DİYARBAKIR - Zerzevan Kalesi'nde bulunan rozet merak uyandırdı

Diyarbakır'ın Çınar ilçesinde, Roma İmparatorluğu döneminde "askeri yerleşim" olarak kullanılan 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi'ndeki kazılarda gün ışığına çıkarılan rozet, merak uyandırdı.

Çınar ilçesine 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında bulunan Zerzevan Kalesi'nde, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dicle Üniversitesi, Türk Tarih Kurumu, Diyarbakır Valiliği, Türkiye İş Kurumu, Büyükşehir Belediyesi, Çınar Kaymakamlığı, Karacadağ Kalkınma Ajansı, GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı ve Safir Tuz'un desteğiyle 2014 yılında başlatılan kazı çalışmaları sürüyor.

UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ndeki Zerzevan Kalesi'nde şimdiye kadar Roma dönemi Mithras yer altı tapınağı, savunma kulesi, kilise, yönetim binası, konutlar, tahıl ve silah depoları, sığınaklar, kaya mezarları, su kanallarının yanı sıra birçok yaşamsal eser ortaya çıkarıldı.

TRT 1'de yayınlanan Pelin Çift ile Gündem Ötesi programına katılan Dicle Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Kazı Başkanı Doç. Dr. Aytaç Coşkun, kazı çalışmalarında bir rozet de bulduklarını açıkladı.

Coşkun konuya ilişkin AA muhabirine, devam eden kazılarda Zerzevan Kalesinin doğu surlarında 125 santimetre derinlikten çıkarılan rozetin yüzeyindeki motifin ilk defa 1782 yılında tasarlandığını söyledi.

"Bu tip rozet yada düğmelerin erken örnekleri 1850'li yıllarda ABD'de kullanılmıştır. 1902 yılından itibaren ise asıl bu rozet benzeri arma ABD ordusu tarafından da kullanılmaya başlamıştır. Buna benzer örnekler ayrıca 1. Dünya Savaşında kullanılmış ve genel servis birimine aittir." diyen Coşkun, rozetin üzerinde Latince "E Pluribus Unum" yazısının yer aldığını aktardı.

Coşkun, şunları kaydetti:

"Bu da Amerika Birleşik Devletleri'nin ilk resmi sloganıdır. Latince (Roma İmparatorluğu'nun resmi dili) olan bu slogan çokluktan birliğe anlamına gelir. Bu slogan ABD'yi oluşturan 13 koloninin birliği anlamında kullanılmıştır. Kartalın sağ pençesinde zeytin dalı, solunda 13 oktan oluşan sıkıca çekilmiş bir demet bulunmaktadır. Bu sembollerin 'barış ve savaşın gücü'nü temsil ettiği bilinmektedir. Kartalın gagasında ilk komitenin sloganı olan 'E Pluribus Unum' yazılı bir parşömen görülmektedir. Kartalın göğsünde bulunan ve eyaletleri temsil eden kalkan, federal hükümet arasındaki birliğe işaret etmektedir. Kartalın başının üzerinde 13 yıldızdan oluşan parlak takım yıldızı kullanılmıştır."

"Zerzevan Kalesi'nde bakır-çinko alaşımı bu rozetin ortaya çıkarılması oldukça ilginç ve çekici." ifadesini kullanan Coşkun, yaptıkları araştırmaya göre Türkiye'de ya da yurt dışında arkeolojik bir kazıda bu tip bir buluntuya rastlanmadığını belirtti.

Coşkun, "Benzer örnekler sadece ABD ve İngiltere'de karşımıza çıkmaktadır. Rozet üzerinde arkeometrik P-EDXRF ve SEM-EDS detaylı analizleri yapılmıştır. Analizler sonrası rozetin üretiminde 15. yüzyıl sonrası bir teknoloji kullanıldığı anlaşılmıştır. Ayrıca arkeometrik analizler rozetin 18. yüzyıldan itibaren yaklaşık 250-300 yıl toprak altında kaldığını göstermektedir." diye konuştu.

Coşkun, "ABD'nin 1776 yılında kurulduğu, motifin 1782 yılında tasarlandığı, en erken örneklerin ise 1850'li yıllarda görüldüğü, 1902 yılından itibaren ise asıl Zerzevan'da bulunan rozetin benzeri armanın kullanıldığı göz önünde bulundurulduğunda, rozetin Zerzevan Kalesi'nde toprak altında kaldığı sürenin, ABD'nin ilk kurulduğu zaman dilimine ya da kuruluşun hemen öncesine denk gelmesi oldukça şaşırtıcı." ifadelerini kullandı