Ekonomik krizdeki Afganistan'da dünya uyuşturucu trafiğinin kaynağı kenevir ekimi sürüyor

BİLAL GÜLER/SAYED KHODAİBERDİ SADAT - Taliban'ın Afganistan yönetimini devralmasının ardından uyuşturucu ticaretini yasaklaması gündemdeyken, kenevir hala çiftçilerin en karlı ekini olmaya devam ediyor.

Afganistan dünyada yasa dışı yollarla uyuşturucu madde elde edilen bitkilerin en fazla üretildiği ve ihraç edildiği ülkelerin başında geliyor.

Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisinin (UNODC) kasımda yayımladığı rapora göre, dünyada afyon üretiminin yüzde 85'inden fazlası Afganistan'da yapılıyor.

Taliban'ın ülkeye ilk kez büyük ölçüde hakim olduğu 1996 sonbaharı ile ABD işgaliyle devrildiği 2001 yılları arasındaki dönem, Afganistan'da afyon üretiminin en aza düştüğü dönem olarak kayıtlara geçti. Ancak 2001'den sonra afyon üretimi hızla arttı.

Kenevir ekimi ve üretiminde de Afganistan 2015-2019 yıllarında Fas'tan sonra ikinci sırada bulunuyordu.

Birleşmiş Milletler (BM), 2010'da Afganistan'ın dünyada en fazla kenevir üreten ülke olduğunu duyurdu.

Taliban'ın ağustostan itibaren ülkeye yeniden hakim olmasıyla en sık yinelediği vaatlerinden biri uyuşturucuyla mücadele oldu.

Ancak Taliban'ın iktidarı devralmasıyla ülkeye yönelik uluslararası yardımlar da son buldu.

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Afganistan'da akut gıda güvensizliği ile karşı karşıya kalan kişi sayısının en az 18,8 milyon olduğunu ve sayının yıl sonuna kadar 22,8 milyona yükselmesinin beklendiğini duyurmuştu.

Geniş tarım alanlarında ekimler sürüyor

Taliban, önceki hükümetle savaşında önemli bir gelir kaynağı olarak yararlandığı kenevir ve haşhaş ekimi ve bunlardan elde edilen uyuşturucu maddelerin ticaretini yasaklayacağını duyurmasına rağmen, çiftçiler şu ana kadar herhangi bir engelle karşılaşmadıklarını ifade etti.

Afganistan'da hemen hemen tüm vilayetlerin kırsal alanlarında geniş kenevir ve haşhaş tarlaları görmek mümkün. Hasat zamanı geldiğinde çiftçiler mahsulleri toplayıp işleyerek elde ettikleri ürünleri gerek ülke içinde gerekse ülke dışında faaliyet gösteren uyuşturucu tacirlerine satıyor.

Kenevir tarlalarından her yıl bir defa ürün elde ediliyor. Temmuz sonlarında ekim işlemi yapılırken, ekim sonunda mahsul toplanıyor. Haşhaşın ekimine ise aralık ayının ilk yarısında başlanıyor.

Kenevirden tıp, kozmetik alanlarında faydalanılıyor, kumaş, ip, kağıt, yakıt gibi ürünler elde edilebiliyor.

Bazı tarla sahipleri mahsulü kendi işlerken bazıları da işleyecek kişilere satıyor.

Ülkede kenevirle elde edilen maddeye de "Çers" deniliyor. Çers, genelde keyif verici madde olarak sigara, nargile ve çaya karıştırılarak kullanılıyor. Buharlaştırılarak dumanı da içe çekilebiliyor.

Ülke dışındaki uyuşturucu tacirleri daha yüksek fiyatlara satıyor

Ciddi ekonomik kriz içindeki ülkede, kenevirden elde edilen maddenin 1 kilogramının 150 dolara, ürünün en çok alıcısının olduğu Pakistan'da ise 300 dolara satılması Afganların ekimi sürdürmesinin önemli nedenlerinden.

