İstanbul'da Arazi Mülkiyetinin Yüzde 10'u Askeri Alanlar

Askeri alanların şehir dışına taşınması tartışması üzerine konuşan TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şube Sekreteri Akif Burak Atlar, "İstanbul'un arazi mülkiyetinin yüzde 10'u askeri alanlara ait, dolayısıyla Milli Savunma Bakanlığı'nın kullanım hakkının olduğu ortaya çıkıyor. Bu alanlardan önemli bir kısmı, orman niteliğini koruyan, yapılaşmamış alanlar. Hektarlarca büyüklükte askeri alanlar olduğu gibi kent merkezinde bina ölçeğinde ya da daha küçük büyüklükte araziler de mevcut. Bu alanlar, yapılaşmamış olmaları ve bitki örtüsünü korumaları itibariyle İstanbul için ciddi önem arz eden araziler" diye konuştu.

Atlar 540 bin hektar alana sahip olan İstanbul'un, 56 bin hektarlık kısmının askeri alan ve askeri güvenlik bölgesi kapsamında kaldığını belirtiyor.

İstanbul'un son 10-15 yılına bakıldığına sadece askeri alanların değil, özellikle kent merkezinde kalan kamu mülkiyetindeki tüm alanların spekülasyonlara maruz kaldığını söyleyen Atlar, "Kamu mülkiyetindeki alanların yavaş yavaş dönüştüğüne, plan değişikliği yolu ile alışveriş merkezi, residans gibi yapılara terk edildiğine, bir anlamda kamu elinden çıkartılarak özelleştiğine tanık oluyoruz" dedi.
RESİDANS, AVM DEĞİL, KAMUSAL FONKSİYONLAR OLMALI
Aynı tartışmanın askeri alanlar üzerinde de devam edeceğini savunan Atlar, " Milli Savunma Bakanlığı'nın bu alanlar üzerinde herhangi bir tasarrufu kalmadıysa ve dönüştürülecekse öncelikli ve acil olarak İstanbul'un ihtiyaç duyduğu sosyal donatılara yer verilmesi ve kamusal kullanıma açılması gerekiyor. Açık alanlar, eğitim ve sağlık alanları gibi İstanbul'da kentsel yaşam standardını doğrudan etkileyen fonksiyonların eksiklerin tespit edilip bu alanlara yönlendirilmesi gerekiyor" diye konuştu.

Zekeriyaköy Füze Üssü, Bakırköy Tank Fabrikası arazilerini örnek gösteren Atlar, "Ne yazık ki kamusal fonksiyonlar değil, residanslar, yüksek gelir grubuna hizmet eden konut projelerinin yer aldığını görüyoruz. Eğer bu nitelikli alanlar askeriye tarafından kullanılmayacaksa kamusal kullanıma açılmalı, İstanbulluya kentsel yaşam standardına hizmet etmelidir" dedi.
1/100 BİNLİK PLAN: BU ALANLAR EKSİK SOSYAL VE TEKNİK ALTYAPI İÇİN KULLANILACAKTIR
Başbakan Binali Yıldırım'ın askeri kışlaların şehir dışına çıkarılacağını, özellikle tankların yürüdüğü kent içindeki askeri tesislerin kapatılacağını açıklamasının ardından İstanbul'daki askeri alanlar yeniden gündeme geldi. 2009 yılında hazırlanan ve İstanbul'un anayasası olarak tanımlanan 1/100 bin ölçekli planlarda askeri alanlar işaretlenerek şu tanımlama yapılıyor: "Askeri alanda süre gelen işlevlerin Milli Savunma Bakanlığı'nın programı dahilinde askeri alan dışarısına çıkarılması halinde bu alanlar öncelikle eksik olan sosyal ve teknik altyapı(eğitim, sağlık, kültürel tesis, hal, mezarlık, yeşil alan vb.) alanları olarak kullanılacaktır."

