Haftanın tarihine bakış

Türkiye'nin bağımsız ve egemen bir devlet olarak tanınmasını sağlayan Lozan Barış Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde (TBMM) 23 Ağustos 1923'te onaylandı.

Lozan Barış Antlaşması, 1. Dünya Savaşı sonucunda 24 Temmuz 1923'te, İsviçre'nin Lozan şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileriyle Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri tarafından, Leman Gölü kıyısındaki Beau-Rivage Palace'ta imzalandı. Anlaşma, 23 Ağustos 1923'te II. TBMM tarafından onaylanarak yürürlüğe girdi.

Lozan Barış Antlaşması'nın ön sözünde yer alan "devletlerin istiklal ve hakimiyetine saygı gösterilmesi prensibi", yeni Türkiye'nin I. Dünya Savaşı galipleri ile eşit şartlar altında, Lozan'da siyasi bir mücadeleye giriştiğini gösteren hüküm olarak yer aldı. 143 madde, bir ön söz ve 4 bölümden oluşan Lozan Barış Antlaşması, Türk istiklal ve hakimiyetinin tanınması bakımından önem arz eden antlaşma olarak kabul edildi.

26 Ağustos 1922'de Başkomutan Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın sabaha karşı verdiği emirle Kurtuluş Savaşı'nın önemli safhası Büyük Taarruz başladı.

Belli başlı öteki olaylar:

19 Ağustos

1829- Alman doğa bilimci Profesör Johann Jacob Friedrich Wilhelm Parrot ile beraberindeki grup, Ağrı Dağı'nın zirvesine ilk kez tırmanmayı başardı.

1915- 8 Ağustos'ta Anafartalar Grubu Komutanlığı görevini yürüten Mustafa Kemal Paşa'ya aynı zamanda 16. Kolordu Komutanlığı görevi verildi.

1915- Tevfik Fikret 48 yaşında Rumelihisarı'ndaki evi "Aşiyan"da yaşama gözlerini yumdu.

1920- Gazeteci ve siyasetçi Süleyman Necati Güneri, "Matbuat ve İstihbarat Müdüriyeti Umumiyesi"ne genel müdür oldu.

1922- Bir Türk birliği, taarruzun yönü konusunda yanıltmak amacıyla Yunanlılara Ortanca'da taarruz düzenledi.

1927- Ortodoks kilisesi Sovyet yönetimini tanıdı.

1934- Hitler, meclisin kararıyla "Führer" ilan edildi.

1936- İspanyol yazar Frederico Garcia Lorca, Granada'da milliyetçiler tarafından kurşuna dizildi.

1939- İstanbul'da pasif savunma tatbikatı yapıldı.

1945- Tevfik Fikret'in "Aşiyan" (Kuş Yuvası) adını verdiği İstanbul Rumelihisarı'ndaki evi, müze olarak düzenlendi ve şairin 30. ölüm yılında ziyarete açıldı. "Edebiyatı Cedide", "Hamit" ve "Fikret" salonları da 1946'da düzenlenerek müzeye eklendi.

1946- Çin'de iç savaş başladı.

1951- Kurtuluş Savaşı komutanlarından Orgeneral İzzettin Çalışlar vefat etti.

1966- Varto'da 6,9 büyüklüğündeki depremde 2 bin 394 kişi hayatını kaybetti.

1974- Rumlar, Kıbrıs'taki ABD elçisi Roger Davies'i öldürdü.

1978- Kariye Müzesi soyuldu.

2005- Foto Muhabirleri Derneği Kurucu ve Onursal Başkanı, emekli gazeteci Rafet Hüner, 66 yaşında Antalya'da vefat etti.

2008- Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, kapatılan Refah Partisi'nin son Genel Başkanı Necmettin Erbakan'ın kalan hapis cezasını "sürekli hastalık" nedeniyle kaldırdı. Erbakan'ın, 26 Mayıs 2008'de Altınoluk'taki konutunda infaz edilmeye başlanan hapis cezası, 23 Eylül 2010'da sona erecekti.

2010- Irak'taki son Amerikan muharip birliği ülkeden ayrılmaya başladı.

2012- Sudan'ın Güney Kordofan eyaletine resmi bir heyeti taşıyan yolcu uçağında iniş sırasında patlama meydana geldi, bir bakanın da arasında bulunduğu 31 kişi öldü.