Kandahar vilayet merkezinden yaklaşık 30 kilometre uzaklıkta Pencvayi ilçesinde yolun kenar ve iç kesimlerinde onlarca dönümlük kenevir tarlası bulunuyor.

AA muhabiri, kenevir ekimi yapan çiftçilerle konuştu.

Tarla sahibi Kudretullah Serhadi, özellikle Pakistan olmak üzere büyük oranda ülke dışındaki uyuşturucu kaçakçılarıyla iş yaptığını söyleyerek, bu kişilerin ürünü çok daha pahalıya sattıklarını belirtti.

Serhadi, "Keneviri uyuşturucu kaçakçılarına satıyoruz. Kaçakçılar ise ülke içi ve dışında bunları iyi bir ücretle satıyor." diyerek, maddi kazancının da iyi olduğunun altını çizdi.

Kenevir ticareti yapan ve adının açıklanmasını istemeyen Kandaharlı bir tüccar ise keneviri, Kandahar'ın Reg ilçesi üzerinden kaçak yollarla Pakistan'a götürdüklerini ve gizli şekilde uyuşturucu tüccarlarına sattıklarını anlattı.

Tüccar, "Bu iş bize çok iyi para kazandırıyor, bu işi sadece Pakistan'da değil Nimruz vilayeti üzerinden İran'a da yapıyoruz. Yurt içinde ise satışı az." ifadelerini kullandı.

Taliban'ın şu ana kadar ticaretlerine bir engel getirmediğini kaydeden tüccar, "Uyuşturucu ticaretini uluslararası düzeyde yapanlar da var ama bizim işimiz şimdilik Pakistan ve İran'a satmak." diye konuştu.

Ülkenin kuzey vilayetlerinden Belh'in Dehdadi ilçesinde yaşayan çiftçi Gavsıddin Rahmani, kenevir ekiminin diğer mahsullere göre en karlı ürün olduğunu dile getirdi.

Rahmani, 5 dönüm kenevir tarlası olduğunu ve kazancının iyi olduğunu vurgulayarak, "Uyuşturucu tacirleri kimin kenevir ektiğini biliyor. Kendileri geliyor bize. Bizim gitmemize gerek yok." diye konuştu.

15 yıldır kenevir ektiğini aktaran Rahmani, Taliban'ın uyuşturucu ticaretiyle mücadele edeceğini açıklamasıyla tedirginliğe kapıldığını ancak şu ana kadar kendisinin de herhangi bir engelle karşılaşmadığını aktardı.

Rahmani, "Taliban'ın gelmesiyle biraz tedirginlik oluştu. Bu nedenle kenevirin görünür olmaması için pamuk tarlalarının arasına ektim. Yıllardır yaptığım geliri en yüksek ekim pamuk ve kenevir." şeklinde konuştu.

Rahmani, Afganistan'da en kaliteli kenevirin Belh vilayetinde yetiştiğini ve Kabil'deki uyuşturucu tüccarlarına çok sayıda ürün sattığını söyledi.

Gelirinin iyi olduğuna işaret eden Rahmani, bu işi yapmaya devam edeceğini sözlerine ekledi.

Taliban'ın uyuşturucu ticareti ile mücadele söylemi

Taliban ülke yönetimini devraldıktan sonra uyuşturucu ticareti ile mücadele edeceğini ancak bunun uluslararası yardımların devam etmesiyle mümkün olacağını belirtmişti.

Önceki Cumhurbaşkanı Eşref Gani hükümetin düşmesinin ardından Afganistan'a yönelik uluslararası yardımlar durmuş, ülkenin yurt dışındaki bankalarda bulunan rezervleri dondurulmuştu.

Ekonomik krizin yaşandığı Afganistan'da milyonlarca insan gıda sıkıntısı yaşarken Taliban'ın uyuşturucu ticaretiyle mücadele söyleminde ne kadar başarılı olacağı merak konusu.