İstanbul'da artık askeri alan niteliği kalmamış arazi de var, halen doğal dokusunu koruyan da. İstanbul'un genelinde eskiden askeri arazi olan ve halen askeri alan niteliğini sürdüren bazı alanlar şöyle:

SARIYER ZEKERİYAKÖY 15. FÜZE ÜS KOMUTANLIĞI – KÖY KONUT PROJESİ

Zekeriyaköy'de köylülerin arsalarının kamulaştırılmasıyla 600 dönümlük araziye 15. Hava Füze Üssü 2010'da boşaltıldı. Milli Savunma Bakanlığı araziyi Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ)'ye devretti, TOKİ'nin ise Emlak Konut şirketine sattı. Emlak Konut ve Siyahkalem Mimarlık şirketi ortaklığında lüks konut ve AVM içeren "Zekeriyaköy Konut Projesi"nin 3 etabından 2'ncisinin yapımına başlandı.

AYAZAĞA JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI – MASLAK 1453 PROJESİ

İstanbul Ayazağa'daki alan için Jandarma Genel Komutanlığı, Maliye Bakanlığı ve Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı (TOKİ) arasında 2008'de protokol düzenlendi. Bu protokol uyarınca askeri alan olan bölge, askeri tesis yapımı karşılığında TOKİ'ye devredildi. 2 yıl sonra 11 Ağustos 2010'da TOKİ alanı 'Gecekondu Önleme Bölgesi' ilan etti. Aynı yıl içinde Emlak GYO araziyi ihaleye çıkardı. İmar planları 3 kez yargı engeline takılsa da 4'üncü kez Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylandı. Ali Ağaoğlu'nun Fatih Ormanlarına komşu olan Maslak 1453 projesi tamamlanmak üzere.

SARIYER'DEKİ ASKERİ ALANLARIN BAZILARI

15 Temmuz'un ardından şehir içindeki askeri alanların boşaltılacağının duyurulmasının ardından işadamı Ali Ağaoğlu, Levent'te bulunan askeri alana talip olduğunu açıkladı. Ağaoğlu'nun açıklaması şu şekildeydi: "Mesela Levent'te eskiden golf kulübü olarak kullanılan askeri alan var. Alan boş ve müsait. Bana 250 ev yapacak kadar alan versinler ve bu projeyi hayata geçirelim. Benim vaadim her şehit ailesine bir ev verme".

Sarıyer'de Atatürk Oto sanayi yanında İl Jandarma Komutanlığı ve Maslak'ta 3. Kolordu Komutanlığı da yer alıyor.

BEYOĞLU, KUZEY DENİZ SAHA KOMUTANLIĞI

Kuzey Deniz Saha komutanlığı karargahı olarak kullanılan Cezayirli Gazi Hasan Paşa Kışlası diğer adıyla Kasımpaşa Kalyoncular Kışlası 23 Mayıs 2016'da yıkıldı. Aynı bölgede Kuzey Deniz Saha komutanlığı'na ait mahkeme, deniz hastanesi, dikimevi gibi Haliç manzaralı yapılar da bulunuyor. Komutanlığın doğusunda yer alan Taşkızak Tersanesi de Haliç Tersanesi'nin askeri kısımlarından birini oluşturuyor.

ESENLER KIŞLASI

Esenler'de bulunan 8.7 milyon metrekarelik askeri arazinin, kentsel dönüşüm projelerinde 'reserv konut alanı' olarak kullanılmasına karar verildi. Milli Savunma Bakanlığı'ndan Esenler Belediyesi'ne 29 Nisan 2015 tarihinde imzalanan protokolle devredilen araziye yaklaşık 50 bin konut inşa edilecek. Alanda konut üretiminin yanı sıra büyük bir şehir parkı da yer alacak. Esenler'de 66. Mekanize Piyade Tugay Komutanlığı'na bağlı Baştabya ve Topkule Kışlaları ile 47. Motorlu Piyade Alay komutanlığı ile Ulaştırma Oto Tabur Komutanlığı'nın bulunduğu Metris Kışlası yer alıyor.