2012- "Top Gun" ve "Days of Thunder" (Yıldırım Günleri) filmlerinin yönetmenliğini yapan 68 yaşındaki yönetmen Tony Scott, California'da bir köprüden atlayarak yaşamına son verdi.

2016- Türkiye'nin "ilk milli kazı alanı" unvanına sahip Alacahöyük'teki arkeolojik kazı çalışmalarında yaklaşık 2 bin 300 yıllık gizli geçide ulaşıldı.

2019- Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Prof. Dr. Ahmet Haluk Dursun, Van'da geçirdiği trafik kazasında yaşamını yitirdi.

2021- 28 Şubat davasında cezası kesinleşen Çevik Bir ile Çetin Doğan'ın da aralarında bulunduğu 14 sanık hakkında yakalama kararı verildi.

20 Ağustos

1462- Cebelitarık, İspanyollar tarafından zapt edildi.

1516- Gaziantep, Yavuz Sultan Selim komutasındaki Osmanlı ordusunca fethedildi.

1922- Türkiye Sosyalist İşçi Fırkası kuruldu.

1937- 9 Eylül Panayırı, İzmir Enternasyonal Fuarı adını aldı.

1940- Sovyet Devrimi liderlerinden Leon Troçki, Meksika'da öldürüldü.

1952- Napoli'de yapılan Avrupa Güzellik yarışmasında Türk güzeli Günseli Başar birinci oldu.

1968- Çekoslovakya, Sovyetler Birliği ve Varşova Paktı ülkelerince işgal edildi. Aleksandr Dubçek ve öteki liberalleşme yanlısı komünist liderler tutuklandı. Sovyet tankları, Prag sokaklarında halkın direnişiyle karşılaştı.

1974- Magosa'ya 15 kilometre uzaklıktaki Türklere ait Atlılar köyünde Rumlar tarafından yapılan katliam ortaya çıkarıldı. Bir çukura gömülmüş 57 Türk'ün cesedi bulundu.

1988- Irak-İran Savaşı ateşkesle sona erdi.

1990- Türk hafif müziği sanatçısı Ayla Dikmen vefat etti.

1991- Cumhuriyet gazetesi sahibi ve başyazarı Nadir Nadi, 83 yaşında hayatını kaybetti.

1991- Estonya tam bağımsızlık ilan etti.

1998- Maliye Bakanlığı, kapatılan RP'nin mal varlığıyla ilgili incelemeleri sırasında, 1,2 trilyon lira nakit açığı buldu. Kapatılan RP'nin Genel Başkanı Necmettin Erbakan ve 78 kişi hakkında açılan dava sonucunda, 6 Mart 2002'de Erbakan "evrakta sahtecilik" suçundan 2 yıl 4 ay hapisle cezalandırıldı.

2012- Ramazan Bayramı'nın ikinci gününde Gaziantep'teki Karşıyaka Polis Merkezi yakınında terör örgütü üyeleri tarafından zaman ayarlı bomba yüklü araç patlatıldı. Olayda 3'ü çocuk 10 kişi öldü, 65 kişi yaralandı.

2012- Birleşmiş Milletler'in Suriye'deki gözlemci heyetinin misyonu resmen sona erdi.

2013- Bosna Hersek Devlet Mahkemesi, Bosna Savaşı sırasında eski özel Sırp polis teşkilatında görev yapan ve Srebrenitsa soykırımına karışan Duşko Yeviç hakkında 32 yıl, Mendelyev Curiç hakkında ise 28 yıl hapis cezasına hükmetti.

2016- Gaziantep'te sokak düğününde meydana gelen terör saldırısında 34'ü çocuk 54 kişi hayatını kaybetti, 67 kişi yaralandı.

2017- ABD donanmasına ait USS Indianapolis adlı savaş gemisinin enkazı 72 yıl sonra Pasifik Okyanusu'nda bulundu.

2017- Amerikalı komedyen, aktör ve yönetmen Jerry Lewis 91 yaşında hayatını kaybetti.

2019- Suudi Arabistan tarihinde ilk defa, kadınların erkek vasilerinin izni olmadan yurt dışına seyahat etmesine olanak tanınmaya başlandı.

