Haftanın Tarihine Bakış

ANKARA (AA)- Türk Silahlı Kuvvetleri, 12 Eylül 1980'de üçüncü kez yönetime el koydu.

Türk demokrasisi 27 Mayıs 1960, 12 Mart 1971'deki muhtıralarla kesintiye uğradı. Ordu, 12 Eylül 1980'de yönetime bir kez daha el koydu. Parlamento feshedildi, siyasi faaliyetler durduruldu, tüm yurtta sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Kenan Evren, 13 Eylül 1980'de Devlet Başkanlığını üstlendi. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 1982'de bir kez daha değiştirildi.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Anayasanın geçici 15. maddesinin, 12 Eylül 2010'da yapılan referandumla kaldırılmasının ardından, şikayet dilekçelerini değerlendirerek 12 Eylül sürecine ilişkin soruşturma başlattı. Savcılığın hazırladığı iddianame Ankara 12. Ağır Ceza Mahkemesince kabul edildi.

Askeri yönetimin hayatta kalan üyelerinden dönemin Genelkurmay Başkanı, 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren ile dönemin Hava Kuvvetleri Komutanı emekli Orgeneral Tahsin Şahinkaya'nın yargılanmasına Nisan 2012'de başlandı.

-Belli başlı öteki olaylar

9 Eylül

1886- Bern uluslararası kopya hakları (Copyrights) konvansiyonu toplandı.

1921- Sakarya Savaşı'nda Mustafa Kemal Paşa, bazı komutanlarla "düşmanın mukavemetinin kırıldığı" Polatlı'nın kuzeyindeki Zafertepe'ye gelerek, Yunanlıların durumunu inceledi.

1922- 30 Ağustos Zaferi'nin kazanılmasının ardından Yunan ordularını önüne katan Türk orduları İzmir'e girdi.

1923- Halk Fırkası Tüzüğü onaylandı. Böylece CHP'nin kuruluşu gerçekleştirildi.

1933- İzmir Enternasyonal Fuarı'nın çekirdeğini oluşturan "9 Eylül Panayırı"nın ilki, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak tarafından açıldı.

1971- Boğaziçi Üniversitesi kurulmasına ilişkin kanun kabul edildi.

1974- Keban Baraj ve Hidroelektrik Santrali açıldı.

1974- 11. Antalya Film Şenliği'nde, Altın Portakal Ödülü'nü Lütfü Ömer Akat'ın "Düğün" filmi aldı.

1976- Çin Halk Cumhuriyeti Lideri Mao Zedung öldü.

1982- Türkiye'nin Burgaz Konsolosluğu İdari Ataşesi Bora Süelkan, Ermeni teröristlerce öldürüldü.

1984- Sinema yönetmeni ve oyuncusu Yılmaz Güney 47 yaşında Paris'te öldü.

1985- Tiyatro ve sinema oyuncusu Erkan Yücel, trafik kazasında öldü.

1991- Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu yeniden faaliyete geçti.

1993- ATV yayın hayatına başladı.

1993- İsrail ve Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) birbirlerini tanımayı kabul etti.

1993- Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) kuruldu.

1995- Türkiye Güzeli Yeşim Palandüz, Dünya Güzeli seçildi. Palandüz'den önce, Keriman Halis 1932'de Dünya Güzeli seçilmişti.

2004- Akçakoca açıklarında doğalgaz bulundu.

2008- Pakistan'da, suikasta kurban giden eski başbakanlarından muhalefet lideri Benazir Butto'nun eşi Ali Asıf Zerdari devlet başkanı oldu.

2009- İstanbul'da yaşanan sel felaketinde 26 kişi hayatını kaybetti.

2011- Korgeneral Mehmet Eröz, "Kamuoyunu yönlendirme amaçlı internet siteleri" davası kapsamında tutuklandı.

2011- Gaziantep'te dünyanın en büyük mozaik müzesi niteliğini taşıyan Zeugma Müzesi açıldı.

2012- Irak mahkemesi, Irak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Tarık el-Haşimi ve korumalarından Ahmed Kahtan hakkında, gıyablarında idam kararı verdi

2012- 2012 Londra Paralimpik Oyunları sona erdi. Türkiye, oyunları 1 altın, 5 gümüş ve 4 bronz olmak üzere toplam 10 madalyayla tamamladı.

10 Eylül

1623- Sultan Mustafa'nın halledilmesiyle IV. Murat tahta çıktı.