DAVUTPAŞA KIŞLASI - Yıldız Teknik Üniversitesi kampüsü

15.yy'dan itibaren saray ve askeri törenlere hizmet veren bir alanda kurulan Davutpaşa Kışlası II.Mahmud'un (1808-1839) Yeniçeri Ocağı'nı tamamen ortadan kaldırarak yerine oluşturduğu Asakir-i Mansure-i Muhammediye adlı orduya kışla olarak yapılmıştır. 1999 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi mülkiyetine verilen ve bazı bölümlerin yer aldığı kışlaya, YTÜ'nün Yıldız ve Maslak'ta bulunan bölümlerinin de Davutpaşa'ya taşınması ile yeni binalar eklendi.

HABİPLER KIŞLASI

Esenlerin hemen yanında Habipler mevkinde Şehit Piyade Uzman Çavuş Ahmet Öztürk Kışlası bulunuyor.

HASDAL KIŞLASI

Başbakan Binali Yıldırım 15 Temmuz Darbe girişiminin merkez üslerinden biri olan Hasdal kışlası ile Maltepe kışlasının Çorlu ve Trakya'ya taşınacağını duyurmuştu. Hasdal ve Tümgeneral Selahattin Gökkartal Kışlaları için imar değişikliği talebi 2013 ve 2014 yıllarında İBB meclisine gelmiş, toplam 508 hektarlık alanı kapsayan kışlanın 121 hektarlık kısmının konut ve ticaret alanına alınması talebini içeren dosya müdürlüğüne iade edilmişti.

HALKALI ASKERİ ARAZİ

İstanbul-Halkalı'da jandarma birliklerinin bulunduğu 193 bin metrekarelik askerî araziye TOKİ tarafından 2 bin 300 konutluk Avrupa Konutları Atakent 3 projesi inşa edildi.

ZEYTİNBURNU TANK FABRİKASI

TSK'ya ait alan 2006 yılında yapılan bir anlaşmayla TOKİ'ye devredildi. Emlak Konut GYO, Zeytinburnu'nda 111 dönümlük tarihi tank fabrikası arazisini 70 metre (23 kat) yüksekliğinde inşaat izniyle ihaleye çıkarttı. Arazide 1. Ordu Zeytinburnu Ağır Bakım tamir fabrikası, demirhane, dökümhane, marangozhane, er yemekhanesi, bölük karargahı, hamam ve gazino gibi binalar bulunuyordu.

ZEYTİNBURNU BEŞTELSİZ ASKERİ ALAN

Zeytinburnu Olivium AVM'nin batısında yer alan yaklaşık 100 bin metrekarelik askeri alan, Milli Savunma Bakanlığı'ndan TOKİ'ye geçti. Mahallede kat sınırı 5 olarak belirlenirken, TOKİ bina yüksekliğini 11 kat (35.50 metre) olarak belirlendi.

FLORYA ŞENLİKKÖY ASKERİ ARAZİ

Florya Şenlikköy Mahallesi'ndeki 34 bin 353 metrekarelik askeri alanın imar planı 2016 yılında değişti. Çevresinde villa konseptinde az katlı binaların bulunduğu bölgeye bu düzenleme ile 429 yeni konut eklenecek.

ANADOLU YAKASI

KULELİ ASKERİ LİSESİ

Üsküdar'da İstanbul Boğazına neredeyse sıfır konumunda olan Kuleli Askeri Lisesi 1845 yılında kuruldu. Eski genelkurmay başkanları emekli orgeneraller İlker Başbuğ ve Işık Koşaner'in de aralarında bulunduğu komuta kademesinde yer alan çok sayıda asker mezun oldu. Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethettiğinde koruluk, manastır ve kule bulunan şimdiki alanda, Yavuz Sultan Selim devrinde manastır yeniçerilere kışla olarak verildi. 2. Mahmut döneminde, süvari birlikleri için inşa edilen kışla Kuleli Askeri Lisesi'nin ilk yapısı oldu. 1925 yılında okul "Kuleli Askeri Lisesi" olarak bugünkü adını aldı.