2021- Grönland'daki buzulların zirvesine ilk kez yağmur yağdı.

2022- Türk Milli okçuları, İngiltere'de düzenlenen Avrupa Gençler Okçuluk Şampiyonası'nda 8 altın, 4 gümüş ve 2 bronz olmak üzere toplam 14 madalya kazanarak organizasyonu ilk sırada tamamladı.

21 Ağustos

1651- İstanbul halkı ve esnafı, Yeniçeri ağalarına isyan etti, bütün çarşılar kapandı.

1911- Leonardo da Vinci'nin "Mona Lisa" adlı ünlü tablosu Louvre Müzesi'nden çalındı. Tablo, iki yıl sonra Floransa'da bulundu.

1944- Son Osmanlı Halifesi Abdülmecid, Paris'te hayatını kaybetti.

1959- İstanbul'da yeniden düzenlenen "Askeri Müze" halka açıldı.

1960- Çanakkale Anıtı törenle açıldı.

1991- Sovyetler Birliği'nde darbeyle görevinden alınan Mihail Gorbaçov, iki gün aradan sonra görevinin başında olduğunu açıkladı.

2011- Türkiye, Ankara'da düzenlenen Dünya Yıldız Kızlar Voleybol Şampiyonası finalinde Çin'i 3-0 yenerek, şampiyon oldu.

2012- Somali'de 21 yıl sonra ilk meclis oluşturuldu.

2013- Wikileaks'in internet sitesinde yayımlanan ABD ordusuna ait gizli bilgileri sızdırmak suçlamasıyla askeri mahkemede yargılanan er Bradley Manning, 35 yıla mahkum edildi.

2020- Türkiye tarihinin en büyük doğal gaz keşfi Karadeniz'de gerçekleştirildi. Fatih Sondaj Gemisi Tuna-1 kuyusunda 320 milyar metreküp doğal gaz rezervi bulundu.

22 Ağustos

1703- Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküş dönemi padişahlarından II. Mustafa tahttan indirildi.

1910- Japonya, işgal ettiği Kore'yi topraklarına kattı.

1935- Türk Tarihi Tetkik Cemiyetince ilk arkeoloji kazısı, Çorum Alacahöyük'te başlatıldı.

1946- Türkiye, Sovyet Rusya'nın Boğazlar'ın savunmasına katılma isteğini reddetti.

1965- Sadun Boro, eşi Odo ve kızı Deniz, "Kısmet" teknesiyle İstanbul Limanı'ndan 2 yıl 10 gün sürecek dünya turu başlattı.

1972- Ozan ve gazeteci Orhan Seyfi Orhon, 82 yaşında hayata veda etti.

1974- Kıbrıs'ta Rumların rehin aldığı 13 Türk gazeteciden 11'i serbest bırakıldı. Adem Yavuz ve Ergin Konuksever'in hastanede olduğu açıklandı. Ancak yaralı olan Adem Yavuz, Adana'da Tıp Fakültesi Numune Hastanesinde 26 Ağustos'ta hayatını kaybetti.

1985- Şair Turgut Uyar, 58 yaşında vefat etti.

1986- Üçüncü Cumhurbaşkanı Celal Bayar, 80 yılı siyasi mücadeleyle geçen yaşamına, İstanbul'da 103 yaşında veda etti.

1993- Celal Bayar için doğum yeri olan Umurbey beldesinde yaptırılan anıt mezarı, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel açtı.

2000- Azerbaycan'ın eski Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey, tedavi gördüğü Ankara'da hayatını kaybetti.

2012- Rusya'nın Dünya Ticaret Örgütü üyeliği resmen başladı.

2013- ABD'nin iki müttefiki Japonya ve Güney Kore, ilk kez birlikte hava tatbikatına katıldı.

2015 - Milli boksör Busenaz Sürmeneli, kadınlar 75 kiloda Avrupa Gençler Şampiyonu oldu.

2022- Gökbilimciler tarafından yürütülen bir çalışmada, bu zamana kadar gözlemlenen en büyük kara delik jeti keşfedildi.

2023- Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener hakkında "Fetullahçı Terör Örgütü'ne üyelik" iddiasıyla yürütülen soruşturmada, "kovuşturmaya yer olmadığına" karar verdi.

