Fas ve Cezayir İlişkileri Kronolojisi

Fas ile Cezayir arasında Suriyeli sığınmacılardan dolayı son günlerde yaşanan krizin üzerine gözler iki ülke arasındaki ilişkiye çevrildi.

Fas'ın kırmızı çizgisi olan Batı Sahra meselesinden dolayı Cezayir ile devam eden gerginlik en küçük olayda iki ülke arasında kriz yaşanmasına sebep oluyor.

En son 19 Nisan'da Fas, Cezayir'in yasadışı yollarla Suriyeli sığınmacıları kendi topraklarına geçmesine göz yumduğunu, hatta sığınmacıların Fas sınırına ulaşması için yardım ettiğini iddia etmişti.

Fas, Cezayir'in Rabat Büyükelçisini Dışişleri Bakanlığına çağırarak bu iddialarını bölgede çekilen görüntülerle destekleyerek büyük endişe duyduklarını iletmişti.

Fas'ın iddialarını reddeden Cezayir, Fas'ın Cezayir Büyükelçisini Dışişleri Bakanlığına çağırarak, Fas'ın resmi basın aracılığıyla Cezayir aleyhinde kampanya yürüttüğünü ve bunun iyi komşuluk ilişkilerine aykırı olduğunu bildirmişti.

Fas ile Cezayir ilişkileri kronolojisi:

Kasım 1956: Fas bağımsızlığını kazandı

Temmuz 1962: Cezayir bağımsızlığını kazandı

Ekim 1963: İki ülke arasında sınır anlaşmazlığı yüzünden "Kum Savaşı" olarak bilinen askeri çatışma patlak verdi. Onlarca kişinin hayatını kaybettiği çatışmalar yaklaşık 4 ay sürdü.

Şubat 1976: Polisario Cephesi tek taraflı olarak Fas'a ait Batı Sahra bölgesinde Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti'ni ilan etti.

Mart 1976: Cezayir'in Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti'ni tanıması üzerine iki ülke arasında ilişkiler kesildi.

Haziran 1981: Fas BM'nin talebi ile Batı Sahra bölgesinde bağımsızlık için referandum yapılmasını kabul etti.

Kasım 1984: Fas, Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti'ni üyeliğe kabul etmesi üzerine Afrika Birliği'nden çekildi.

Mayıs 1988: Fas ve Cezayir ilişkilerinde normalleşme başladı.

Şubat 1989: Fas, Cezayir, Libya, Tunus ve Moritanya'dan oluşan Mağrip Arap Birliği kuruldu.

Eylül 1991: BM öncülüğünde Fas ve Polisario Cephesi arasında ateşkes ilan edildi.

Ağustos 1994: Fas'ın Marakeş kentinde yaşanan terör saldırısının arkasında Cezayir vatandaşları olduğu iddiasıyla Fas, Cezayir vatandaşlarından vize talep etmeye başladı.

Eylül 1994: Cezayir, Fas'ın vatandaşlarından vize talebine cevap olarak Fas ile olan sınır kapılarını kapattı.

Nisan 1999: Cezayir Cumhurbaşkanı olarak seçilen Abdulaziz Buteflika'nın Fas'a karşı olumlu sinyaller vererek Fas Kralı 2'nci Hasan ile bir araya gelmek istediğini ilan etti. 2'nci Hasan'ın 1999 Temmuz ayında hayatını kaybetmesi üzerine bu görüşme gerçekleşmedi.

Eylül 1999: Cezayir ülkede iç savaşa neden olan silahlı grupları Fas'ın desteklediğini iddia etmesi üzerine iki ülke arasındaki yakınlaşma son buldu.

Mayıs 2004: Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika, Polisario Cephesi'ne bağımsızlık için destek verdiklerini ilan etti.

Eylül 2004: Fas, BM'de Batı Sahra'da süren çatışmaların sebebi olarak Cezayir'i gösterdi.

Mart 2005: Fas Kralı 6'ncı Muhammed ile Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika Cezayir'de bir araya geldi

Şubat 2006: Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika, BM'ye gönderdiği mesajında, Fas ile Batı Sahra'da yaşayan yerliler arasında çatışma olduğunu bildirdi.

Nisan 2007: Fas BM'ye, Cezayir'in kontrolündeki Tenduf mülteci kampında yaşanan insan hakları ihlallerinden Cezayir'in sorumlu olduğunu iletti.

