Fransa, Yeni Kaledonya'da bağımsızlık yanlılarını bastırmaya devam ediyor

Fransa, Hint Pasifik'teki kolonisi Yeni Kaledonya'da bağımsızlık yanlılarını güç kullanarak bastırmayı sürdürürken, Pasifik Adaları Forumu (IFP) misyonunun mayıs ayından bu yana 11 kişinin öldüğü olayları soruşturmak üzere bu hafta Ada'ya yapmayı planladığı ziyaret, Yeni Kaledonya hükümeti ve Paris arasındaki anlaşmazlık nedeniyle ertelendi.

IFP'nin internet sitesinden yapılan açıklamada, Yeni Kaledonya'daki durumu soruşturacak misyonun ziyaretine ilişkin "prosedür ve protokol sorunu" yaşandığı, bu nedenle Troyka misyonunun Ada'ya gidişinin ertelendiği bildirildi.

Konuya ilişkin Yeni Zelanda Radyosu'na (RNZ) konuşan Yeni Kaledonya Kongresinin bağımsızlık yanlısı Başkanı Roch Wamytan, ziyaretin ertelenmesinin " Fransa'nın Forum heyetine kendi programını dayatmaya çalışmasından kaynaklandığını" belirtti.

Wamytan ayrıca, Fransa'nın Pasifik Büyükelçisi Veronique Roger-Lacan'ın misyona ilişkin sözlerini de "Fransa'yı Ada'nın sorumlusu gibi gösterdiği" için eleştirdi.

"Büyükelçiyi, özellikle mevcut bağlamda kullandığı dil konusunda dikkatli olmaya davet ediyorum. Bu, klasik bir sömürgeci tutum." ifadelerini kullanan Wamytan, Fransız yetkililerin Troyka misyonunu, Ada'nın bağımsızlık yanlısı hükümet başkanı olmadan karşılamak istemesine de tepki gösterdi.

Paris'in Ada'daki yerlilerin "bağımsızlık taleplerini itibarsızlaştırmak için" Troyka misyonunu kontrol etmeye çalıştığını vurgulayan Wamytan, Fransız hükümetinin Yeni Kaledonya'nın sömürgesizleşme sürecinde "tarafsız" kalamadığını dile getirdi.

Büyükelçisi Roger-Lacan, misyona ilişkin değerlendirmesinde "Bu, çok iyi bir fikir. Herkesin (Fransa ile) birlikte durumu değerlendirmesi önemli." demişti.

Roger-Lacan, Yeni Kaledonya'da 13 Mayıs'tan bu yana yaşananların "demokratik, şeffaf ve adil sürece karşı çıkan bir avuç insan tarafından" yönetildiğini ileri sürerek, Fransa'nın bölgede "güvenliği sağladığını" savunmuştu.

Fransız hükümeti, yerli halkın seçimlerdeki nüfuzunu azaltacak anayasal reformuna karşı çıkan bağımsızlık yanlılarını yaklaşık 3 aydır güç kullanarak bastırmayı sürdürüyor.

Fransız güçlerinin yürüttüğü operasyonlarda 13 Mayıs'tan bu yana 11 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı.

Yeni Kaledonya'daki durum 26-30 Ağustos'ta yapılacak Pasifik Adaları Forumu Zirvesi'nde de gündeme taşınacak.

Yerli halk anayasal reforma karşı

Yeni Kaledonya'nın yerli halkı Kanaklar, Fransız hükümetinin söz konusu anayasal reform girişimini 1998'de imzalanan Noumea Anlaşması'na aykırı buluyor.

Anayasal değişiklik tasarısı ile hükümet, en az 10 yıldır Ada'da yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanmasının yolunu açıyor.

Yeni Kaledonya 1998'de Noumea Anlaşması ile özerklik statüsü kazanmış ve anlaşmada yerli halkın kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmesini önlemek için oy kullanma hakkı, 1998'den önce Ada'da ikamet eden kişiler ve onların çocuklarıyla sınırlandırılmıştı.

Ada'da 2018, 2020 ve 2021'de olmak üzere toplam 3 kez bağımsızlık için referandum yapılmış ve sandıktan "hayır" oyu çıkmıştı.

Bağımsızlık yanlısı Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLNKS), Fransa'nın seçimlere etkisini protesto ederek, 2021'de yapılan referandumu boykot etmişti. FLNKS referandumun Kovid-19 salgınının etkisinden daha uzak bir tarihte yapılmasını istemişti.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransız hükümetinin yerli halkın seçimlerdeki nüfuzunu azaltacak anayasal reform tasarısına karşı harekete geçen bağımsızlık yanlıları ile "diyalog" için 23 Mayıs'ta Yeni Kaledonya'ya gitmiş ancak buradaki temaslarının ardından reform tasarısını geri çekmeyeceğini duyurmuştu.

Daha sonra Macron, Fransız Ulusal Meclisinden geçen ancak henüz Senatoda oylanmayan anayasal reformu askıya almıştı.

Ada'daki Fransız seçmenlerin sayısını artıracak anayasal reformun yürürlüğe girebilmesi için Fransız Parlamentosunun iki kanadının bir arada toplandığı Kongre'de kabul edilmesi gerekiyor.