23 Ağustos

634- Dört halifeden ilki Hazreti Ebubekir vefat etti.

1514- Yavuz Sultan Selim (I. Selim) komutasındaki Osmanlı ordusu, Çaldıran'da Şah İsmail'in ordusunu yendi.

1703- Sultan II. Mustafa'nın yerine kardeşi Şehzade Ahmet (III. Ahmet) tahta çıkarıldı.

1921- Yunan ordusunun taarruza geçmesiyle Sakarya Meydan Savaşı başladı.

1923- Lozan Barış Antlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde onaylandı.

1925- Mustafa Kemal, elinde bir "Panama şapka" ile çıktığı Kastamonu gezisi sırasında "Şapka ve Kıyafet Devrimi'ni" başlattı.

1939- Tekirdağ şarap fabrikası hizmete girdi.

1955- İngiltere'ye Kıbrıs için ilk nota verildi.

1988- Şanlıurfa Havaalanı hizmete açıldı.

2002- Türk sinemasının emektarlarından Sami Hazinses, 77 yaşında Haydarpaşa Numune Hastanesi'nde vefat etti.

2011- Ankara-Konya hızlı tren hattı törenle açıldı.

2011- Futbol Federasyonu, Spor Toto Süper Lig'de 2011-2012 sezonunda play-off sisteminin uygulanmasına karar verdi.

2015- 15. Dünya Atletizm Şampiyonası'nda Türkiye adına yarışan Küba asıllı Yasmani Copello, 48,46 saniyelik derecesiyle Türkiye rekoru kırarak Dünya Şampiyonası'nda erkekler 400 metre engellide finale yükselen ilk milli atlet oldu.

2018- Yönetmen, tiyatro, sinema, dizi oyuncusu ve seslendirme sanatçısı Toron Karacaoğlu, Balıkesir'in Edremit ilçesinde vefat etti.

2022- Soyut resmin Türkiye'deki önemli temsilcilerinden ressam ve akademisyen Prof. Dr. Adnan Çoker, İstanbul'da 95 yaşında hayatını kaybetti.

2023- Rus paralı savaşçı grubu Wagner'in kurucusu Yevgeniy Prigojin'in de içinde bulunduğu özel jetin Tver'de düşmesi sonucu Prigojin dahil uçaktaki 10 kişi öldü.

24 Ağustos

MS 79- Pompei, Vezüv yanardağının lavları altında kaldı, 20 bin kişi öldü.

1516- Yavuz Sultan Selim (I. Selim), Mercidabık'ta Memlükleri yendi.

1572- Paris'te, St. Barthelemy Günü'nde IX. Charles, Protestanları hedef alan katliamın emrini verdi. Tarihçilerin tahminlerine göre yaklaşık 50 bin Protestan'ın öldüğü olay, tarihe "St. Barthelemy Katliamı" olarak geçti.

1851- Osmanlı Hükümeti, Palmer ve Goldschmidt şirketleriyle sözleşme imzalayarak borç para aldı.

1899- Arjantinli şair ve yazar Jose Luis Borges doğdu.

1949- NATO Antlaşması yürürlüğe girdi.

1954- ABD Başkanı Eisenhower, Komünist Parti'yi yasa dışı ilan etti.

1958- Bursa yangınında, tarihi Kapalıçarşı dahil 2 bin ev ve dükkan zarar gördü.

1968- Fransa, Pasifik'teki hidrojen bombası deneyinin ardından "Nükleer Kulüp'ün" beşinci üyesi oldu.

1969- Metin Oktay'ın jübile maçında Fenerbahçe ile Galatasaray 1-1 berabere kaldı.

1991- Sovyetler Birliği'nde Devlet Başkanı Mihail Gorbaçov, Komünist Parti'nin feshedilmesini istedi ve parti genel sekreterliğinden istifa etti. Aynı gün Estonya, Letonya ve Ukrayna bağımsızlığını ilan etti. Sovyetler Birliği'nin dağılma süreci başladı.

2007- Kainatın doğumuna ilişkin fizik kuramı olan "Büyük Patlama" fikrini geliştiren fizikçilerden Amerikalı Ralph Alpher, 86 yaşında öldü.

2008- Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te, Itek Air'e ait Boeing 737 tipi yolcu uçağı kalkıştan bir süre sonra teknik arıza nedeniyle düştü, 65 kişi hayatını kaybetti.

