koymasıyla hazırlanan yeni anayasa 7 Kasım 1982'de yürürlüğe girdi.

-Belli başlı öteki olaylar

15 Nisan

1912- 2 bin 340 yolcusuyla ilk yolculuğuna çıkan Titanic transatlantiği, New Foundland'ın güneyinde bir buz dağına çarparak battı: 1513 kişi öldü.

1921- İsyancı Anzavur, Biga yakınlarında öldürüldü.

1922- Kanadalı bilim adamları Frederick G. Banting ve Charles H. Best, şeker hastalığına karşı kullanılan "insülin"i buldu. İnsülini ilk kez pankreas özütünden elde eden Banting ve Best'ten sonra, 1980'lerin başlarında, bazı bakteri soylarının genetik yapısı insan insülini elde etmek üzere değiştirilmeye başlandı.

1925- Lozan Konferansı'nda, çözümü Türkiye ile İngiltere'ye bırakılan Musul konusunda İngiltere ile sorun yaşanırken Doğu'da isyan başlatan Şeyh Sait yakalandı.

1929- İstanbul'da terzilik mektebi açıldı.

1929- Etnografya Müzesi'nde Birinci Genç Ressamlar Sergisi açıldı. Nurullah Cemal (Berk), Cevat (Dereli), Refik Fazıl (Epikman) gibi sanatçıların eserleri sergilendi.

1931- Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti (Türk Tarih Kurumu) kuruldu.

1933- Ankara-İstanbul tarifeli uçak seferleri başladı.

1934- Kurtuluş Savaşı komutanlarından, Büyük Taarruz'da IV. Kolordu Komutanı olan Kemalettin Sami Paşa öldü.

1942- TBMM'de, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesine bağlı Bir Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Kurulması Hakkında Kanun kabul edildi.

1946- Milli Kütüphane Hazırlık Bürosu kuruldu. (Kütüphane, 15 Ağustos 1948'de okuyuculara açıldı. Kurucusu: Adnan Ötüken.)

1956- Türk milli serbest güreş takımı, Macaristan'ı 8-0 yendi.

1967- New York ve San Fransisco'da yaklaşık 200 bin kişi Vietnam Savaşı'nı protesto etti.

1968- Gazeteci, fıkra ve öykü yazarı Selahattin Güngör 72 yaşında öldü.

1969- Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet dönemi bakanlarından Prof. Yusuf Kemal Tengirşenk öldü.

1970- İlk elektronik hesap makinesini Japonlar buldu.

1975- Çukurova Gazeteciler Cemiyeti kuruldu.

1980- Fransız düşünür ve yazar Jean Paul Sartre öldü.

1994- Dünyanın en geniş kapsamlı ticaret antlaşması olan GATT, 120 ülkenin imzasıyla kabul edildi.

1997- Seramik sanatçısı Seniye Fenmen öldü.

2000- Türk sinemasının karakter oyuncularından Hayati Hamzaoğlu, Antalya'da yaşamını yitirdi.

2003- Dünya Haber Ajansları Zirvesi, Anadolu Ajansının ev sahipliğinde İstanbul'da yapıldı.

2004- 27 Mayıs askeri harekatının önde gelenlerinden, Milli Birlik Komitesi üyesi emekli Kurmay Albay ve İşçi Partisi Genel Başkan Yardımcısı Suphi Karaman vefat etti.

-16 Nisan

1917- Bolşevik lider Lenin, sürgünden Rusya'ya döndü.

1924- Lozan Antlaşması'nı takiben imzalanan Umumi Af Beyannamesi gereğince 1 Ağustos 1914-20 Kasım 1922 arasında askeri ve siyasi nitelikte suçlardan maznun ve mahkum Türkler ve İtilaf Devletleri tebaasından kişilerin affı hakkında kanun kabul edildi.

1925- Tanin gazetesi kapatıldı.

1928- Yüce Divan, eski Bahriye Vekili İhsan (Topçu) ile Bilecik Milletvekili Dr. Fikret Bey'i mahkum etti ve milletvekilliklerini düşürdü.

1948- Avrupa Ekonomik İşbirliği Örgütü kuruldu. Türkiye örgüte katıldı.

1972- İnsanoğlunun 5. ay yolculuğu, "Apollo 16" uzay aracıyla başladı.

1974- Eski DP'lilerin siyasi haklarının iadesine ilişkin Anayasa değişikliği kabul edildi.

1975- Başkent Pnom Pen'in düşüşüyle Kamboçya Kızıl Kmerlerin kontrolüne girdi.

1982- CHP'nin eski Genel Başkanı Bülent Ecevit, Sıkıyönetim Askeri Mahkemesince tutuklandı.

1988- İsrail komandoları, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) askeri sorumlusu Ebu Cihad'ı Tunus'ta öldürdü.

2007- Türkiye Barolar Birliğinin eski başkanlarından Prof. Dr. Eralp Özgen vefat etti.

