Fransa'nın 45 bin Cezayirli göstericiyi öldürdüğü olayların üzerinden 79 yıl geçti

Cezayir, Fransa'nın İkinci Dünya Savaşı'nın sona erdiği 1945'te 45 bin Cezayirli göstericiyi öldürdüğü olayların 79'uncu yılını çeşitli etkinliklerle anıyor.

Fransa'nın 8 Mayıs 1945'te birkaç saat içinde 45 bin Cezayirliyi öldürdüğü olayların yıl dönümü münasebetiyle ülkenin birçok kentinde düzenlenen etkinliklerde, Cezayir bayrakları göndere çekildi ve öldürülenler için Kur'an-ı Kerim tilaveti eşliğinde dualar edildi.

Anma etkinlikleri kapsamında, 1830-1962 yıllarındaki Fransız sömürgeciliğine ilişkin konuşmaların yapıldığı konferans ve paneller düzenleniyor.

Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, 8 Mayıs 1945'te yaşanan olayların 79. yılı dolayısıyla yayımladığı mesajda, "Fransız sömürgeciliği, yükselen ulusal mücadele dalgasını bastırmak için 8 Mayıs 1945 katliamlarını büyük bir nefret ve vahşetle gerçekleştirdi." ifadelerini kullandı.

Cezayir halkının özgürlük taleplerini dillendirmek üzere o dönemde güçlü gösteriler düzenlediğine dikkati çeken Tebbun, 1945 yılındaki gösterilerin ülkede 1 Kasım 1954'te başlayan silahlı mücadelenin ilanı olduğuna işaret etti.

Barışçıl gösteriler kana bulandı

Fransız sömürgeciliğinin sürdüğü Mayıs 1945'te yüz binlerce Cezayirlinin katıldığı barışçıl gösteriler düzenlendi.

Dünyadaki diğer milletler gibi İkinci Dünya Savaşı'nın sona ermesini gösterilerle kutlayan Cezayir halkı, Fransız güçlerinin ülkeden çıkmasıyla bağımsızlıklarına kavuşma talebinde bulundu.

Ülkenin doğusunda yer alan Setif, Kalima (Guelma) ve Kherrata kentleri kapsamlı gösterilere ev sahipliği yaptı. Cezayir halkı, Fransızların söz konusu büyük gösterilerin gerçekleştiği kentleri "kan vadilerine" dönüştürdüğünü söylüyor. Cezayir'de o dönem işlenen katliamların ilk kurbanı ise "Şehit Buzeyd Saal" oldu.

Saal, gösteriler sırasında Cezayir bayrağını kaldırdığı için Fransız polisi tarafından öldürüldü.

Vadedilen bağımsızlık talebi

O dönemin gazilerinden, parlamentonun ikinci kanadı Ulusal Meclis Başkanı Salih Kucil, Büyük Cezayir Camii'nde düzenlenen konferanstaki konuşmasında, "Cezayirliler, 8 Mayıs 1945'te müttefiklerinin Almanya'ya karşı kazandığı zaferi kutlamak ve kendilerine vadedilen bağımsızlığı talep etmek için yollara çıktı." dedi.

Dönemin ABD Başkanı Franklin Roosevelt'in (1933-1945) müttefiklerle savaşa katılan sömürge halklarına kendi kaderini tayin hakkı verdiğini belirten Kucil, "Cezayir halkı, Roosevelt'in vaadi üzerine sokaklara kutlama için çıktı fakat Fransız sömürge güçlerinin katliamı ve taciziyle karşılaştı." diye konuştu.

Kucil, o gün Cezayirlilerin maruz kaldıklarını, bugün İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi'nde Filistinliler aleyhinde yürüttüğü katliamlara benzetti.

"Unutmayacağız"

Cezayirli yetkililere göre, 8 Mayıs'taki "katliamda" Fransız ordusu, kamyonlarla taşıdığı cesetleri, kireç fırınlarında imha etti ve vadilerdeki toplu mezarlara gömdü.

Paris, Cezayir'in sömürgeleştirilmesiyle ilgili açılan pek çok dosyayla ilgilenmiyor ve iki ülke ilişkilerinde yeni bir sayfa açılmasını istiyor.

Fransa'nın 8 Mayıs "katliamlarını" görmezden gelmesi karşısında, Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun, "Hafıza Dosyası"nın zamanla aşınmadığını; taviz veya pazarlığa açık olmadığını vurguladı.

Tebbun, bu dosyanın objektif, cesur ve tarihsel gerçeğe göre ele alınana kadar odak merkezlerinde kalacağını vurguladı.

Sosyal medya kullanıcıları bugün paylaşımlarını "Unutmayacağız" etiketiyle yapıyor.

Uzmanlar ve tarihçiler, bu "katliamın" Cezayir halkının Fransız sömürgeciliğine karşı mücadelesinde bir dönüm noktası olduğunu ifade ediyor.

Ulusal hafıza dosyası

Cumhurbaşkanı Tebbun, birkaç yıl önce Ulusal Hafıza Günü münasebetiyle yaptığı açıklamada, Fransa'nın sömürge döneminde (1830-1962) işlediği suçlar için özür dilemesi talebini yinelemişti.

Fransa'nın Afrika kıtasındaki sömürgeci tarihinin en güncel ve en kanlı örneğini teşkil eden Cezayir, 1954'te bağımsızlık mücadelesine başladı.

Cezayir, 8 yıl süren bağımsızlık mücadelesiyle bu uğurda en ağır bedel ödeyen ülkelerden biri kabul edilirken, yaşanan büyük acılar Fransa'nın Afrika'dan çekilirken bıraktığı "kara leke" olarak tarihe yazıldı.

Ülkede yıllar süren insanlık dışı savaşta yaklaşık 1,5 milyon Cezayirli hayatını kaybetti, milyonlarca kişi yerinden oldu.

Fransa'nın 1960-1966 yıllarında Cezayir Çölü'nde 4'ü yerin üstünde 13'ü de yer altında olmak üzere en az 17 nükleer deneme yaptığı belirtiliyor.