2011- Futbol Federasyonu, şike davasından dolayı Fenerbahçe Futbol Takımı'nın, 2011-2012 sezonunda Avrupa Şampiyonlar Ligi'ne katılamayacağını, yerine Trabzonspor'un dahil edilmesine karar verildiğini duyurdu.

2012- Yargıtay, "Molotofkokteyli silahtır" kararını onadı.

2015- 15. Dünya Atletizm Şampiyonası'nda altın madalya kazanan Jamaikalı Shelly-Ann Fraser-Pryce, kadınlar 100 metrede üç dünya şampiyonluğu elde eden ilk isim oldu.

2016- İtalya'da meydana gelen 6,2 büyüklüğündeki depremde 292 kişi hayatını kaybetti.

2016- TSK Müşterek Özel Görev Kuvveti ve Koalisyon Hava Kuvvetleri tarafından Suriye'nin Halep kentine bağlı Cerablus bölgesinin terör örgütü DEAŞ'tan temizlenmesi amacıyla "Fırat Kalkanı" harekatı başlatıldı.

2017- İzmir'de yürütülen soruşturma kapsamında, FETÖ üyesi olduğu iddiasıyla tutuklu bulunan ABD uyruklu din adamı Andrew Craig Brunson, "devletin gizli kalması gereken bilgilerini siyasi veya askeri casusluk amacıyla temin etme", "Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ortadan kaldırmaya teşebbüs", "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni ortadan kaldırmaya teşebbüs " ve "anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçlarından da tutuklandı.

2022- Sömürge döneminde topraklarından çıkarılan Kenyalılar, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde İngiltere'ye karşı dava açtı.

2023- Japonya, 2011'deki depremin ardından meydana gelen tsunamide zarar gören Fukuşima Dai-içi Nükleer Santrali'ndeki radyoaktif atık suyu okyanusa boşaltmaya başladı.

25 Ağustos

1481- Beyazıt'a yenilen Cem Sultan, Kahire'de törenle karşılandı.

1900- Felsefeci Nietzsche öldü.

1944- Fransız II. Zırhlı Tümeni Paris'e girdi. Kentteki Alman askerleri, Müttefikler'e teslim oldu.

1965- Türk Sinematek Derneği kuruldu.

1982- Edebiyat Araştırmacısı ve Tarihçi Prof. Dr. Abdülbaki Gölpınarlı, 82 yaşında hayata veda etti.

1992- Tiyatro ve sinema sanatçısı Nisa Serezli, 64 yaşında vefat etti.

2000- UEFA Şampiyonu Galatasaray, Şampiyon Kulüpler Kupası Şampiyonu Real Madrid'i 2-1 yenerek Süper Kupa'yı kazandı.

2001- İş adamı Üzeyir Garih, Eyüp Sultan Mezarlığı'nda bıçaklanarak öldürüldü.

2012- Ay'a ilk ayak basan kişi olarak tüm dünyada tanınan astronot Neil Armstrong, 82 yaşında hayata veda etti.

2015- Türkiye, ABD'nin DEAŞ'a yönelik hava saldırıları için üslerini kullanmasına izin verdi.

2017- Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında Resmi Gazete'de yayımlanan 694 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Milli İstihbarat Teşkilatı, Cumhurbaşkanına bağlandı.

2019- ABD Dışişleri Bakanlığının, Filistin'i yaklaşık 3 ay önce internet sayfasındaki "bölgeler ve ülkeler" listesinden çıkardığı ortaya çıktı.

2019- Sualtı Hokeyi 24 Yaş Altı Dünya Şampiyonası'nda Türkiye, finalde ev sahibi İngiltere'yi 3-1 yenerek şampiyon oldu. Ay-yıldızlı ekip, üst üste 3. kez dünya şampiyonluğuna ulaşan ilk takım unvanını elde etti.

2020- TFF Yönetim Kurulu, Süper Lig takımlarının yer alacağı B Takımlar Ligi'nin kurulmasını kararlaştırdı.

2023- Eski ABD Başkanı Donald Trump, Georgia eyaletindeki 2020 seçim sonuçlarına müdahalede bulunduğu suçlamasıyla hazırlanan iddianame kapsamında teslim oldu.