2011- Türkiye ile Rusya arasında vizesiz dönem başladı.

17 Nisan

1453- Fatih Sultan Mehmet, İstanbul adalarını fethetti.

1924- İtalya'da genel seçimleri Benito Mussolini'nin Faşist Partisi kazandı.

1939- Kurtdereli Mehmet Pehlivan 75 yaşında öldü.

1940- Köy Enstitüleri Kanunu kabul edildi.

1941- Merkez Bankasının yurt dışında bastırdığı 100 liralık ve 50 kuruşluk banknotları taşıyan gemi, Yunanistan'ın Pire Limanı'nda kaza geçirdi ve banknotlar denize dağıldı.

1952- Türkiye ile ABD arasında telefon görüşmelerine başlandı.

1954- Çanakkale Anıtı'nın temeli atıldı.

1957- Atatürk Orman Çiftliği'nden arazi satılabilmesine olanak tanıyan kanun kabul edildi.

1961- ABD'nin desteklediği sürgündeki Kübalılar, Fidel Castro'yu devirmek üzere Küba'ya çıkarma yaptı. "Domuzlar Körfezi Harekatı" olarak bilinen çıkarma, Fidel Castro'nun zaferiyle sonuçlandı.

1967- Prof. Ali Fuat Başgil 74 yaşında İstanbul'da vefat etti.

1969- Çekoslovakya'nın "liberal" başbakanı Aleksandr Dubçek, Sovyet askeri müdahalesinin ardından istifa etti. Yerine Gustav Husak atandı.

1972- ABD'de, Nixon yönetiminin 1972 seçimlerinde siyasal rakiplerini yasa dışı dinleme faaliyetleri açığa çıkarıldı. "Watergate" adıyla anılan olaya adı karışan üç danışman ve bir savcı istifa etti.

1978- Malatya Belediye Başkanı Hamit Fendoğlu ve üç yakını, postayla gönderilen bombalı paketin patlaması sonucu öldü. Olaydan sonra 700 iş yeri tahrip edildi, CHP İl Merkezi yakıldı.

1981- Besteci Şekip Ayhan Özışık vefat etti.

1993- Sekizinci Cumhurbaşkanı Turgut Özal, Çankaya Köşkü'nde geçirdiği kalp krizi sonucu kaldırıldığı Hacettepe Üniversitesi Hastanesinde tüm çabalara rağmen kurtarılamadı.

1999- Bakü-Supsa Boru Hattı'nın resmi açılışı yapıldı.

2005- KKTC Cumhurbaşkanlığı'na Mehmet Ali Talat seçildi.

2008- Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nda değişiklik öngören tasarı TBMM'de kabul edildi. Kanuna göre, 2048'de kadın ve erkeklerde emeklilik yaşı 65'e çıkarıldı. Emeklilikte SSK (SGK) kapsamında çalışanlarda aranan 7 bin günlük prim ödeme gün sayısı 7 bin 200'e yükseltildi.

18 Nisan

1906- San Fransisco, 7.7 şiddetindeki 50 saniye süren deprem ve onu izleyen yangınlarla yerle bir oldu. 28 bin bina yıkıldı, 500 kadar kişi öldü, 100 bin kişi evsiz kaldı.

1936- İzmit Kağıt Fabrikasında ilk kağıt imal edildi.

1943- Ses sanatçısı Hafız Burhan (Burhan Sesyılmaz) Ankara'da öldü. Sanatçı özellikle gazel türünde şarkılarla ün yaptı.

1954- Albay Cemal Abdülnasır, Mısır'da krallığı darbeyle devirerek iktidarı ele geçirdi.

1955- Albert Einstein, ABD'nin Princeton kentinde 76 yaşında öldü.

1977- Veli Ballı, Boston Maratonu'nda ikinci oldu.

1980- Deneme yazarı, sanat tarihçisi Suut Kemal Yetkin 77 yaşında öldü.

1982- Devlet Mezarlığı Hakkındaki Kanun uyarınca, Atatürk Orman Çiftliği'ndeki bir alan Devlet Mezarlığı olarak belirlendi.

1983- Lübnan'daki ABD askeri varlığını protesto etmek amacıyla Beyrut'taki ABD elçiliğine düzenlenen intihar saldırısında bombacının da aralarında bulunduğu 63 kişi öldü.

1988- Şair Oktay Rifat 74 yaşında öldü.

1989- Türkiye'de ilk tüp bebek, İzmir'de Ege Üniversitesi Tüp Bebek Merkezi'nde dünyaya geldi.

1998- Yunanistan'ın cuntadan çıkmasını sağlayan devlet adamı Konstantin Karamanlis 91 yaşında Atina'da öldü.

2001- Hakkında Türkiye'de tutuklama emri çıkarılan iş adamı Cavit Çağlar, ABD'nin New York kentinde tutuklandı.

2002- Eski Afganistan Kralı Zahir Şah, 29 yıllık sürgünden ülkesine döndü.

