Eskişehir ilk yerli otomobil devrim'in hazin hikayesi, müzesinde 300 bin kişiyi ağırladı-1

İlk yerli otomobil Devrim'in hazin hikayesi, müzesinde 300 bin kişiyi ağırladı

Türkiye'nin merakla beklediği yerli otomobilin ilk örneği için geri sayım sürerken, Eskişehir'deki müzede sergilenen ve ilk yerli otomobil olma özelliğini taşıyan Devrim otomobilini akıllara getirdi. 1961 yılındaki Cumhuriyet Bayramı'nda benzini olmadığı için yolda kalan ve seri üretileme geçirilemeyen 4 araçtan geriye kalan beyaz renkli Devrim otomobilinin hazin hikayesi sergilendiği müzede 2018 yılından bu yana 300 bin kişi ağırladı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu tarafından ilk örneği tamamlanan yerli otomobil ilk gösterimi için geri sayım devam ediyor. Merakla beklenen yerli otomobil, 1961 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in girişimlerle sadece 129 günde üretilen ilk yerli otomobil olma özelliğini taşıyan Devrim otomobilini ve hazin hikayesini akıllara getirdi.

1961 yılında üretilen Devrim otomobili, Eskişehir'de bulunan Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayii A.Ş. işletmesinin bahçesinde sergileniyor. Kente gelen turistlerin yoğun ilgi gösterdiği Devrim otomobili, 5 Eylül 2017'de başlayan kapsamlı bakımının ardından camekanlı bölmeye alınarak yeni yerine konuldu. İşletmedeki müzede ayrıca otomobilin yapımında kullanılan kaynak motoru, matkap ve torna tezgahları, imalat aşamalarının çekildiği fotoğraf makinesi, kumpas, pergel, cetvel, çizim masası, aracın kireç taşından maketi, yedek parçalar, Sivas'ta demir yollarında dökülmüş orijinal motor bloku ve çalışmaların görselleri de yer alıyor. Kente gelen turistler Devrim otomobilinin sergilendiği alanları gezerek bol bol hatıra fotoğrafı çektiriyor. Rehberler ise turistlere Devrim otomobilinin yapılış öyküsünü anlatarak bilgilendiriyor.

YOLDA KALDI, SERİ ÜRETİME GEÇİLEMEDİ

Eskişehir (ESOGÜ) Tarih bölümünde doktora öğretim üyesi ve Devrim Arabaları Müzesi Tasarımcısı Dr. Öğretim üyesi Cezmi Karasu (62), Devrim otomobili projesinin başarıyla tamamlanmasına karşın o dönemin güçlü otomobil lobileri sayesinde seri üretime geçilemediğini söyledi. Otomobilin 48 mühendis ve 200 kadar işçiyle üretildiği Türkiye Lokomotif Sanayi (TÜLOMSAŞ) 24 yıl çalıştıktan sonra üniversite kadrosuna geçen Karasu, Devrim'in 129 günlük bir hikayeye sahip olduğunu ve proje aşaması hariç 90 günde tamamlandığını söyledi. Türkiye'de 1960'lı yıllarda yerli otomobil yapılıp yapılamayacağına ilişkin tartışmaların yaşandığını anlatan Karasu, "Dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in verdiği talimatla başlayan bir hediye 1961 yılı haziran ayında başlayan bir hikaye aslında. Hatta başında sonuna kadar 129 günlük bir hikayesi var. Ancak bu talimatların hayata geçirilmesi, ön incelemeler, orijinal bir otomobil fikri ve diğer 11 otomobilin modelleri inceleniyor. Bunların yapılması ön tasarımların ardından atölyeye geçildiğinde süreç 90 olarak geri işlemeye başlıyor. Bu 90 günde bir otomobil yapma talimatı fazlasıyla yerine getiriliyor. Bu sürede toplam 4 otomobil ve 10 ayrı değişik güçlerde motor imal ediliyor" dedi.

'SATIŞ FİYATI 30 BİN LİRA OLARAK BELİRLENMİŞTİ'

Devrim otomobilin seri üretim kararı alınıp fiyatının da o dönem 30 bin lira olarak belirlendiğini ifade eden Cezmi Karasu, güçlü otomobil lobilerinin buna izin vermediğini söyledi. 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nın ardından Devrim'in Ankara ve İstanbul'daki sokaklara gezdirilerek halka gösterildiğini belirten Karasu, "Hazin hikayesi kısmı ise seri üretime geçilmemesiyle ilgili bir durum. Proje başında itibaren gizli yürütüldü. Otomobillerin üzerine 'devrim' logosu konuluncaya kadar da devrim adı hiç telaffuz edilmiyor. TÜLOMSAŞ'da işler yarım kalmıyor, o dönem seri üretime geçilme kararı alınıyor, satış fiyatı ise o zaman 30 bin lira olarak belirleniyor. İş sürüncemede kaldığı için bir süre sonra da unutuluyor. Güçlü otomobil lobisinin etkisinde kalıyor. İlk örnekleri çıkarıldı ama seri üretim içinde ayrıca otomobil fabrikası kurmak gerekiyordu. Prototip için ayrılan paraya bile itiraz edenler fabrika için akıl almaz bir aleyhte kampanyalar düzenleniyor. Devrim Cumhuriyet Bayramı'nda halkın önünde çıktı ama ayrı modelleri İstanbul ve Ankara'da gezdi. Güçlü lobi etkisiyle seri üretime ulaşamadı" diye konuştu.

'YERLİ ÜRETİM İÇİN GÜÇLÜ SİYASİ İRADE GEREKLİYDİ'

Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu tarafından ilk örneği tamamlanan yerli otomobilin çok sevindirici bir gelişme olduğunu ifade eden Cezmi Karasu, çok ciddi ve kararlı bir siyasi duruşu sergilendiğini kaydederek, "Otomobil gibi hatta uçak gibi ağır sanayi kurulmasını gerektiren sanayiler, özellikle bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde yapılacak işler siyasi iradenin çok kesin ve kararlı bir şekilde projenin arkasında durmasıyla ilgili. Bu daha sonra da yaşanan süreçlerde Türkiye'nin başından bir uçak fabrikası macerası da geçti. Yerli lokomotifler üretiminde de bulundum hep, o projelerin hep sağlam siyasi irade desteğine ihtiyacı var. Memnuniyetle görüyoruz ki bugün üretim aşamasına gelen yerli otomobil projesinin arkasında çok ciddi ve kararlı bir siyasi duruşu var. Dileriz ki bu Türkiye'yi çok ileri bir başka üretim alanlarına götürecek kapının aralanmasına yol açar" dedi.

2018 YILINDAN BU YANA 300 BİN KİŞİ ZİYARET ETTİ

Dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in talimatıyla yapılan 4 yerli araçtan geriye kalan tek örnek olan beyaz renkli Devrim otomobili, 2018 yılında TÜLOMSAŞ müzesinde sergilenmeye başladı. Bahçedeki cam kabin içerisinde bulunan otomobili görmeye sergilenmeye başladığı tarihten bu yana 300 bin kadar ziyaretçi geldi. Eskişehir'e gelen yerli ve yabancı turistlerin yoğun olarak ziyaret ettiği Devrim otomobili kadar yapılışı, benzini olmadığı için yolda kalması ve hala çalışır durumda olması da dikkat çekiyor.