Nisan 2007: Fas'ın BM daimi temsilcisi, BM'ye Batı Sahra bölgesinde bağımsızlık referandumu yapılmasını kabul ettiklerini bildirdi.

Haziran 2007: BM Batı Sahra Özel Temsilcisi gözetiminde, BM Genel Merkezinde Batı Sahra görüşmelerinin ilk turu gerçekleştirildi.

Nisan 2008: BM Batı Sahra Özel Temsilcisi, BM'de yaptığı konuşmada, "Batı Sahra'da bağımsızlık bir seçenek değil." dedi.

Ocak 2012: Fas Dışişleri Bakanı Sadeddin el-Osmani, Cezayir ile ilişkilerin normalleşmesi adına Cezayir'e resmi bir ziyaret gerçekleştirdi.

Mart 2012: Başbakan Abdulilah Benkiran hükümetinin İletişim Bakanı ve Hükümet Sözcüsü Mustafa el-Halfi, Cezayir ile ilişkilerin geliştirilmesi için Cezayir'e resmi bir ziyarette bulundu.

Kasım 2013: Cezayir'in Kazablanka'da bulunan konsolosluk binasına giren Faslı bir genç Cezayir bayrağını indirdi.

Aralık 2013: Fas, Cezayir bayrağını indiren Faslı gence 2 ay hapis ve 22 bin avro para cezası vermesi üzerine, Cezayir, ülkede Fas aleyhine sivil toplum kuruluşları tarafından yapılan sosyal ve siyasi faaliyetleri durdurdu.

Kasım 2015: Cezayir'in Fransa sömürgesinden kurtuluşunun ve Cezayir bağımsızlığının 60'ıncı yıl dönümünde, Fas Kralı 6'ncı Muhammed, Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika'ya gönderdiği telgrafta iki ülke arasındaki ilişkinin iyileştirilmesi ve Mağrip Arap Birliği'nin tesisi için beraber çalışmayı istediklerini belirtti.

Ocak 2016: Fas Dışişleri Delege Bakanı Mubareke Buida, Batı Sahra'ya ilişkin müzakerelerin durmasından Cezayir'i sorumlu tuttu.

Ocak 2017: Fas, 33 yıl aradan sonra Afrika Birliğine tekrar üye oldu.

Mart 2017: Fas ve Cezayir'in Afrika Birliği'nde görev yapan delegeleri arasında yaşanan yoğun tartışmaların ardından, Cezayir Fas'ın Afrika Birliği'ne dönmesinden dolayı memnuniyetini dile getirdi.

Nisan 2017: Fas, Cezayir'in Rabat Büyükelçisini Dışişleri Bakanlığına çağırarak, Cezayir'in Suriyeli sığınmacıları yasadışı yollarla Fas'a geçmesinde yardımcı olmalarından dolayı büyük endişe duyduklarını iletti.

Nisan 2017: Fas'ın iddialarını reddeden Cezayir, Fas'ın Cezayir Büyükelçisini Dışişleri Bakanlığına çağırarak, Fas'ın resmi basın aracılığıyla Cezayir aleyhinde kampanya yürüttüğünü ve bunun iyi komşuluk ilişkilerine aykırı olduğunu belirtti.

Batı Sahra sorunu

Fas'ın 1975 yılında eski İspanyol sömürgesi Batı Sahra'yı topraklarına katmasının ardından, Cezayir'in destek verdiği bağımsızlık yanlısı Polisario Cephesi ile Fas yönetimi arasında başlayan gerginlik hala devam ediyor. Fas, bölgenin kendi egemenliğinde kalması gerektiğini savunurken, Polisario Cephesi, Batı Sahra'nın bağımsız devlet olduğunu ileri sürüyor.

Polisario Cephesi, 1991 yılında Birleşmiş Milletlerin ara buluculuğunda varılan ateşkes anlaşmasına kadar Fas güvenlik güçlerine karşı silahlı mücadele yürütüyordu. Ateşkes anlaşmasından bu yana Batı Sahra'nın statüsüyle ilgili görüşmeler başarıya ulaşamadı.

Fas, 2007 yılında sorunun çözüme ulaşması için Batı Sahra'ya kendisine bağlı özerklik verilmesini gündeme getirmiş ancak bölgenin kaderinin belirlenmesi için referandum yapılmasını savunan Polisario Cephesi buna karşı çıkmıştı.

1984 yılında Afrika Birliği tam üyesi olan Batı Sahra, BM tarafından tanınmıyor.