2002- Yargıtay 9. Ceza Dairesi, "Salih Mirzabeyoğlu" olarak tanınan yasa dışı İBDA/C örgütü elebaşı Salih İzzet Erdiş'e, "Anayasal düzeni silah zoruyla değiştirmeye kalkışmak" suçundan verilen idam cezasını onadı.

2004- Heykeltıraş Gürdal Duyar 69 yaşında vefat etti.

2007- Malatya'da, Hristiyanlık ile ilgili kitaplar dağıtan Zirve Yayınevi'ni basan saldırganlar, biri Alman 3 kişiyi öldürdü.

2007- TBMM Başkanvekili ve CHP Bursa Milletvekili Ali Dinçer, tedavi gördüğü hastanede vefat etti.

2010- KKTC'de cumhurbaşkanlığına Derviş Eroğlu seçildi.

19 Nisan

1775- Amerikan Devrimi başladı. Sömürgeci İngiliz birlikleri ile bağımsızlık savaşçıları, Massachussets eyaletinin Lexington kentinde çatıştı.

1925- 29 Ekim'in "ulusal bayram" olarak kabulü hakkındaki kanun benimsendi.

1926- Türk karasularında her türlü denizcilik işlerini Türk vatandaşlarına tahsis eden ve ecnebilerin kabotaj hakkına son veren Kabotaj Kanunu kabul edildi.

1938- Kırşehir ve çevresindeki 6.6 büyüklüğündeki depremde 149 kişi öldü.

1947- Hindistan'da Kongre Partisi, ülkenin Hindistan ve Pakistan olarak iki ayrı devlete bölünmesini kabul etti.

1948- ABD, yeni bir atom silahını Marshall Adası'nda denedi.

1971- Sovyetler Birliği, dünyanın ilk uzay istasyonu "Salyut I"i uzaya gönderdi. 15 metre uzunluğundaki istasyon, bilimsel bir laboratuvardı.

1984- Avni Dilligil Tiyatro Ödülü'nü, Dostlar Tiyatrosu "Galileo Galilei" adlı oyunla aldı. Yıldız Kenter "en iyi kadın oyuncu", Müşfik Kenter "en iyi erkek oyuncu" seçildi.

1993- Şair, öykü ve oyun yazarı Sabahattin Kudret Aksal öldü. 1920 yılında doğan Aksal, İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümünü bitirdi. Aksal, öğretmenlik, konservatuvarda ve şehir tiyatrolarında müdürlük yaptı.

1994- Sinema sanatçısı Turgut Boralı 71 yaşında öldü.

1995- ABD'nin Oklahoma kentinde bir resmi binaya konulan bombanın patlaması sonucunda 100'den fazla kişi öldü. Bombayı eski bir asker olan 28 yaşındaki Timothy McVeigh'in yerleştirdiği ortaya çıkarıldı.

1999- Karikatürist Tekin Aral İstanbul'da öldü. 1941'de doğan Aral, ağabeyi Oğuz Aral ile Gırgır ve Fırt dergilerini mizah dünyasına kazandırdı.

2007- Çankaya Köşkü'nden önce Cumhurbaşkanlığı Köşkü olarak kullanılan "Atatürk Müze Köşkü" restorasyonu tamamlandıktan sonra törenle ziyarete açıldı.

2008- Eski bakanlardan Ayvaz Gökdemir, Ankara'da bir kongrede kalp krizi geçirdikten sonra kaldırıldığı hastanede vefat etti.

20 Nisan

571- Hazreti Muhammed, Mekke'de dünyaya geldi. Peygamber'in doğumu "Kutlu Doğum Haftası" olarak kutlanıyor.

1841- İlk dedektif romanı "Morg Sokağı Cinayeti" yayımlandı. Edgar Allen Poe'nun Graham's Lady's and Gentleman's dergisinde yayımlanan eserinde Parisli Bay C. Auguste Dupin'in seri cinayetleri ortaya çıkarmadaki çözümleyici zekası betimleniyordu.

1889- Adolf Hitler doğdu.

1902- Marie ve Pierre Curie, Paris'teki laboratuvarlarında radyoaktif radyum tuzlarını ayrıştırmayı başardı.

1924- 1924 Anayasası kabul edildi.

1942- İzmir Ticaret Gazetesi yayımlanmaya başladı.

1944- Türkiye, Almanya'ya krom ihracatını durdurdu.

1953- 7 Türk askeri Kore'deki esir değişimiyle geri alındı.

1962- Dolandırıcılığıyla ünlü "Sülün Osman" cezaevinde "Alınteri ile Yaşamak" konulu konferans verdi.

1990- Ressam Şefik Bursalı 87 yaşında öldü.

2003- Eski Ticaret Bakanı Teoman Köprülüler öldü.

2008- Dünya ve Olimpiyat Şampiyonu eski milli güreşçi Gazanfer Bilge 85 yaşında vefat etti. - Ankara