SELİMİYE KIŞLASI

1.Ordu Komutanlığı merkez binası olarak kullanılan Selimiye Kışlası, III. Selim tarafından Nizâm-ı Cedîd askerleri için inşa ettirildi. Yeniçeriler'in ayaklanması ile yıkılan bu kışla II. Mahmut devrinde kâgir olarak yeniden yapılmış, Sultan Abdülmecid döneminde de yenilenmiştir. Ortasında büyük bir avlu olan dikdörtgen biçimindeki yapı, İstanbul'un anıt yapılarından birisidir.

HEYBELİADA DENİZ LİSESİ

Heybeliada sahilinde yer alan ve tarihi 1773 yılına uzanan Heybeliada Deniz Lisesi 1946-1947 yılından bu yana eğitim veriyordu.

MALTEPE BARANSEL KIŞLASI

General Nurettin Baransel Kışlası, Maltepe. Çok sayıda lüks konut projesi ile çevrelenen İstanbul 2. Zırhlı Tugay Komutanlığı'nın yer aldığı kışla, adalar manzaralı yamaçlar üzerine kurulu.

BÜYÜKBAKKALKÖY BÖLGE PARKI'NDA ASKERİ ARAZİLER VAR

İstanbul Maltepe'de bölgenin en büyük yeşil alanlarından biri olan 600 hektarlık Büyükbakkalköy Bölge Parkı, parça parça imara açıldı. Milli Savunma Bakanlığı'nın talebi üzerine 2005 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından alınan meclis kararıyla parkta askeriyeye tahsisli alanların imara açılmasının önü açıldı. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın yaptığı düzenleme ile askeriyeye tahsisli 42 bin metrekarelik alana 14 katlı bina yapılabilecek.

MALTEPE KENAN EVREN KIŞLASI - Marmara Üniversitesi kampüsü.

Marmara Üniversitesi'nin İstanbul.2un birbirinden farklı ve değerli noktalarında bulunan kampüsleri, Maliye Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, TOKİ ve Marmara Üniversitesi arasında 11 Nisan 2016 tarihinde imzalanan protokolle Maltepe'de bulunan 2 milyon 455 bin m2 büyüklüğündeki Kenan Evren Kışlası'na taşındı. Bu protokol ile Halkalı, Bahçelievler ve Nişantaşı Yerleşkeleri'nin TOKİ'ye devri karşılığında kışlası arazisi Marmara Üniversitesine devredildi. Nişantaşı, Validebağ, Halkalı, Bahçelievler gibi İstanbul'un emlak değeri en yüksek semtlerindeki araziler ise TOKİ eliyle satılacak.

SANCAKTEPE KIŞLASI

Sancaktepe'de 23. Motorlu Piyade Alay Komutanlığı İsmail Hakkı Tunaboylu Kışlası'nın yerine İstanbul'un en büyük hastanesinin yapılması planlanıyor. Milli Savunma Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı arasında imzalanan protokol kapsamında yaklaşık 4 milyon metrekarelik arazide yer alan 23. Motorlu Piyade Alay Komutanlığı'nın, 4 bin 100 yatak kapasiteli sağlık kompleksi için Çorlu'ya taşınacağı duyurulmuştu.

ÇEKMEKÖY KIŞLASI

3. Boğaz Köprüsü'nün Çekmeköy çıkışını sağlayacak bağlantı yolu için Çekmeköy Kışlası'nın batı kısmından 200 dönümlük bir alanda yol çalışmaları yapılıyor.

EN BÜYÜK ASKERİ ARAZİ TUZLA'DA

İstanbul Anadolu yakasındaki son ilçesi Tuzla'da, askeri tersanelerin yanı sıra, Tuzla Piyade okulu ve Aydınlı bölgesinde yer alan askeri alanlar bulunuyor. Tuzla'nın toplu konut bölgesi ilan ettiği Aydınlı Mahallesi'nde Milli Savunma Bakanlığı'na tahsis edilen 14 bin 200 metrekarelik askeri alana konut ve ticaret merkezi için imar izni verildi. Tuzla Belediyesi'nin 15 katlı konut ve ticaret merkezi projesi için askeri alanda kalan arsasıyla ilgili imar planı değişikliği Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından 2015 yılında kabul edildi.