Filipinler Yönetimi ile Moro Müslümanları Arasındaki Tarihi Anlaşma

Umur Koçak Semiz - Filipinler yönetimi ile Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) arasında imzalanan çerçeve anlaşmasına göre ülkenin güneyindeki Mindanao adalar grubunda kurulacak yeni özerk bölge

"Bangsamoro"da genel seçim 2016 yılında yapılacak.

Filipinler Devlet Başkanlığı'nın internet sitesinde, 7 Ekim'de Filipinler Devlet Başkanı III. Benigno Aquino ile ülkenin en büyük Müslüman grubu MİKC lideri El Hac Murad İbrahim'in huzurunda imzalanan çerçeve anlaşmasıyla ilgili ayrıntılar açıklandı.

1997'de Filipinler yönetimi ile MİKC tarafından imzalanan ateşkes anlaşmasının ardından iki taraf arasında yapılan görüşmelerde üzerinde uzlaşmaya varılan unsurları bir araya getiren çerçeve anlaşması, 2016 yılında yapılacak ve Bangsamoro'ya özerk siyasi varlığını kazandıracak seçime kadar devam edecek geçiş dönemi ilkelerini ve mekanizmalarını da belirliyor.

Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi'nde kurulacak yeni siyasi yapıya

"Bangsamoro" adı verilmesini karar bağlayan çerçeve anlaşması, henüz nihai nitelikte değil.

Filipinler yönetimi ve MİKC, güç paylaşımı, mal varlığı paylaşımı, geçiş dönemi mekanizmaları gibi ayrıntılar üzerinde görüşmeler yapmaya devam edecek.

Bir yıl sürmesi planlanan görüşmelerin ardından çerçeve anlaşması, sonradan yapılan eklerle birleştirilerek kapsamlı bir anlaşma haline getirilecek.

Merkezi hükümetin yetkilerinin saklı tutulması ve Bangsamoro'ya bazı özel yetkiler tanınması konusunda anlaşmaya varan taraflar, merkezi ve Bangsamoro hükümetlerinin bazı yetkileri paylaşması konusunda da fikir birliği sağlamıştı.

-Bundan sonra ne olacak--

1987'de kabul edilen Filipinler anayasasının Özerk Bölgelerin Kurulması ile ilgili maddesi uyarınca Devlet Başkanı Aquino, Bangsamoro Yasa Tasarısı'nı hazırlamak ve gerekli durumlarda anayasa değişikliği yapmak üzere 15 üyeli bir Geçiş Komisyonu kurulması için talimat verecek. Komisyonun 8 üyesi MİKC tarafından, 7 üyesi ise Filipinler hükümeti tarafından atanacak.

Komisyon'un hazırlayacağı Bangsamoro Yasa Tasarısı, önce Kongre'nin onayına sunulacak. Kongre tarafından kabul edildikten sonra da sorundan etkilenen bölgede referanduma sunulacak.

Geçiş sürecinin ardından 2016 yılında yapılacak seçimde ise Bangsamoro yeni hükümeti seçilecek. Seçimde halk, yasama organını oluşturacak siyasi partileri seçecek. Bu partiler ise, Bangsamoro'nun liderini belirleyecek.

Bangsamoro Yasası geçene kadar Müslüman Mindanao Özerk Bölgesi, işlevini sürdürecek.

2016 yılındaki seçime kadar devam edecek geçiş süreci, uluslararası ve yerel organlar tarafından izlenecek.

-Laik hükümet bölge halkının haklarını garanti altına alacak-

Çerceve anlaşması, Bangsamoro hükümetine kendi gelir kaynaklarını yaratma ve doğal kaynaklardan elde edilen gelirlerden pay alma hakkı tanıyor.

Merkezi hükümet ile Bangsamoro hükümeti arasında, ortaklık ve koordinasyon mekanizmalarını oluşturmak için Maliye Politikası Kurulu ve Hükümetlerarası Sürdürülebilir Gelişim Kurulu oluşturulacak.

Filipinler Devlet Başkanı Aquino, 7 Ekim'deki imza töreninde anlaşmanın Filipinler'in ulusal birliğine ve toprak bütünlüğüne karşı herhangi bir tehdit oluşturmadığını, aksine farklı kültür ve kökenlerden toplulukları ortak bir amaç çevresinde bir araya getireceğine dikkat çekmişti.

Buna göre laik Bangsamoro hükümeti, bölgedeki tüm halkların temel haklarını koruyacak ve yargı kurumlarının bölgedeki toplulukların çoğunluğunu ve çeşitliliğini yansıtacak şekilde kurulmasını garanti altına alacak.

-Coğrafi sınırlar referandumda belirlenecek-

Bangsamoro'nun coğrafi sınırları ise, yasanın Kongre'den geçmesinin ardından yapılacak referandumla belirlenecek. Bölgedeki topluluklar, Bangsamoro'ya katılıp katılmayacaklarına referandumda karar verecek.

Anlaşmaya göre MİRC'e ait 11 bin kişilik silahlı gücün yanı sıra diğer silahlı gruplar da tasfiye edilecek ve sivil polis gücü kurulacak.

Filipinler'in güneyinde etrafı Bubun deniziyle çevrili olan Mindanao adalar grubu, merkezi yönetime karşı yaklaşık 40 yıl önce başlatılan ayaklanmada yaklaşık 120 bin kişi hayatını kaybetmiş, 2 milyon kişi evlerini terk etmek zorunda kalmıştı. Bölgede 16. yüzyılda İslamiyet'i kabul etmiş Müslümanların yanı sıra diğer dinlerden de topluluklar bulunuyor.

Yayıncı: Ogün Duru - ANKARA