1920- Türkiye Komünist Partisi (TKP) Bakü'de kuruldu.

1921- Sakarya Savaşı'nda Türk karşı taarruzu başlatıldı ve Duatepe alındı.

1943- İstanbul Kapalıçarşı'da çıkan yangında 200'den fazla dükkan yandı.

1970- ABD'nin Türkiye'de haşhaş ekimini yasaklama önerisi Mecliste reddedildi.

1974- İstanbul'da Haliç Köprüsü hizmete girdi.

1976- İstanbul'a gelmekte olan İngiliz Havayolları'na ait yolcu uçağı ile Yugoslav yolcu uçağı Zagreb yakınlarında çarpıştı, 25'i Türk 176 kişi öldü.

1979- Şair Ceyhun Can 39 yaşında öldü.

1981- Picasso'nun Guernica tablosu 40 yıl sonra ABD'den İspanya'ya döndü.

1990- Ebru sanatçısı Mustafa Esat Düzgünman 70 yaşında öldü.

1998- Yardımlarıyla tanınan Semiha Şakir 93 yaşında İstanbul'da öldü.

2007- Pakistan'ın sürgündeki eski Başbakanı Navaz Şerif, yedi yıl aradan sonra ülkesine döndü. Havaalanında gözaltına alınan Şerif, daha sonra sınır dışı edildi.

2007- Oscar ödüllü Amerikalı komedyen, ABD'nin eski başkanlarından Ronald Reagan'ın ilk karısı Jane Wyman 93 yaşında öldü.

2009- Şehir içi sabit telefon hizmetlerinin rekabete açılması ve sabit telefonlarda numara taşınabilirliği uygulaması başladı.

2012-  Sezonun 4. ve son "Grand Slam" turnuvası ABD Açık'ta tek erkekler finalini, İngiliz tenisçi Andy Murray kazandı.

11 Eylül

1526- Macaristan'da Budin fethedildi.

1853- Elektrikli telgraf ilk kez kullanıldı.

1855- Osmanlı orduları, müttefikleriyle beraber Sivastopol'a girdi.

1923- Mustafa Kemal, Halk Fırkası Başkanlığına seçildi.

1926- Ankara otomatik telefon işletmesine açıldı.

1944- Türkiye, Mihver devletlerinden gelebilecek sığınmacılara karşı sınırlarını kapattı.

1948- Pakistan Devlet Başkanı Muhammed Ali Cinnah öldü.

1954- Ankara'da "Kıbrıs Türktür Komitesi" kuruldu.

1957- Ankara'da sağanak yağış sele yol açtı; 133 kişi öldü.

1970- Sovyetler Birliği liderlerinden Nikita Kruşçev öldü.

1973- Şili'nin sosyalist başkanı Salvador Allende, Augusto Pinochet önderliğindeki ordu tarafından devrildi. Yönetimi terk etmeyeceğini bildiren Allende, ordu güçlerince öldürüldü.

1996- Türkiye internet omurgası Turnet açıldı.

2000- Gazeteci ve sanatçı Ergun Köknar İstanbul'da öldü.

2001- New York'un "İkiz Kule" gökdelenlerine yolcu uçaklarıyla terörist saldırı düzenlendi. Savunma Bakanlığına ait Pentagon'un da terör saldırısına uğradığı facia yaşandı.

2004- Mısır İskenderiye Patriği Petros, Ortodoks Hristiyanlığın kutsal bölgesi Aynoraz yakınlarında helikopter kazasında öldü.

2007- Ankara'da Sıhhiye Katlı Otoparkı'nda patlayıcı yüklü bir minibüs bulundu. Patlayıcılar yaklaşık üç saatte etkisiz hale getirildi. Ankara Valiliği, patlayıcıların, daha önce Mersin ve Şırnak'ta terör örgütü PKK'ya karşı yürütülen operasyonlarda ele geçen malzemelerle örtüştüğünü açıkladı.

2007- Rıfat Ilgaz'ın eserinden Ertem Eğilmez tarafından sinemaya uyarlanan "Hababam Sınıfı"nın oyuncularından "Tulum Hayri" lakaplı Cem Gürdap, İstanbul'da vefat etti.

2010- Türkiye'de AIDS hastalığına ilk teşhisi koyan ve bu hastalığa karşı yürüttüğü mücadeleyle tanınan Prof. Dr. Hüseyin Sipahioğlu, 87 yaşında yaşamını yitirdi.

12 Eylül

1624- Dünyanın ilk denizaltısı Londra'da test edildi.

1937- Dersim isyanının elebaşı Seyit Rıza teslim oldu; yargılama sonucu 15 Kasımda idam edildi.

1959- Sovyetler Birliği, Luna II roketini aya fırlattı.

1963- Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında Ortaklık Antlaşması imzalandı.

1980- Ordu yönetime el koydu. Parlamento feshedildi, siyasi faaliyetler durduruldu, tüm yurtta sıkıyönetim ve sokağa çıkma yasağı ilan edildi.

1996- Türkiye, 2 bin 500 Iraklı Kürt'ün ülkeye girmesine izin verdi.

2001- Gazeteci Abbas Parmaksızoğlu, İstanbul'da öldü. Parmaksızoğlu, Türkiye Gazeteciler Cemiyetinin ilk üyelerindendi.

2010- Anayasa değişikliği halkoylamasında kabul edildi. Geçerli oyların yüzde 57.88'i "Evet", yüzde 42.12'si ise "Hayır" çıktı.

2012 - Anadolu Ajansı'nın yeni hizmeti "AA Finans Haberleri Terminali" İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) seans salonunda hizmete girdi.

2012 - Amerikan bilişim şirketi Apple, San Francisco kentinde düzenlediği toplantıda merakla beklenen yeni iPhone 5 modelini tanıttı.

13 Eylül

490- Yunanlılar, Marathon Savaşı'nda Darius komutasındaki Persleri yendi.

1705- Osmanlı devletine sığınan Macar Kralı Tökeli İmre, İzmit'te öldü.

1871- Gazeteci, yazar, şair Şinasi 45 yaşında öldü.

1919- Sivas'ta İradei Milliye gazetesi yayımlanmaya başlandı.

1921- Sakarya Meydan Savaşı kazanıldı.

1968- Arnavutluk, Varşova Paktı'ndan ayrıldı.

1965- Beatles "Yesterday"i çıkardı. Beatles, ilk Grammy ödülünü, 1964 yılında en iyi grup dalında aldı.

1967- Besteci Şerif Muhittin Targan 75 yaşında İstanbul'da öldü.

1970- Yazar, araştırmacı Refik Ahmet Sevengil 67 yaşında öldü.

1980- Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Kenan Evren, Devlet Başkanlığını üstlendi.

1987- Demokratik Sol Parti Genel Başkanı Rahşan Ecevit görevinden ayrıldı. Yerine oy birliğiyle Bülent Ecevit seçildi.

1991- Futbolun "Taçsız Kralı" Metin Oktay, trafik kazasında öldü.

1997- Polonya'da yapılan Dünya Grekoromen Güreş Şampiyonası'nda Şeref Eroğlu ile Ercan Yıldız altın madalya kazandı.

1998- Halkçı Parti'nin kurucu Genel Başkanı Necdet Calp, Ankara'da öldü.

2000- Milli Gençlik Vakfı şubeleri yurt genelinde kapatılmaya başlandı.

2008- Piyanist ve Besteci Fazıl Say, Almanya'nın prestijli müzik festivalleri arasında yer alan Bremen Müzik Festivali'nin 2008 yılı ödülüne layık görüldü.

2010- Amerikalı sahne ve sinema sanatçısı Kevin McCarthy 96 yaşında öldü.

2012 - Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği Özel Temsilcisi Angelina Jolie, Türkiye'ye sığınan Suriyelilerin bulunduğu kampları ziyaret etmek amacıyla Gaziantep'e geldi. Kamplarda incelemelerde bulunan Jolie, Gaziantep'deki temaslarının ardından Ankara'ya geçti. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 14 Eylül'de Jolie'yi Çankaya Köşkü'nde kabul etti.

14 Eylül

1829- Ruslar ile Edirne Antlaşması imzalandı.

1867- Karl Marx'ın yazdığı Kapital'in ilk cildi yayımlandı.

1960- Irak, İran, Kuveyt, Suudi Arabistan ve Venezuela, OPEC'i kurdu.

1966- Dördüncü Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel öldü.

1969- Balkan Boks Şampiyonası'nda Seyfi Tatar ile Celal Sandal şampiyon oldu.

1974- Sinema oyuncusu ve yönetmeni Yılmaz Güney, Adana'nın Yumurtalık ilçesi yargıcı Sefa Mutlu'yu öldürdü.

1981- Amerikan asıllı aktris ve Monaco Prensesi Grace Kelly, trafik kazasında öldü.

1982- Lübnan Devlet Başkanı Beşir Cemayel, bombalı saldırıda öldürüldü.

1998- Gazeteci, yazar, şair Mehmed Kemal, İstanbul'da öldü.

1999- YÖK Rektörler Komitesi, üniversite yerleşkelerinde, açık ya da kapalı alanlarda türbanı yasaklayan ortak karar aldı. Kimlik kartındaki fotoğraf, derslikler, laboratuvarlar, sosyal tesis ve spor alanlarında da türban yasağı konuldu.

2006- Fotoğraf sanatçısı Mehmet Gülbiz'i Taksim'deki evinde 38 bıçak darbesiyle öldüren İranlı Parisa E, "tasarlayarak adam öldürmek" suçundan müebbet hapis, hırsızlık suçundan da 1 yıl 11 ay 10 gün hapis cezasına çarptırıldı.

2011- Güney Deniz Saha Komutanı Koramiral Abdullah Can Erenoğlu, Hava Pilot Tuğgeneral Mustafa İlhan ile Kurmay albaylar Ender Kahya ve Önder Çelebi, "Balyoz Planı" soruşturması kapsamında tutuklandı.

15 Eylül

1890- Ünlü polisiye yazarı, dedektif "Hercul Poirot"nun yaratıcısı Agatha Christie doğdu.

1910- Osmanlı Sosyalist Fırkası kuruldu.

1916- Savaşta ilk tank, İngiliz birlikleri tarafından, Birinci Dünya Savaşı sırasında, Fransa'nın Somme yöresinde kullanıldı.

1923- Lozan Antlaşması uyarınca Edirne'ye bağlı Karaağaç istasyonu Yunanlılardan teslim alındı.

1923- Türkiye'de ilk yüzme yarışı, Galatasaray Kulübünce İstanbul Büyükada'da düzenlendi.

1928- İskoç bakteriyolog Alexander Fleming, pek çok zararlı bakteriyi yok edebilen "küf"ü bularak, "penicillium notatum" adını verdi.

1929- Müstakil Ressamlar ve Heykeltıraşlar Birliğinin ilk sergisi Ankara'da açıldı.

1949- Seçimleri kazanan Konrad Adenauer, Federal Almanya'nın ilk şansölyesi oldu.

1955- Türk Parasının Kıymetini Koruma hakkındaki kararname yürürlüğe girdi.

1961- Yassıada Mahkemesi, kapatılan DP'nin 15 üyesi hakkında ölüm, 32 üyesi hakkında müebbet hapis cezası verildiğini açıkladı.

1971- Greenpeace (Yeşilbarış) çevre örgütü kuruldu.

1972- Besteci Ulvi Cemal Erkin 66 yaşında Ankara'da öldü.

1972- Şair, yazar Baki Süha Ediboğlu 57 yaşında öldü.

1982- İsrail, Beyrut'u işgal etti.

1983- Yazar, öğretim üyesi Murat Sarıca 57 yaşında öldü.

2002- Manisa Etnografya ve Arkeoloji Müzesi soyuldu. Soygunda, Helenistik döneme ait "Marsyas" ve Roma dönemine ait "Eros" heykelleri çalındı.

2002- Tiyatro ve sinema sanatçısı Şükran Güngör, tedavi gördüğü Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesinde vefat etti.

2008- ABD'de Kara Pazartesi: ABD'nin dördüncü büyük yatırım bankası durumundaki Lehman Brothers, kredi krizi nedeniyle girdiği zor durumdan kurtulamayarak iflas başvurusunda bulundu.

2011- Mehmet Ağar, "Susurluk" davasında, "Cürüm işlemek için silahlı teşekkül oluşturmak" suçlamasıyla 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

2012- Beşşar Esed ailesinden Albay Pilot Yusuf Esed, Suriye rejiminden ayrıldığını duyurdu.

2012- Fenerbahçe Futbol Takımı kaptanı Alex de Souza'nın 3 metre boyundaki heykeli, Fenerbahçe Şükrü Saracoğlu Stadı güzergahında Yoğurtçu Parkı'nın karşısındaki alana dikildi. - Ankara